Մեզ որոշումների ադեկվատ և արագ փոփոխություններ են պետք. «Նորք ինֆեկցիոն»-ի աշխատակիցը՝ Նիկոլ Փաշինյանին

«Նորք» ինֆեկցիոն կլինիկական հիվանդանոցի բժշկուհի Թեհմինե Ղալեչյանը ֆեյսբուքյան իր էջում բաց նամակով է հանդես եկել՝ գրելով․

«Հարգելի պարոն վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան,

Ձեր և Ձեր կառավարության նկատմամբ ամենայն վստահություն և հավատ ունենալով` դիմում եմ Ձեզ, կարծելով, որ որոշ ֆունդամենտալ խնդիրների մասին պարզապես Ձեզ չեն իրազեկում:

Ես աշխատում եմ Նորք ԻԿՀ-ում 2014 թ-ից և վերջին մեկ ամսվա ընթացքում ընդունարանի պատասխանատուն եմ: Բոլոր բժիշկներս աշխատել ենք արտակարգ իրավիճակին բնորոշ աշխատանքային ռեժիմով և հիվանդանոցի յուրաքանչյուր մահճակալ փորձել ենք օգտագործել մաքսիմալ արդյունավետ` հասկանալով, որ տրիաժ իրականացնող միակ հիվանդանոցն ենք, իհարկե 06.06.2020-ից միացել է նաև այրվածքաբանության կենտրոնը` որոշ ծավալ իրեն վրա վերցնելով:

Արտակարգ իրավիճակը նման է պատերազմական իրավիճակին` ժամանակը սուղ է, որոշումները կայացվում են արագ և փոփոխվում են արագ` կախված իրավիճակից:

Փորձեմ ներկայացնել որոշ խնդիրներ`

1) Ընդունարան դիմած հիվանդների զգալի մասը արդեն իսկ գալիս է համակարգչային շերտագրումով (ՀՇ) Covid 19 բնորոշ թոքաբորբ պատասխանով: Ինչ ենք անում մենք`

այդ հիվանդներին դիտարկում ենք որպես կասկածելի դեպք, հոսպիտալացնում (եթե իհարկե տեղ ունենք) ու 2 օր հետո, երբ ունենում ենք ՊՇՌ դրական պատասխան, փորձում ենք տեղափոխել Covid 19 դրական հիվանդանոց, կարծես չգիտեինք, որ այդ հիվանդը դրական է: Տեղափոխման համար 1-03 պետք է գա, իսկ 1-03 կանչելը գրեթե անհնար է, ինչի համար նույնիսկ տնօրենին ենք դիմում, որ 1-03 կանչի, իսկ երբ Covid 19 դրական հիվանդանոցներում տեղ չի լինում (իսկ այդպես հաճախ է լինում), կրկին մեր տնօրենին ենք դիմում, որ տեղափոխումն էլ կազմակերպի, քանզի ընդունարանում լինում են հիվանդներ միջին ծանրության և ծանր, որոնք սպասում են բաժիններում տեղերի ազատման, իսկ դրա համար հաստատված հիվանդները պետք է տեղափոխվեն:

Այնինչ, կարող էինք համակարգչային շերտագրումով Covid 19 բնորոշ թոքաբորբ պատասխանով հիվանդներին դիտել որպես Covid 19 դրական հիվանդ ու նրանց չքաշքշել մի հիվանդանոցից մի հիվանդանոց, 1-03 ն էլ այդպիսով մի քիչ թեթևացնել: Իսկ ավելի վատ, եթե ՀՇ Covid 19 բնորոշ թոքաբորբ պատասխանով հիվանդի ՊՇՌ-ն լինում է բացասական: Քանզի այդ հիվանդին չգիտես ինչ անել, չէ որ անկախ բացասական պատասխանից գիտենք, որ այդ հիվանդը Covid 19 դրական է, եթե տիպիկ կովիդ թոքաբորբ ունի: Ինչ անենք այդ դեպքում, տեղափոխենք այլ հիվանդանոցի Covid 19 բացասական բաժանմունք, իմանալով որ անկախ պատասխանից ՊՇՌ-ի հիվանդը միևնույն է դրական է:

