«Քրիստոնյա լինելը կոչում չէ, այլ կյանք և կենսակերպ»․ Տեր Հովսեփ քահանա Սարգսյան
Տարեմուտի վերջին և տարեսկզբի առաջին օրերը քրիստոնյայի համար անցնում են լուռ՝ աղոթքի ու պահքի մեջ։ Այժմ գտնվում ենք հենց այդ փուլում՝ պահելով Սուրբ Ծննդյան պահքը, որին հաջորդելու է Սուրբ Ծննդյան Ավետիսը։
Արարատյան Հայրապետական թեմի տեղեկատվական բաժնի նախաձեռնությամբ՝ այս օրերին հավատացյալները հնարավորություն ունեն անցնել պահքը՝ լսելով թեմի հոգևորականների խոսքն ու խորհուրդները։
Սուրբ Ծննդյան պահքի շրջանի, քրիստոնյայի կերպարի և չափավորության մասին զրուցել ենք Արարատի մարզի Արևշատ գյուղի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Հովսեփ քահանա Սարգսյանի հետ։
– Հաճախ ենք խոսում ճշմարիտ քրիստոնյա լինելու մասին։ Որո՞նք են այն հիմնական արժեքները, որ պետք է կրի մարդ՝ քրիստոնյա համարվելու համար։
– Ճշմարիտ քրիստոնյայի կյանքը պետք է համահունչ լինի Աստծո բարի կամքին․ ինչպիսի՞ն է Աստված մարդուն ստեղծել, ինչպիսի՞ն է Աստված կամենում տեսնել իր արարչագործության թագ ու պսակին՝ մարդուն, ինչպիսի պատգամներ և օրինակ է տվել Աստված մարդկությանը։ Հետևաբար ճշմարիտ քրիստոնյայի կյանքը սկսվում է աստվածճանաչողությամբ՝ Սուրբ Գրքի և Աստծո հետ անձնական հարաբերության ճանապարհով։ Եթե մարդը ծանոթ չէ Սուրբ Գրքին, չի կարդում և չի փորձում հասկանալ աստվածային պատգամները, ավելին՝ ձգտում ու ցանկություն չունի ապրելու դրանցով (մասնակցել Սուրբ Պատարագներին ու ժամերգություններին, անմիջական հաղորդակցություն ունենալ եկեղեցու համայնքային կյանքին), քրիստոնյա կոչվել չի կարող։ Հակառակ դեպքում մարդն ինքնախաբեությամբ իրեն ներքին համոզում է ներարկում՝ ես իմ մեջ իմ Աստծուն ունեմ, ես հավատում եմ իմ մեջ ապրող Աստծուն։ Նման մարդիկ սովորաբար ցանկություն չեն ունենում իրենց հարց ուղղելու՝ ինչպիսի՞ն է իմ մեջ գտնվող աստվածը, ի՞նչ կապ ունի իմ մեջ ապրող աստված ճշմարիտ Աստծո հետ։ Այս մտայնության պատճառը շատ պարզ է՝ մարդիկ ոչ միայն հարմարվել են իրենց մեջ ստեղծած մտացածին աստծուն, այլև շատ հաշտ են ապրում նրա հետ։ Այդ մտացածին աստվածն իրենց սրտով է՝ պահանջոտ ու խիստ չէ, ամեն ինչ թույլատրում է, մեղքերը հեշտությամբ ներում ու միշտ արդարացնում է։ Ստացվում է՝ ինչպիսին մարդն է, այնպիսին էլ իր աստվածն է։ Դժվար չէ կռահել, որ մարդկանց մեջ ապրող այդ աստվածն իրականում հենց իրենց պատկերացումները, քմահաճույքներն ու ցանկություններն են, որոնք բազմել են ճշմարիտ Աստծո գահին։ Մինչդեռ ճշմարիտ Աստծուն ճանաչելու համար պետք է հասկանալ յուրաքանչյուր քրիստոնյայի կյանքի գիրքը՝ Աստվածաշունչը, և ապրել ոչ թե անձնական պատկերացումներով ու հասկացողությամբ, այլ Աստծո կողմից տրված պատգամներով։
Ցավոք, մեր իրականության մեջ հաճախ մարդիկ իրենց ճշմարիտ քրիստոնյաներ են համարում՝ տարվա մեջ մի քանի անգամ եկեղեցի այցելելով ու մոմ վառելով։ Եթե ուզում ես հմուտ մարզիկ դառնալ, մեկ-երկու անգամ մարզասրահ այցելելով չես դառնա։ Եթե ուզում ես ֆիզիկոս լինել, ֆիզիկայի մասին մեկ-երկու գիրք կարդալով չես կարող լինել։ Նույնն է նաև ճշմարիտ քրիստոնյայի հանգամանքը․ այն կոչում չէ, այլ կյանք, կենսակերպ։
-Ամուր հավատը կախվա՞ծ է չափավորությունից, թե՞ մարդ կարող է նաև նյութական բարիքների մեջ հավատացյալ լինել։
– Քրիստոնեությունը դատապարտում է ոչ թե նյութական հարստությունը, այլ դրա ոչ ճիշտ օգտագործումը։ Իմաստուն խոսքն ասում է՝ հարստությունը լավ ծառա է, բայց վատ տեր։ Երբ նյութականը միջոցից դառնում է կյանքի նպատակ, կործանում է մարդու հոգևոր աշխարհը, քանզի այն մարդու հոգու ամենաոխերիմ թշնամիներից մեկն է։
