Շիրակի ֆենոմենը. մամուլ
«Խոսքը, բնականաբար, ոչ թե Ֆրանսիայի նախկին նախագահի, այլ Հայաստանի մարզի մասին է։ Անկախ Հայաստանի ողջ պատմության մեջ մարդիկ այնտեղ քվեարկել են իշխանությունների դեմ և, որպես կանոն, այդ վերաբերմունքն իր արտացոլումն էր գտնում պաշտոնապես հայտարարված թվերում»,- «Առավոտ» օրաթերթի խմբագրականում գրում է թերթի խմբագիր Արամ Աբրահամյանը և շարունակում.
«Պատճառները, համենայնդեպես, Գյումրիի դեպքում քիչ թե շատ պարզ են. խորհրդային շրջանում հզոր արդյունաբերություն ունեցող քաղաքը համակարգի փլուզման և երկրաշարճի հետևանքով վերածվեց գործազուրկների և անօթևանների քաղաքի, բայց նույնիսկ այդ դեպքում ոչ մի արդարացում չկա ոչ քաղաքային, ոչ էլ կենտրոնական իշխանությունների համար, որոնք երկու տասնամյակ մարդկանց պահում են «տնակային գետտո»-ում` դրան համապատասխան թշվառությամբ և կրիմինալով։
Իսկ բնակարանները կամ նույնիսկ թաղամասերը, որոնք կառուցվել են երկրաշարժից հետո, մեծ մասամբ անբարեկարգ են ու, բացի այդ, բաշխվում էին ծայր աստիճանի անարդար։ Դժգոհության կարևորագույն գործոն էր, ինձ թվում է, Վարդան Ղուկասյանի նման քաղաքապետ ունենալը, որը համատեղում էր կեղծ բարեպաշտությունը իր բարեկամների և հատկապես որդու ծայրահեղ սանձարձակության հետ։
Բացի այդ, Գյումրին ունի հեղափոխական բավականին հին ավանդույթներ (այստեղ սոցիալ-դեմոկրատական, մարքսիստական խմբակներ կային դեոևս 20-րդ դարի սկզբում), որոնք գալիս են բանվոր դասակարգի առկայությունից և գյումրեցիների ըմբոստ բնավորությունից։ Այդ բոլոր երևույթները գումարվելով՝ ստեղծում են ընդդիմադիր տրամադրություններ, որոնք արտահայտվում են թե քվեարկության, թե քվեները պահելու ունակության մեջ։
Ժամանակակից սուբյեկտիվ դրական գործոններից են, անշուշտ, հասարակական ազդեցիկ կառույցները՝ մասնավորապես «Շիրակ» կենտրոնը և «Ասպարեզ» ակումբը, որոնք իրենց աշխատանքով վայելում են վաստակած քաղաքացիների վաստակած հեղինակությունը։ Ահա թե ինչու են այս նախագահական ընտրություններում ու նախևաոաջ՝ Գյումրիում ստացվել այդպիսի արդյունքներ։
ՐաՖՖի Հովհաննիսյանի անձը կամ նրա իրականացրած քարոզչությունն այստեղ երկրորդական նշանակություն ունեն, եթե այլընտրանքային թեկնածուն լիներ էպոսագետը, նրանք ձայն կտային էպոսագետին։
Բայց այն լավ հատկությունները, որոնցով բնութագրվում են գյումրեցիները, կարելի է ասել նաև Հայաստանի մնացած մարզերի բնակիչների մասին։ Օրինակ՝ սյունեցիներն ունեն հպարտ բնավորություն, մարտական հրաշալի ավանդույթներ։ Ինչո՞ւ են, ուրեմն, նրանք, ընդհանուր առմամբ, մշտապես «իշխանամետ» քվեարկում կամ, եթե այդպես չեն քվեարկում, ինչո՞ւ չեն կարողանում պահել իրենց ձայները։ Վախենում են իրենց մարզպետի՞ց։ Իհարկե, դա էլ կա։ Բայց, կարծում եմ, կա նաև օբյեկտիվ իրողություն՝ սահմանին մոտ լինելը, որի հետևանքով անվտանգության խնդիրները ավելի են կարևորվում, քան սոցիալական հոգսերը։ Իսկ դա, իր հերթին, թելադրում է որոշակի պահպանողականություն։ Ուզում եմ ասել, որ պետք է, ինչպես ասում են, «ըմբռնումով մոտենալ» ցանկացած արդյունքներին, անկախ նրանից՝ դրանք մեզ դուր են գալիս, թե ոչ»։