2) Եթե ընդունարան դիմում է արյան մեջ թթվածնի ցածր հագեցվածությամբ (դեսատուրացված) հիվանդ և ըստ չափորոշիչների հիվանդն ինտենսիվ թերապիայի հիվանդ է, իսկ ԻԹ-ում էլ տեղ չկա ու այլ հիվանդանոցների ԻԹ-երում էլ տեղ չկա (այդ պահին զանգահարում ճշտում ենք), ինչ անենք, չընդունենք հիվանդին, թե ընդունենք թթվածնով հագեցած բաժանմունք (իհարկե եթե հիվանդը ծայրահեղ ծանր չէ) ու փորձենք ամեն ինչ անել այդ հիվանդի համար: Մինչև վերջին օրերն այդպես էլ արել ենք ու շատ-շատ հիվանդներ, եթե այդպես չանեինք գնալու էին տուն ու ծայրահեղ ծանր դառնային ու հետագա ելքը`…: Չէ պարզվում է , որ այդ բժիշկները սխալ են եղել, որ այդ հիվանդներին ընդունել են բաժանմունք` արձանագրելով, որ ԻԹ-ում տեղ չկա ու արել են ամեն ինչ` փրկելով շատ հիվանդների: Եվ այդպես են վարվել, քանզի արտակարգ իրավիճակ է, եթե ծանր հիվանդը պետք է գնա տուն ԻԹ-ում տեղ չլինելու պատճառով, ավելի լավ չէ գնա թթվածնով հագեցված բաժանմունք: Եթե այդպիսի 10 հիվանդներից 10 ը կմահանար տանը, բաժանմունքում գտնվելով` նրանց մեծ մասը կապաքինվի: Իսկ հիմա մենք այդպես պետք է չանենք, քանզի եթե 10-ից մեկն էլ լետալ ելք ունենա, մեղավորը կլինի բժիշկը, որ փորձել է ծանր հիվանդին փրկել: Իհարկե բոլոր բժիշկներն էլ կցանկանան և նույնիսկ կերազեին բաժանմունքներում ծանր հիվանդներին չպահել, բայց դրա համար պետք է ունենալ համապատասխան պահանջի ԻԹ-ի մահճակալային ֆոնդ և այդքան ռեանիմատոլոգներ, իսկ մենք ներկա պահին չունենք, համենայնդեպս մինչև այսօր: Այս պարագայում մեր բժիշկները գերջանքեր են գործադրել ու փորձել փրկել հիվանդներին, մեր քաղաքացիներին:

3) Ըստ վերջին հրամանի` տրված հունիսի 8-ին, բոլոր 38.5°C և ավելի ջերմող հիվանդները պետք է հոսպիտալացվեն (կետ 23 Կասկածելի դեպքերում (ըստ դեպքի ստանդարտ բնորոշման), երբ դեռ ստացված չէ ՊՇՌ թեստի պատասխանը, սակայն պացիենտի մոտ առկա են հոսպիտալացման ցուցումներ (մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացում >38.5°C 3 օրից ավելի և/կամ արյան թթվածնով հագեցվածությունը SpO2 ≤93% և/կամ շնչառության հաճախությունը >22/րոպե), ԱԱՊ կամ շտապ բժշկական օգնության բժիշկը կապ է հաստատում տեսակավորում իրականացնող մասնագիտական խմբի հետ, որոնց հետ համաձայնեցնելով պացիենտը տեղափոխվում է կասկածելի դեպքերի համար նախատեսված բժշկական կենտրոն): Իսկ մինչ այդ գործում էր ապրիլի 10-ի հրամանը, համաձայն որի` միայն >38.5°C 3 օրից ավելի մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացումը չէր հանդիսանում մոնոչափորոշիչ և այդպիսի հիվանդների մեծ մասը կարող էր գտնվել ԱԱՊ-ի հսկողության տակ և հիվանդանոցային մահճակալները զբաղեցվում էին իսկապես հիվանդանոցային պայմաններում բուժօգնության կարիք ունեցող հիվանդներով: Վերջին օրերին մենք սկսել ենք աշխատել վերջին հրամանով և շատ միջին և ծանր վիճակում գտնվող հիվանդներ պարզապես զրկվում են հոսպիտալացման հնարավորությունից: Իհարկե լավ կլիներ այդ հիվանդներին էլ հոսպիտալացնել, եթե կարծում ենք այդ հիվանդներով զբաղվելը ԱԱՊ-ի ուժերից վեր է, բայց միայն համապատասխան մահճակալային ֆոնդ ունենալուց հետո:

Հարգելի պարոն վարչապետ խնդիրները շատ են, սա միայն մի մասն է և չի ներառում բուժական մասը, որին չեմ անդրադառնա, քանզի ես միայն ընդունարանի պատասխանատուն եմ, բայց կարծում եմ բուժական մասում էլ խնդիրներ ունենք, օրինակ սարսափելի անկառավարելի անտիբիոտիկոթերապիա, որին ականատես եմ, երբ հիվանդները գալիս են ընդունարան արդեն իսկ շատ դեղորայք ստացած:

Մենք պատրաստ ենք պայքարել, բայց մեզ աջակցություն է պետք, որոշումների ադեկվատ և արագ փոփոխություններ կախված իրավիճակից, որ բժիշկն էլ իրեն բժիշկ զգա, որ պայքարի ու հասկանա, որ իրեն չեն խանգարում, այլ օգնում են առողջապահության պատկան մարմինները»:

Հիշեցնենք, որ բաց նամակին ֆեյսբուքյան իր էջում պատասխանել էր Առողջապահության նախարարի խոսնակ Ալինա Նիկողոսյանը.