Պողոս առաքյալը վկայում է, որ արծաթասիրությունը բոլոր չարիքների արմատն է։ Այն մարդկային բնության ամենատարածված հիվանդությունն է, որով տառապում են թե հարուստները, թե աղքատները։ Սակայն աստվածաշնչյան որոշ սրբեր մեծ կարողություններ են ունեցել, ինչպես օրինակ Աբրահամն ու Հոբը։ Այդուհանդերձ, չպետք է մոռանանք, որ Քրիստոս նյութական հարստությունը բնորոշեց անիրավ մամոնա բառով, անիրավ, որովհետև այն հիմնականում ձեռք է բերվում անիրավությամբ և մարդուն հեշտությամբ առաջնորդում է անիրավության։ Ավելին՝ հարստությունը մարդու հոգում առաքինություններ սերմանելու փոխարեն՝ ավելի շուտ զրկում է նրան ունեցած առաքինություններից՝ հաճախ դարձնելով հպարտ ու հանդուգն, ինքնահավան ու ինքնագոհ, անխիղճ ու անկարեկից։ Հենց այս վտանգի մասին է զգուշացնում Տերը, որ հարուստը դժվարությամբ կմտնի երկնքի արքայություն։ Պետք է մշտապես հիշել՝ հարստությունը հեշտությամբ բազմում է մարդկային կյանքի կենտրոնում՝ այնտեղից դուրս մղելով Աստծուն։ Ուստի՝ մշտապես պետք է հիշել անիրավ մամոնայից բարեկամներ ձեռք բերելու աստվածաշնչյան պատգամը՝ հարստությունը ծառայեցնելով Աստվածահաճո ու բարի գործերի համար։
-Ասում են՝ ամեն բան չափի մեջ է գեղեցիկ, արդյո՞ք այս միտքը վերաբերում է նաև հավատին։
– Հավատքը երկրից դեպի երկինք բարձրացող աստիճան է։ Մենք յուրաքանչյուրս գտնվում ենք այդ աստիճաններից որևէ մեկի վրա՝ ցածր կամ բարձր, որը հայտնի է միայն Աստծուն։ Մենք պարտավոր ենք անընդհատ վեր բարձրանալ այդ աստիճաններով, որոնք տանում են դեպի կատարելություն։ Եվ քանի որ հավատքի ճանապարհը դեպի կատարելություն հարատև ձգվող ընթացք է, մենք չենք կարող կանգնել այդ աստիճաններից մեկի վրա և հայտարարել, որ այլևս տեղ չունենք բարձրանալու։ Ուստի՝ հավատքը չափավոր կամ չափի մեջ չի լինում, այլ լինում է ճշմարիտ ու կեղծ։ Երբեմն կարելի է լսել «ես խորացված հավատացյալ չեմ, բայց հավատում եմ իմ Աստծուն» արտահայտությունը։ Այս միտքը ինքնարդարացման անհաջող փորձ է՝ արդարացնելու սեփական ոչ ճշմարիտ կյանքի ընթացքն ու գաղջ հավատքը։
– Սուրբ Ծննդյան պահքի այս օրերին ի՞նչ խորհուրդ կտաք հավատացյալներին։
– Պահքի էությունը հոգու սնումն ու մտքի բարոյական մաքրագործումն է։ Մարդը սովորաբար շատ լավ հոգ է տանում մարմնի համար՝ ամեն օր սնելով, մաքրելով ու խնամելով։ Մինչդեռ հաճախ մոռանում է հոգու մասին, որը ևս կարիքն ունի հոգևոր սննդի ու խնամքի։ Եվ երբ մարմինը զորանում է, իսկ հոգին՝ թուլանում, մարդը կորցնում է ներդաշնակությունը, ներքին խաղաղությունը։ Երբեմն պատահում է՝ առավոտյան արթնանալիս մարդը, առանց որևէ անմիջական պատճառի, անսահման տխրություն ու հուսահատություն է զգում։ Պատճառը մարմնի և հոգու աններդաշնակությունն է, հոգևոր ներքին սենյակի անմաքրությունը։ Պահքը հնարավորություն է տալիս վերականգնելու այդ խաթարված վիճակը, զորացնում է մարդու հոգին՝ ընդդեմ մարդկային թուլությունների, նորոգում է մարդու հոգևոր ներուժը՝ բարին խորհելու և բարին գործելու։ Պահքը հնարավորություն է տալիս ոչ միայն խորաթափանց հայացքով տեսնելու և բացահայտելու ներքին հոգևոր վիճակը, մեղքերն ու տկարությունները, այլև ուժ է տալիս պայքարելու դրանց դեմ։
Քանի որ Սուրբ Ծննդյան պահքն է, պետք է կենտրոնանալ պահքի խորհրդի վրա։ Պահք բառն արդեն իսկ հուշում է մարդուն, որ հոգին պետք է հեռու պահել չարից ու չար սովորույթներից։ Եվ քանի որ պահքի խորքում ընկած է ինքնահայեցողությունն ու ինքնաքննությունը, բոլորս պետք է ուրիշին ուղղված քննող ու դատապարտող մեր հայացքն ուղղենք սեփական անձի ներսը, ուրիշի մեղքը տեսնելու փոխարեն՝ բացահայտենք մեր տկարություններն ու թուլությունները։ Ճանաչելով սեփական սխալներն ու մեղքերը՝ հանդուժող ու ներողամիտ կդառնանք մարդկանց սխալների ու մեղքերի հանդեպ։
Վիկտորյա Մարկոսյան
Մարիետտա Խաչատրյան
