Հայկական բանակի համազգեստի 25-ամյա պատմական էվոլյուցիան

Հայկական բանակը հունվարի 28-ին նշում է կազմավորման 25-ամյակը: Այդ տարիների ընթացքում զինվորի հանդերձանքը, ելնելով կոնկրետ ժամանակահատվածի նպատակահարմարությունից և պահանջներից, մի քանի անգամ փոփոխությունների է ենթարկվել: Փոփոխությունները եղել են թե որակի, թե դիզայնի և թե նոր դետալներով համալրումների առումով: «Արմենպրես»-ը պարզել է 25 տարիների ընթացքում հայկական բանակի հանդերձանքի փոփոխությունների դինամիկան և ներկայիս համազգեստի առավելությունը նախորդների նկատմամբ: ՀՀ ՊՆ մամուլի խոսնակ Արծրուն Հովհաննիսյանը պատմում է, որ բանակի կազմավորման սկզբնական շրջանում հատուկ համազգեստ չի եղել:

«Սկզբնական շրջանում հատուկ համազգեստ չկար. որտեղից ինչ գտել, բերել ենք: Մի պահ խորհրդային «աֆղանկա» կոչվածի տարատեսակներն էին, Հունաստանի կողմից որպես օգնություն տրամադրված համազգեստն էր: Հունաստանը բավականին մեծ չափաքանակ էր հատկացրել»,-ասաց նա` ներկայացնելով, որ ինքն էլ է երկար ժամանակ հունական համազգեստը կրել:

Այնուհետև հայկական բանակը, որպես օգնություն, Ֆրանսիայից ձեռք էր բերում ֆրանսիական «նատովկա» կոչվածը` հենց այդ երկրի բանակի տարբերակով, իսկ հետագայում այն սկսեցին գնել: Մինչև 2002 թ. նույն համազգեստն էին կրում նաև ԼՂՀ պաշտպանության բանակի զինվորները:

Արծրուն Հովհաննիսյանը, վերհիշելով այդ ժամանակահատվածը, նշեց, որ ֆրանսիական համազգեստը շատ հետաքրքիր համազգեստ էր, նույնիսկ բաճկոն ուներ:

«Նաև ձմեռային տարբերակը կար, բայց այնքան էլ տաք չէր, որքան մեր այսօրվա ձմեռային համազգեստը»,- հիշում է Հովհաննիսյանը:

2001 թվականից բանակն անցել է առաջին հայկական համազգեստին, իսկ մեկ տարի անց նոր միայն այն հասանելի է եղել ԼՂՀ պաշտպանության բանակի համար: Շատերը կհիշեն հայտնի չորս գույներից բաղկացած համազգեստը, որտեղ գերակշռող էին կանաչ ու մոխրագույն երանգները: Շուրջ 10 տարի մեր զինվորները կրել են այն, որը այդ ընթացքում ենթարկվել է մի շարք փոփոխությունների: Դրանց վրա մեկ ավելանում, մեկ պակասում էին գրպանները, մի խոսքով` դետալային փոփոխությունների էին ենթարկվում:

ՊՆ նախարարի մամուլի խոսնակի տեղեկացմամբ` այդ համազգեստը, մեծ հաշվով, իրեն չարդարացրեց զուտ այն պատճառով, որ «շնչել-չշնչելու» խնդիր ուներ: Այդ պատճառով բանակն անցում է կատարում ներկայիս համազգեստի նախնական տարբերակին: Փորձարկումներում այն բավականին լավ գնահատվեց, սակայն ուներ ամրության խնդիր: Ընթացքում բամբակի և արհեստածին թելերի հարաբերակցության փոփոխությամբ, դիմացկունության և տաքության առումով ընտրվում է ոսկե միջինը: Գույները ստացվել են արդիական մեթոդներով` տեղանքին համապատասխան: Ըստ Հովհաննիսյանի՝ շատ ճիշտ գույներ են ընտրվել:

«Այս համազգեստով մենք առաջին անգամ վերացրեցինք զինվորի և սպայի համազգեստի տարբերությունը: Մինչ այդ սպայի համազգեստը լրիվ ուրիշ էր, զինվորինը` ուրիշ, փոփոխությունների արդյունքում երկուսն էլ միանման համազգեստ են կրում: Այս համազգեստի առանձնահատկություններից մեկն էլ այն է, որ ուսադիրների խորհրդային մոդելից անցում կատարեցինք նոր մոդելի»,- ասաց նա` պարզաբանելով, որ տեսադիտարկման սարքերի համար ամենահեշտ նկատելիությունը ուսերն են:

Սկզբում կիրառվել են կոչումների մետաղական տարբերակները, սակայն հետո անցում է կատարվել` կտորայինի, որպեսզի քողարկիչ հատկանիշներն ավելի բարձր լինեն:

Հայկական բանակի պարտադիր ժամկետային զինծառայողներին հասանելիք միջոցներն ավելի մանրամասն ներկայացրեց  ԶՈւ մատակարարման թիկունքի բազայի հրամանատարի տեղակալ, գլխավոր տեխնոլոգ, մայոր Զոհրաբ Սարգսյանը:

Նրա խոսքով` համաձայն ՀՀ պաշտպանության նախարարի 547 հրամանի` պարտադիր ժամկետային զինծառայողներին հատկացվում է բամբակյա շապիկ, որը նախկինում եղել է մոխրագույն, սակայն 2017 թվականից դրանք կանաչ գույնի են:

Զինծառայողներին նաև հատկացվում է մեկանգամյա օգտագործման կիսավարտիք, որը փոխվում է շաբաթական մեկ անգամ` ամեն լողանալուց հետո, կիսաբրդյա և բամբակյա գուլպաներ, որը տրամադրվում է ամսեկան երեք անգամ, տաք ներքնաշոր, ձեռնոց ֆլիզից, որը տրվում է ձմեռը, լայն գոտի և տաբատի գոտի, ինչպես նաև ամառային և ձմեռային դաշտային համազգեստներ:

«Նախկինում ձմեռային դաշտային համազգեստի օձիքները կարված են եղել ներդիրին, հիմա օձիքները հնարավոր է առանձնացնել, անհրաժեշտության դեպքում` ելնելով եղանակային պայմաններից: Ձմեռային համազգեստը կարվում է անջրաթափանց և ցրտից պաշտպանող գործվածքով, որն ամրանում է երեք կոճակներով: Այն շատ լավ պահպանում է մարմնի ջերմաստիճանը: Այն կարված է սիտիպոնի կտորով և որակով է: Սիտիպոնի կտորով է կարված նաև տաբատի` ցրտից պաշտպանող գործվածը, որի համար նախկինում առանձնանալու հնարավորություն է եղել, իսկ ներկայումս` ոչ: Հիմա այն ավելի տաք է ու հարմարա վետ»,- ասաց մայոր Զոհրաբ Սարգսյանը:

Ավելի են արդիականացվել ու հարմարավետ են դարձվել ճտքավոր կոշիկները, նախկինում  եղել են արհեստական կաշվից: Այժմ դրանց ճտքերը կարվում են կաշվից և  ունեն շնչող ներդիրներ: Փոփոխության պատճառը կայանում է նրանում, որ դրանց ճտքերը կոշտ էին` քամուց, անձրևից ճաքում էին: Նախնական տվյալներով 2017թ. հայկական զինված ուժերը կանցնեն նոր ճտքավոր կոշիկների:

Պարտադիր ժամկետային զինծառայողներին, ովքեր ստանձնում են մարտական հենակետի պաշտպանություն, լրացուցիչ տրվում է բրդյա գուլպա, դիմակ, մորթե ներդիրով ձեռնոց, որն ավելի տաք է, բանակային վալինկա, որը բաղկացած է խտացված բրդից և ռետինե տակացուներից, ինչպես նաև կիսավերարկու ոչխարի մորթուց: Լրացուցիչ համազգեստը մարտական հերթապահություն իրականացնող զինվորները կրում են -5 աստիճանից ցուրտ ջերմաստիճանի պայմաններում:

2 տարվա ընթացքում մեկ մարտական հենակետ ստանձնող զինծառայողի համազգեստը փոխվում է 6 ամիսը մեկ անգամ, իսկ մարտական հենակետի պաշտպանություն չստանձնող զինծառայողի համազգեստը` 8 ամիսը մեկ:

Արծրուն Հովհաննիսյանի տեղեկացմամբ`համազգեստի մատակարարման համար նախատեսված մրցույթին երկու ֆաբրիկաներ են մասնակցում, իսկ կտորը բերվում է Չինաստանից:

ՀՀ զինված ուժերի պարտադիր ժամկետային զինծառայող Հրայր Բաղդասարյանը, ով մասնակցել է ապրիլյան քառօրյա պատերազմին, սակայն վիրավորում ստանալով չի կարողացել հետագայում շարունակել իր զինծառայությունը, հայկական բանակի ներկայիս համազգեստի որակը գնահատեց բավարար: Նա, որպես թերություն նշեց այն, որ համազգեստը լվանալուց հետո չի պահպանում իր գույները:

«Այնուամենայնիվ, իմ եղբայրները կրել են նախորդ զինվորական համազգեստը և, ի տարբերություն դրա, ներկայիս համազգեստն իր գունային համադրությամբ շատ ավելի լավն է, քանի որ հեշտությամբ է միաձուլվում տեղանքին»,- ասաց նա:

Հայկը նաև ընդգծեց, որ դրական քայլ է ճտքավոր կոշիկներում «շնչող» ներդիրներ տեղադրելը:

Շանթ Խլղաթյան
Վահե Հակոբյան