«Արցախի շուրջ կան գաղտնի պայմանավորվածություններ, որոնք, եթե Հայաստանի համար շահեկան լինեին, Փաշինյանը կհրապարակեր». Աղասի Ենոքյան
Հարցազրույց քաղաքական և միջազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրեն, քաղաքական վերլուծաբան Աղասի Ենոքյանի հետ
– Պարոն Ենոքյան, նախընտրական քարոզարշավն ինչպե՞ս եք գնահատում, կարծիքներ կան, որ սա ավելի շատ «Իմ քայլը» դաշինքի և ՀՀԿ–ի քարոզարշավն է, իսկ մյուս ուժերը մնում են ստվերում։
– Համակարծիք եմ այդ պնդման հետ, ուղղակի պետք է հասկանալ, թե ինչու են մյուս ուժերը մնում ստվերում, որովհետև մյուս բոլոր ուժերը հեղափոխական ուժեր են, նրանք կարծես «Իմ քայլի» հավելվածները լինեն, և այդ առումով՝ որևէ հետաքրքիր բան չեն առաջարկում։ Բայց ուրիշ ավելի կարևոր առանձնահատկություն եմ ուզում շեշտել՝ քարոզարշավը բովանդակազուրկ է, այսինքն՝ չեն առաջադրվում հետաքրքիր, կարևոր գաղափարներ, մոտեցումներ, ապագայի տեսլական։ «Իմ քայլը» փորձում է ինչ-որ տոկոսներ ասել, որ հետաքրքիր չէ ոչ ոքի, փորձում է ներդրումների մասին միլիոններ ասել, որի մասին անընդհատ էլ ասվում է, մեկ-մեկ ասում է, որ այստեղ մանկապարտեզ կկառուցենք, այնտեղ՝ դպրոցի տանիքը կվերանորոգենք, բայց այնուամենայնիվ, դա չի կարելի համարել նախընտրական ռազմավարություն։
Իր հերթին էլ՝ Հանրապետականն ասում է, որ այն, ինչ մինչ հիմա ասել է «Իմ քայլը», ամբողջը սուտ է, և փորձում է ցույց տալ, որ Նիկոլ Փաշինյանի պնդումները հիմնազուրկ են։
– Գաղափարների պակասն ինչո՞վ է պայմանավորված։
– Գաղափարների պակասը պայմանավորված է նրանով, որ քարոզարշավի լիդերը՝ «Իմ քայլը», չունի գաղափարներ։ Եվ ի սկզբանե չեն եղել գաղափարներ. կառավարման այս 7-8 ամիսների ընթացքում ի՞նչ ենք տեսել՝ թշնամիների մատնանշում, «կնստացնենք», «ասֆալտին կփռենք»։ Չեմ կարծում, թե դրանք գաղափարներ են, դրանք ապագան են ցույց տալիս, դրանք ավելի շուտ ուղղված են անցյալին։ Ապագան ցույց տվող մտքեր կարծես դեռ չենք տեսել։
– Ձեր կարծիքով՝ ո՞ր ուժերը կանցնեն խորհրդարան, ո՞ր ուժերը շանսեր ունեն՝ բացի «Իմ քայլը» դաշինքից։
– Շատ դժվար է ասել, որովհետև գիտենք՝ ինչ-որ ուժերի Նիկոլ Փաշինյանը թույլատրել է հին ձևերով աշխատել, նրանք միգուցե կանցնեն խորհրդարան, ինչ-որ ուժերի ինքն է օժանդակում, հանրապետականները բավականին լավ են աշխատում։ Այսինքն՝ այս խմբից ինչ-որ ուժեր կանցնեն, շատ դժվար է կանխագուշակել։
– «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցությունն անընդհատ հայտարարում է, որ լինելու է երկրորդ ուժը խորհրդարանում։ Դուք ի՞նչ կարծիք ունեք, կարո՞ղ է հավակնել այդ տեղին։ Նրանք նաև նշում են, որ լինելու են Նիկոլ Փաշինյանին ընդդիմախոս ուժ խորհրդարանում։
– Երկրորդ կամ չորրորդ ուժն էական չէ։ «Իմ քայլը» կունենա այնքան ձայն, որ ցանկացած որոշում ինքը կանցկացնի, մնացած ուժերն ընդամենը կարող են բարձրաձայնել ինչ-ինչ հարցեր։ Ես չեմ կարծում, թե «Լուսավոր Հայաստանը» կլինի քննադատ, որովհետև քարոզարշավից տեսնում ենք, որ իրենք նույնիսկ վախենում են ասել, որ ընդդիմություն են լինելու, ասում են՝ այլընտրանք են լինելու։ Ես կարծում եմ՝ նրանք կլինեն այնպիսի ընդդիմություն, ինչպիսին ՕԵԿ-ն է եղել Հանրապետականի համար. կլինեն Նիկոլ Փաշինյանի «Օրինաց երկիրը»։
– ՀՀԿ-ից հնչող հայտարարություններին ի պատասխան, թե` բացի իրենցից, մյուս ուժերը գրպանային ընդդիմություն են, Էդմոն Մարուքյանն ասել է, որ ՀՀԿ-ն լինելու է Նիկոլ Փաշինյանի «բոքսի տանձիկը» խորհրդարանում։ Այսինքն՝ Նիկոլ Փաշինյանն ամեն ինչում անընդհատ մեղադրելու է ՀՀԿ-ին։
– Նիկոլ Փաշինյանը հիմա էլ այդպես անում, և այդպես էլ շարունակելու է՝ անկախ նրանից՝ ՀՀԿ-ն կլինի խորհրդարանում։ Ես օրերս Նիկոլ Փաշինյանի մի ելույթ լսեցի և շատ հուզվեցի. քննադատելով ՀՀԿ-ի ժամանակվա բանակաշինությունը, նա ասաց՝ գնացեք, տեսեք՝ բանակում ինչ ռագու են պատրաստում։ Բայց այդ ռագուն հաստատ 7 ամիս առաջ չեն պատրաստել, այլ երեկ չէ առաջին օրն են պատրաստել ամենավատ դեպքում, այսինքն՝ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության ժամանակ են պատրաստել։ Ես կարծում եմ՝ ամեն ինչ գցել նախկին իշխանությունների վրա, այս «տրյուկը» երկար չի աշխատի։
– Ընտրողների վրա ազդեցություն չի՞ ունենա այդ «տրյուկը»։
– Ընտրողներն ընտրում են, ու վերջ. Ընտրողների մասին կհիշեն 4-5 տարի հետո։ Կարծում եմ՝ այս ընթացքում շատ լուրջ զարգացումներ կլինեն, ընտրողներն ավելի շուտ իրենց մասին կհիշեցնեն։
– ԱԺ պատգամավոր Արամ Հարությունյանին ձերբակալելու միջնորդություն է ներկայացվել ԱԺ, սա իշխանությունների կողմից նախընտրական ակցիա կարո՞ղ ենք անվանել, թե՞ պարզապես այն համընկավ քարոզարշավի հետ։ Փաշինյանը դեռևս մեկ ամիս առաջ ակնարկել էր, որ պատգամավոր՝ նախկին նախարար է ձերբակալվելու։
– Դժվար է ասել, որովհետև մանրամասներին չեմ տիրապետում, այնուամենայնիվ, հետաքրքիր է այդ տիկինը՝ Սիլվա Համբարձումյանը, որն ամբողջ Հայաստանին կաշառք է տվել, և ոչ ոք չի հարցնում, թե նախ՝ քեզ որտեղի՞ց այսքան փող, որ այդքան կաշառք ես տվել։ Երկրորդ, եթե այդքան կաշառք ես տվել, ուրեմն՝ ինչ-որ գերշահույթներ ունենալու ակնկալիքով. արդյո՞ք եղել են այդ գերշահույթները, թե՞ ոչ։ Երրորդ՝ ինչքան ես հասկանում եմ՝ նա հիմա գտնվում է սնանկացած վիճակում, որքան տեղյակ եմ՝ շատ լուրջ պարտքերի տակ է, և հիմա փորձում է ասել՝ սրան եմ կաշառք տվել, նրան եմ կաշառք տվել։ Այնուամենայնիվ, սա հետաքրքիր զարգացում է. ամբողջ Հայաստանին կաշառք տվողը մի տիկին է, և այս ամենը պետք է ավելի լայն բացվի մեր հասարակության՝ մեր հպարտ քաղաքացիների համար։
– Այս օրերին անընդհատ շահարկվում է Արցախի թեման։ Սասուն Միքայելյանը հայտարարեց, որ Հայաստանում ժողովրդի տարած հաղթանակն ավելի կարևոր էր, քան Արցախի ազատամարտը, այնուհետև հնչեցին քննադատություններ, Դավիթ Շահնազարյանը պնդում է, որ դա նոր կառավարության ծրագիրն է՝ իշխանություն՝ Արցախի փոխարեն։ Նիկոլ Փաշինյանն էլ հայտարարել է, որ ՀՀ կառավարությանն Արցախի դեմ դավադրության մեջ մեղադրող մարդիկ պետք է բացատրություն տան համապատասխան մարմիններին և հանրությանը։ Այսինքն՝ ԱԱԾ-ն զբաղվելու է նման տեսակետ հնչեցնող անձանցով։ Նախ, ի՞նչ տեղի կունենա, եթե ամեն նման տեսակետ արտահայտող անձով սկսի զբաղվել ԱԱԾ-ն, ինչպե՞ս եք գնահատում այս հայտարարությունները։
– Արցախի թեման շահարկվում է, որովհետև թեման բավականին թեժ է։ Ինքս էլ տեսնում եմ բավականին ակնարկներ, որ շատ շուտով Արցախում կլինեն ռազմաճակատային և դիվանագիտական լուրջ զարգացումներ։ Իսկ դիսկուրսը բավականին հետաքրքիր է զարգանում. Դավիթ Շահնազարյանն ինչ-որ արգումենտներով մեղադրում է, որ Արցախը կարող են հանձնել, Նիկոլ Փաշինյանը պատասխանում է՝ ասելով՝ կնստացնեմ։ Սա համարժեք պատասխան չէ։ Եթե Արցախի վերաբերյալ քննարկում է, ուրեմն պետք է Արցախի մասին խոսեն, եթե նստեցնել, ուրեմն՝ թող չսպասի, որ Արցախի վերաբերյալ քննարկում լինի, թող պարզապես նստեցնի։
– Դուք Արցախի շուրջ վտանգնե՞ր եք տեսնում։
– Այո, շատ լուրջ վտանգներ եմ տեսնում։ Վտանգները նախ՝ այս ամբողջ ընթացքում եղած դիվանագիտական զարգացումներն են, որոնք արդեն իրենց մեջ խնդիրներ են պարունակում, և կան բավականին գաղտնի պայմանավորվածություններ, որոնք, կարծում եմ՝ եթե Հայաստանի համար լինեին շահեկան, ապա Նիկոլ Փաշինյանը կբացեր այդ պայմանավորվածությունները։
Տեսեք՝ իր իշխանության 7 ամիսների ընթացքում 3 թե 4 անգամ Պուտինի հետ է հանդիպել, մի 4-5 անգամ՝ Մակրոնի հետ, չմոռանանք, որ սրանք ԵԱՀԿ համանախագահ երկրներն են։ Եվ երկու շաբաթվա մեջ 3 ամերիկյան բարձր էմիսարների դեսանտ իջավ Հայաստան, և այս ամեն ինչի վերաբերյալ մենք ոչինչ չգիտենք։ Այնպես որ, կարծում եմ՝ այնտեղ ինչ-որ մշակումներ են եղել։ Մենք տեսնում ենք նաև, որ Ադրբեջանի ջանքերով փոխվել է բանակցությունների թեման, և, եթե մինչև Նիկոլ Փաշինյանը բանակցությունները գնում էին Վիեննայում և Սանկտ Պետերբուրգում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների շուրջ, ապա հիմա առաջարկվում է գնալ բովանդակային բանակցությունների, ինչը տվյալ պահին մեզ համար ձեռնտու չէ։
Եվ, ի վերջո, մի քիչ լուրջ չէ Արցախի շուրջ եղած ողջ զարգացումները պայմանավորել Փաշինյան-Ալիև 3 րոպեանոց վերելակային հանդիպումով։
– Այսինքն՝ բանակցությունների թեմայի փոփոխությունը ձախողո՞ւմ է։
– Այո, շատ մեծ ձախողում է։
– ՀԱՊԿ–ում ստեղծված իրավիճակի մասին ի՞նչ կարծիք ունեք, արդյո՞ք մեզ համար այդքան էլ կարևոր չէ այնտեղ մեր մանդատը պահպանելը, ինչպես սկսել է նշել Նիկոլ Փաշինյանը, և, եթե այդքան կարևոր չէ, ինչո՞ւ էինք սկզբում այդքան պայքարում գլխավոր քարտուղարի պաշտոնում հայ թեկնածուին նշանակելու համար։
– Մեծ սխալ էր Խաչատուրովի հանդեպ այդ դեմարշը, և, ի վերջո, անհասկանալի էր, թե ինչու Խաչատուրովի շեֆին՝ Սեյրան Օհանյանին, չեն ուզում ձերբակալել, բայց ուզում են ձերբակալել նրա տեղակալին։ Այդպես էլ դրա շուրջ չլսեցինք որևէ բացատրություն։ Եվ կարծում եմ՝ ՀԱՊԿ-ի հանդեպ չմտածված քայլ էր։ Իհարկե, այդ մանդատը շատ կարևոր է, և քանի որ չենք կարողանում պահպանել այդ մանդատը, պետք է ասենք, որ մեզ այդ մանդատը պետք չէր։
Մանրամասները՝ 168.am-ի տեսանյութում