«Ի պատասխան «Նորք» ինֆեկցիոն կլինիկական հիվանդանոցի բժշկուհի Թեհմինե Ղալեչյանի բաց նամակում բարձրացրած հարցերի.

1) Համակարգչային շերտագրումով COVID-19 բնորոշ թոքաբորբ պատասխանով անձանց որպես COVID-19 դրական պացիենտ դիտարկելու բժշկուհու առաջարկի կապակցությամբ հարկ է նշել, որ ըստ ԱՀԿ-ի՝ COVID-19 դեպքի սահմանումը 2020 թվականի մայիսի 29-ի դրությամբ հետևյալն է․ «COVID-19 հաստատված դեպք» (U07.1 ըստ ՀՄԴ-10) պահանջում է հետադարձ-տրանսկրիպտազային պոլիմերազային շղթայական մեթոդաբանությամբ (ՀՏ-ՊՇՌ, RT-PCR) SARS-CoV-2 հայտնաբերում, իսկ «COVID-19 հնարավոր դեպք»-ի պարագայում պահանջում է կլինիկական և համաճարակաբանական չափանիշներ կամ դիագնոստիկ չափանիշներ (COVID-19-ի հետ համատեղելի ռադիոլոգիական, այդ թվում համակարգչային շերտագրումով): Առողջապահության նախարարի 14.06.2020թ․ թիվ 06-Ց ցուցմամբ հանձնարարվել է հիվանդանոցային բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող բոլոր կազմակերպություններում առանձնացնել թերապևտիկ բաժանմունք/բաժանմունքներ՝ COVID-19 ՊՇՌ հետազոտության դրական արդյունք չունեցող, սակայն հոսպիտալացման ցուցում ունեցող «թոքաբորբ» ախտորոշմամբ պացիենտների հիվանդանոցային բժշկական օգնությունը և սպասարկումը կազմակերպելու նպատակով:

2) Եթե ընդունարան դիմում է արյան մեջ թթվածնի ցածր հագեցվածությամբ (դեսատուրացված) պացիենտ և ըստ չափորոշիչների նա ինտենսիվ թերապիայի պացիենտ է, անհրաժեշտ է ցուցաբերել անհետաձգելի բուժօգնություն և վերջինիս տեղափոխել ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունք։ Մահճակալային ֆոնդի, մասնավորապես ինտենսիվ թերապիայի և վերակենդանացման ծառայության մահճակալային ֆոնդի, ավելացման ուղղությամբ անընդհատ աշխատանքներ են տարվում, ընդգրկվում են նոր բժշկական կազմակերպություններ, ինչպես նաև աշխատանքներ են տարվում մասնագիտական ներուժի համալրման ուղղությամբ։ Այսպես, առաջիկայում նախատեսվում է մասնագիտական թիմերի, այդ թվում ռեանիմատոլոգների, ժամանում հանրապետություն, ովքեր մեր մասնագետների հետ համատեղ աշխատելու են COVID-19 պացիենտների բուժօգնություն իրականացնող բժշկական կազմակերպություններում։

3) Կասկածելի դեպքերը (ըստ դեպքի ստանդարտ բնորոշման), որոնք գտնվում են ԱԱՊ բժշկի մշտադիտարկման և բուժման ներքո, սակայն ունեն վիճակի վատթարացում կամ դրական դինամիկայի բացակայություն, որի ցուցիչներից մեկը մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացումն է >38.5°C 3 օրից ավելի (օրինակ, կարող է վկայել զարգացող համակարգային հիպերբորբոքման մասին) և լաբորատոր-գործիքային տվյալների բացակայությունը, COVID-19 կասկածելի պացիենտի հոսպիտալացման և հետազոտման կարևոր խմբերից մեկն է: Նշվածը չի հակասում COVID-19 պացիենտների ծանրության ցուցիչներին և ուղղված է ԱԱՊ բժիշկի կողմից կասկածելի պացիենտների վիճակի վատթարացման վաղ հայտնաբերմանը և ժամանակին հիվանդանոցային բուժօգնության կազմակերպմանը:

Անտիբիոտիկաթերապիայի հետ կապված հայտնում եմ, որ առողջապահության նախարարի 11.06.2020թ. N 1856–Ա հրամանով հաստատվել է «Արտահիվանդանոցային թոքաբորբերի վարման կլինիկական ուղեցույցը, որն ուղարկվել է ԱԱՊ հաստատություններին, ինչպես նաև տեղադրված է նախարարության պաշտոնական կայքում (հղումը՝ http://moh.am/images/legal-553.pdf)

Հ.Գ
Առողջապահության նախարարությունը կոչ է անում, մասնագիտական հարցերը քննարկել բժիշկ-մասնագետների հետ, մասնավորապես առողջապահության նախարարության ինֆեկցիոն հիվանդությունների գծով խորհրդատուի և նախարարության բուժվարչության»: