«Սերժ Սարգսյանն ասաց՝ դեռ չեմ հեռանում, դեռ այս սահմանադրությունը պետք է կյանքի կոչենք…». Ստեփան Սաֆարյան
168.am-ի զրուցակիցն է «Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի» նախագահ, քաղաքական վերլուծաբան Ստեփան Սաֆարյանը:
-Պարոն Սաֆարյան, նախագահ Սերժ Սարգսյանի ելույթում ի՞նչ հիմնական մեսիջներ եք նկատում:
-Երեկ, երբ մեծամասամբ սպասում էին, որ կհայտարարվի ՀՀԿ-ՀՅԴ համագործակցության մասին, դրա փոխարեն հնչեց ծրագրային ելույթ՝ ապագայում կոնկրետ քայլեր անելու մասին: Ինչո՞վ էր պայմանավորված սա: Վերջին օրերին իմ և այլոց կողմից կասկածի տակ դրվեց ՀՅԴ-ՀՀԿ համագործակցությունը հետևյալ պատճառով՝ չկա ծրագիր, ինչի՞ շուրջ եք համագործակցում, եթե չկա ծրագիր, ապա պարզ պաշտոնների առևտուր է գնում, ու ահա կարծում եմ՝ նախագահականում և ՀՀԿ-ում հասկացան, որ մեթոդաբանական շատ լուրջ սխալ են թույլ տվել, չի կարելի հայտարարել կոալիցիայի մասին, եթե չկա ծրագիր:
Հիմա, եթե առաջիկա օրերին հայտարարվի այդ համագործակցության մասին, բնականաբար, կհայտարարեն, որ «Սերժ Սարգսյանը հանդես է եկել ծրագրային ելույթով և մենք դա էինք քննարկում երկար ժամանակ, ոչ թե տատանվում էինք՝ ում և ինչ պաշտոն տայինք, այլ քննարկում էինք շատ լուրջ հարցեր՝ երկրի ապագայի հետ կապված, դրա համար երկար տևեց»: Միանգամայն պարզ է դառնում, որ իրականում, որքան էլ առկա լինեն ներքին դժգոհություններ, կուսակցությունների ներսում, որքան էլ քննարկման դրվեն այս կամ այն անձի պաշտոն ստանձնելու նպատակահարմարությունների հարցը, իրականում խնդիրը շատ ավելի լուրջ է և կապված է կոալիցիայի լեգիտիմության հետ, և հետևաբար դա ապահովելու համար առաջինը հրապարակվում է ծրագիր, որին կհաջորդի արդեն հայտարարությունը: Այս կտրվածքով մենք կարող ենք տեսնել այդ ամեն ինչը ելույթում արտացոլված:
Սերժ Սարգսյանը խոսում է քաղաքական մշակույթի, նոր ճարտարապետության մասին. սա մի խնդիր է, որով նաև ՀՅԴ-ն է արդարացրել սահմանադրական փոփոխությունների իրենց կողմ արտահայտվելը: Սերժ Սարգսյանը դնում է թիրախները՝ ինչպես է փոխվելու, ինչպես է հանրային ծառայության որակը փոխվելու, ինչպիսի մարդիկ են գալու իշխանության: Վստահ եղեք՝ ՀՅԴ-ն և ՀՀԿ-ն հայտարարելու են, որ մենք այս ամեն ինչը ստանալու համար գնալու ենք համագործակցության:
Նկատելի էր նաև Հայաստանի արտաքին քաղաքականության հետ կապված, հայության հետ կապված խնդիրները` արտաքին և ներքին մարտահրավերները դիմակայելու առումով, և թերևս սա մի հարց է, որի համար ՀՅԴ-ն մշտապես գնահատվել է: Սա ևս նշանակում է, որ ՀՅԴ-ՀՀԿ ֆակտը կայացած է, երբ Սերժ Սարգսյանը խոսում է հայությանը համախմբելու, Հայաստան վերադարձնելու, արտերկրում ապրող հայի կողմից Հայաստան բառն արտաբերելու և այլնի մասին: Սա նշանակում է, որ ՀՅԴ-ի և ՀՀԿ-ի օրակարգային հարցերից մեկը լինելու է այդ խնդիրը: Գոհունակություն հայտնելով կառավարությունից՝ Սերժ Սարգսյանն ասում է՝ «սա բավարար չէ, արտգործնախարարությունը և էկոնոմիկայի նախարարությունը ձեռք-ձեռքի տված պետք է գնան դրսում ման գան, ներդրողներ գտնեն՝ գան»: Այստեղ էլ մենք տեսնում ենք, թե ինչու են հենց Կարեն Ճշմարիտյանի զբաղեցրած պաշտոնի շուրջ սակարկությունները գնում:
-Այսինքն՝ այս ամբողջ ելույթը կոալիցիայի մասին հայտարարելուց առաջ ինչ-որ նախահի՞մք էր:
