Մանչեսթերի մոռացված հայերը

Մի քանի շաբաթ շարունակ ընթացող քննարկումներից հետո պաշտոնապես հայտարարվեց, որ Հենրիխ Մխիթարյանն այսուհետ խաղալու է Անգլիայի Պրեմիեր լիգայում: Մխիթարյանը Պրեմիեր լիգայում խաղացող առաջին հայ ֆուտբոլիստն է:

Aratherat կայքն անդրադարձել է Մխիթարյանին՝ նշելով, որ նա ծնվել է Երևանում, դարձել է Հայաստանի հավաքականի լավագույն ֆուտբոլիստը և այսօր տեղափոխվել է աշխարհի մեծագույն ակումբներից մեկը՝ «Մանչեսթեր Յունայթեդ»:

«Ես շատ ուրախ ու հպարտ եմ, քանի որ իմ հայրենիքում բոլորը կարող են հպարտանալ ինձնով ու այն բանով, որ ես առաջին հայն եմ «Մանչեսթեր Յունայթեդում»»,- նշել է Մխիթարյանը Manchester United TV-ի հետ առաջին զրույցում:

Թվում է, թե Մխիթարյանի ժամանումը հայերի առաջին մուտքն է այս մեծ քաղաք: Սակայն հայերը, ավելի քան 200 տարի է, ինչ իրենց հետքն են թողել Մանչեսթերի քաղաքային մշակույթում և ձեռնարկատիրական հոգում:

Առաջին անգամ հայերը Մանչեսթերում իրենց գործունեությունը ծավալել են 1835 թվականին: Կոստանդնուպոլսից և Զմյուռնիայից եկած հայերը վաճառել են մետաքս: Քաղաքում հայերի կողմից բացվել են մետաքսի մի շարք խանութներ:

Մանչեսթերի կենտրոնական գրադարանի արխիվներում կա տեղեկատվություն մի հայի մասին, ով նույնպես ձեռնարկատիրական գործունեություն է ծավալել քաղաքում: Սիմպադ Արամյանը (Simpad Arabian) Առաջին աշխարհամարտից հետո Թուրքիայից տեղափոխվել է Եգիպտոս: Այնուհետև ցանկացել է տեղափոխվել Ամերիկա՝ աշխատանք գտնելու, բայց ճակատագրի բերումով հայտնվել է Մանչեսթերում: Արդեն այս քաղաքում նա հիմնել է տեքստիլ արտադրող ընկերություներ և խանութներ:

Ավելի ուշ հայերը Մանչեսթերում այնքան են կայացել, որ 1870 թվականին բացել են Սուրբ Երրորդություն հայկական եկեղեցին, որը ամենահին հայկական եկեղեցին է Արևմտյան Եվրոպայում:

1908 թվականին հիմնվեց Հայ տիկնանց ասոցիացիան, որը նպատակ ուներ Անգլիայում օգնել հայերին և պահպանել հավատը հայրենիքից դուրս:

Հայկական համայնքի պատմությունը Մանչեսթերում դեռևս ամբողջովին բացահայտված չէ:

2003 թվականին մի կամավորական Մանչեսթերի կենտրոնական գրադարանում փնտրել է իր հայրենի քաղաքի՝ Մասիսի մասին տեղեկություններ, ինչպես նաև տեղեկություններ այնտեղ ապրած իր ընտանիքի մասին:

«Ինչպես այստեղ ապրող շատ հայերը, Գառնիկ Ֆունդուկյանը ձեռնարկատեր էր և զբաղվում էր տեքստիլի արտադրությամբ: Նա հիմնադրել է Funduklian & Sons ընկերությունը»,- պատմում է կամավորը:

Դրանից 3 տարի առաջ նկարիչ և գրող Նիլ Ռոլանդը բացահայտել էր, որ իր այն տանը, որը կառուցվել էր Վիկտորիա թագուհու կառավարման վերջին տարիներին, ապրել է հայ ընտանիք: Ընտանիքի երեխաները՝ Արշավիրը, Արան, Արտոն և Ադրինեն, ծնվել են այդ տանը:

«Անգամ այսօր՝ Արտոյի ծնունդից 98 տարի անց, այս տունը շարունակում է ունենալ մի շարք գաղտնիքներ: Տանն առկա են նշաններ այդ ընտանիքի՝ այս տանն ապրած երկար և երջանիկ կյանքի մասին»,- պատմում է նկարիչը:

Վերջին տարիներին Հայաստանի և Մանչեսթերի կապը պահպանող ամենաակտիվ գործիչներից մեկը Դևիդ Դիկինսոնն է: Նա բրիտանական «Bargain Hunt» հեռուստահաղորդման հեղինակն է: Դիկինսոնը բացահայտել է, որ իր մեծ պապիկը՝ Հրանտը, եկել է Մանչեսթեր 1990-ականների վերջերին և զբաղվել է մետաքսի արտադրությամբ:

Մանչեսթերում հայկական միությունն այժմ չի գործում, սակայն գործում է Սուրբ Երրորդություն եկեղեցին և հայկական «Պանդոկ» ռեստորանը՝ հիմնադրված 1968 թվականին: Այնտեղ կարելի է փորձել իսկական հայկական իշխան ձուկ և հին հայկական ամառային աղցան՝ Ջաջուկ:

Նախորդ տարի, երբ լրանում էր Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը, BBC Radio-ն պատրաստեց 5 մասից բաղկացած հաղորդաշար Armenian Diaspora in Europe խորագրով: Այս ֆիլմաշարում Մանչեսթերի մասին պատմվում էր առաջին մասում:

Գրող Չարլզ էմերսոնը ֆիլմում պատմում է, որ Մանչեսթերի միության մասին շատ բան հայտնի չէ: Ըստ նրա՝ հայերը կարողացել են գոյատևել ոչ միայն Անգլիայում, այլև ամբողջ աշխարհում:

Ֆիլմում մի մարդ ասում է, որ Անգլիայում երբ ասում են՝ I am Armenian, մարդիկ հարցնում են՝ what do you mean, aluminum? (դու ի՞նչ նկատի ունես, ալյումի՞ն):

Մխիթարյանը պատրաստ է տեղափոխվել Մանչեսթեր և գործունեություն ծավալել այնտեղ: Նա վստահաբար կհամալրի մեծ քաղաքում գործող հայտնի հայերի ցանկը:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Սիրարփի Աղաբաբյանը