11 միլիարդ դրամի շատ կասկածելի ծախսեր

Օրեր առաջ նախագահ Սերժ Սարգսյանը խոսեց «ատկատների» մասին և հատուկ առանձնացրեց մեկ անձից կատարվող գնումների համակարգում առկա խնդիրները։  Ս. Սարգսյանն անդրադարձավ մեկ-երկու մասնավոր օրինակների, սակայն այդպես էլ պարզ չդարձավ, թե ընդհանուր առմամբ որքա՞ն է «ատկատների» գոնե մոտավոր չափը։

Փորձենք հաշվել՝ մոտավորապես որքա՞ն է կազմում, այսպես կոչված, խոցելի գումարը։ Այսինքն՝ այն գումարը, որը շատ հարմար է «ուտելու» համար։ Դատելով նախագահի խոսքերից՝ գումարներ գրպանվում են հիմնականում 1 անձից կատարվող գնումների ժամանակ։ Այսինքն՝ պետությունն օրենքով հնարավորություն է տվել որոշ անհետաձգելի դեպքերում գնումն իրականացնել առանց մրցույթ անցկացնելու, մեկ անձից։ Օրինակ, եթե ճանապարհ է փլվել, ապա այն հարկավոր է հնարավորինս արագ վերանորոգել։ Մրցույթ անցկացնելն այս դեպքում աբսուրդ է, և շինարարական աշխատանքները գնելու որոշումն ընդունվում է արագ և 1 անձից։ Սակայն այդ հնարավորությունը որոշ պաշտոնյաներ դիտարկում են՝ որպես գումարներ աշխատելու հնարավորություն։

e-gov.am կայքում հրապարակված են տարբեր գերատեսչությունների կողմից մեկ անձից կատարված բոլոր գնումները։ Տվյալների բազայում ներառված են մինչև 2012թ. օգոստոսի 26-ը ներառյալ գնումները։ Այս տարվա հունվարի 1-ից մինչև օգոստոսի 26-ը, ըստ վերը նշված կայքի, մեկ անձից կատարված գնումների թիվը եղել է 360, որոնց ընդհանուր արժեքը կազմել է 13.4 միլիարդ դրամ։ Այսինքն՝ այս թիվն արդեն ապրիորի կարելի է համարել կասկածելի թիվ։

Սակայն այդ կասկածելիների մեջ կան շատ ավելի կասկածելիներ կամ ռիսկայիններ՝ շինարարական աշխատանքները։  Վերը նշված 360 գործարքներից 238-ը շինարարական աշխատանքներ են, որոնց արժեքը կազմում է 10.9 միլիարդ դրամ։ Որպես կանոն՝ դրանց հիմքում նշված է՝ «անհետաձգելի պահանջ»։ Սրանք արդեն միանշանակ խիստ կասկածելի գումարներ են, որոնց մանրազնին ուսումնասիրությունը կարող է վեր հանել աստղաբաշխական մեծության յուրացումներ։

Նշենք նաև, որ ևս 40 գործարք, այսպես կոչված, «Շինարարական աշխատանքների որակի տեխնիկական հսկողության ծառայություններ» են, որոնք պակաս ռիսկային չեն։ Դրանց ընդհանուր արժեքը կազմում է 163 մլն դրամ։

Փաստորեն, եթե ամփոփենք, կստացվի, որ պետական գնումների համակարգում առկա է 13.4 միլիարդ դրամի կասկածելի ծախս, որից 11 միլիարդը՝ շատ կասկածելի։ Մի երկրի համար, որտեղ նվազագույն աշխատավարձն ընդամենը 32500 դրամ է, դա չափազանց մեծ ցուցանիշ է։