-Այո, նախերգանք էր, և այդ համագործակցությունը լեգիտիմացնող ելույթ էր, հատկապես, երբ այն ձևակերպումների առումով շատ լավն էր՝ սպասումներ, հույսեր առաջացնող էր: Թեպետ՝ խոցելի կետեր էլ շատ կային:
-Օրինակ, որո՞նք էին այդ խոցելի կետերը:
-Սերժ Սարգսյանը պետությունը նկարագրելիս, անընդհատ ասում էր՝ կազմակերպված, կարգավորված, ուժեղ… Նման բառեր էր օգտագործում, «ժողովրդավարություն» բառը շատ քիչ էր օգագործում, «իրավական» բառը շատ քիչ է օգագործում, շատ ավելի այլ եզրույթներ է օգտագործում, որոնք խոսում են ժողովրդավարության մեր մոդելի մասին, մի տեսակ հիշեցնում է՝ ինչպես ժամանակին Պուտինն էր ասում՝ «մենք Արևմուտքի ճանապարհով չենք կարող գնալ, մենք պետք է կերտենք մեր սեփական ժողովրդավարությունը և այլն»: Այս առումով Սերժ Սարգսյանի ելույթ պատրաստողները խնդիր ունեն:
-Ընդդիմությանն ուղղված մեսիջներ կայի՞ն այդ ելույթում, նկատենք, որ ասաց՝ «պետք է հիասթափեցնեմ անընդհատ հեղափոխություն անելու կողմնակիցներին: Մենք չենք շտապելու»:
-Իհարկե, հարյուր տոկոսով բացառել այդ մեսիջների առկայությունը` ճիշտ չի լինի, բայց ավելի շատ խոսում էր ընդդիմության նկատմամբ հանդուրժող լինելու, քննադատության նկատմամբ հանդուրժող լինելու, քննադատությունը լսելու և այլնի մասին, բայց ասել, որ նրա խաղն ընդդիմության հետ էր` այդպիսի առանցք չկար:
-Այսինքն՝ այդ առումով հանգի՞ստ է զգում իրեն նախագահը:
-Այո, թերևս տեքստում դա երևում էր: Ընդհանուր խոսում էր այն թիմի մասին, որն իրականացնելու է այս ծրագիրը: Ասում է՝ «ով կմիանա սրան` կմիանա, կկազմեն կայուն մեծամասնությունը, ովքեր էլ չեն միանա` կկազմեն փոքրամասնություն, դե, նոր սահմանադրությունն էլ թույլ կտա իրենց իրավունքները պաշտպանել» և վերջ:
-Նախագահը հորդորում է նախընտրական ընտրարշավը դեռ չսկսել, բայց հենց իր ելույթը կարելի՞ է դիտարկել որպես քարոզարշավի մեկնարկ:
-Միանշանակ: Իրականում Սերժ Սարգսյանը նաև կանխեց, որ ինքը հեռացող նախագահ է: Այսինքն՝ ինքն ասաց, որ «մենք՝ իմ գլխավորությամբ լծվում ենք այս գործի իրականացմանը», իսկ դա հեռացող նախագահի խոսքեր չեն, նա ասաց, որ «դեռ չեմ հեռանում, դեռ այս սահմանդրությունը պետք է կյանքի կոչենք», իհարկե, ինքը չի ասում՝ ինչ կարգավիճակով: Կար նաև միջազգային հանրությանն ուղղված առանցք, որովհետև ի տարբերություն ընդդիմության, որից վախեր չունի Սերժ Սարգսյանը, միջազգային հանրության մասով նա անհանգստացած է, որովհետև միջազգային հանրությունն իր վերջին գնահատականներով հասկացրել է, որ ինքն իր տված խոստումը չի կատարել՝ սահմանադրական հանրաքվեի լեգիտիմության և արդար ընթացքի մասով, ու պատահական չէ, որ ինքը խոսում է այդ մասին ու ասում է, որ «հիմա լծվենք այս սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացին», և երկրորդ բանը, որ ասում է՝ «2017 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքները ոչ պակաս քիչ կարևոր են, քան բուն պրոցեսը՝ օրինականությունը»: Այսինքն՝ ինքը հերթական անգամ միջազգային հանրությանը ուզում է հավաստիացնել, որ ժամանակ տան, խիստ չլինեն, և ինքն այդ խնդիրները, որոնք չի լուծել մինչև հանրաքվեն, կլուծի: Իհարկե, դրա վերջում միշտ լինում է՝ «хотелось лучше, получилось как всегда»:
