«Սկսում ենք նոր էջից. Նպատակը միշտ նույնն է՝ Հայոց թագավորություն». Հրանտ Տեր-Աբրահամյան
Վերլուծաբան Հրանտ Տեր-Աբրահամյանն իր ՖԲ էջում գրել է.
«Էս գրառումս խնդրում եմ կարդալ մինչեւ վերջ ու հանգիստ: Գոնե եթե պատրաստվում եք արձագանքել: Կամ պատկերացրեք, որ սա գեղարվեստական գրառում է:
Ապրիլյան հեղափոխությունն ուներ մի քանի իրարամերժ բաղադրիչ կամ գործող ուժ:
1. Դրսից բերած տեխնոլոգիան կամ պայմանական «սորոսը»: Բառացի պարտադիր չի հասկանալ, խոսքն արեւմտյան տեխնոլոգիայի մասին է, եւ համապատասխան ռեսուրսների: Տեղի ունեցածը ենթադրում է մանրամասն, տեւական եւ որակով պլանավորում, կազմակերպում: Սա մենակ տեղական ուժերի խելքի ու կարողությունների բանը չէր: Մի նեղվեք, տեխնոլոգիայի մեջ ինքնին վատ բան չկա, ոչ էլ՝ դավադրություն: Նույնիսկ տունը ռեմոնտ անելուց պետք է կազմակերպում ու տեխնոլոգիա, էլ ուր մնաց քաղաքական գործընթացի:
2. Աջակցություն իշխանության ներսից՝ պայմանկան Գազպրոմ, որը միաժամանակ նաեւ աջակցություն է մեկ այլ դրսից: Ի դեպ, երբ ասում եմ, դուրս պարտադիր մի պատկերացրեք պետություններ: Էսօրվա աշխարհում կան նաեւ այլ ուժեղ կառույցներ: Հավանաբար սրան պետք է վերագրել դերասանների, աստղերի, բժիշկների եւ այլ «պաշտոնատար անձանց» համարձակությունը: Սրանից էլ մի նեղվեք՝ ես էլ, որ անեմ հեղափոխություն իշխանության ներսում դաշնակից պետք է փնտրեմ: Իհարկե, անձամբ ես, կփորձեի, որ դա չլիներ Գազպրոմը, բայց դա ճաշակի հարց է: «Հայստանի եւ Ուկրաինայի դեպքերը համեմատելի չեն», ասում է Պեսկովը:
3. Տեղական ուժեր: Դրանց մեջ անխոս 90 տոկոս փայաբաժին վերցրեց Նիկոլը: Մյուսներն, ի վերջո բավականին աննշան դեր ունեցան, եւ թերեւս չարժի էլ հիշատակել նրանց մասին: Սկզբում, մյուսներից որոշները մի քիչ նեղվեցին Նիկոլից, բայց հետո ստիպված լռեցին: Ըստ իս՝ Նիկոլն ի սկզբանե էս հարսանիքի վարձու թամադան էր, բայց կարողացավ դառնալ իսկական թամադա: Սա էլ նեղվելու չէ: Մարդն օգտագործեց իրեն տրամադրված ռեսուրսներն այնպիսի արդյունավետությամբ, որ դարձավ ինքնուրույն խաղացող: Տվյալ դեպքում ինքը նույնիսկ պոտենցիալ հայկական կողմն է էս քարտեզի, ինչը լավ է, եթե նա զարգացնի այդ պոտենցիալը:
4. Հրապարակը կամ ժողովուրդը: Ժողովորդի դժգոհությունն արդար հիմքեր ունի, եւ եթե դա չլիներ ոչ մի տեխնոլոգիա չէր աշխատի: Ճիշտ է եւ հակառակը՝ ոչ մի դժգոհություն չէր վերածվի արդյունքի, եթե չլիներ տեխնոլոգիա: Ցավոք, ժողովորդի դերը էս տիպի տեխնոլոգիական հեղափոխություններում լավը չէ, սպառողի դեր է: Բայց ժողովուրդը գուցե դեռ շանս ունի այս խաղում: Պետք է էնպես անել, որ ունենա: Ամեն դեպքում Սերժ Սարգսյանը չէր պարտվի, եթե հաշվի առներ, որ ժողովուրդի դժգոհությունն իրական է, սորոսի ու գազպրոմի հորինածը չէ:
Արդյունքը: Հայաստանը կորցրեց իր ինքնիշխանության զգալի մասը: Այո, մի նեղվեք, երեկ դուք տոնում էիք Հայաստանի ինքնիշխանության նվազումը: Դուք մեղավոր չեք: Ցավոք՝ դեռ 88-ի շարժմամբ ստեղծված մեր հայկական համակարգը, որի վերջին մոհեկան Սերժ Սարգսյանն երեկ հրաժարական տվեց ուներ այնքան թերություններ, որ տեղի տվեց դրսից պատրաստված երկակի հարվածին: Բայց դա մեր համակարգն էր, մեր ստեղծածն էր: Մեր հիվանդ գառն էր: Ինքը լրիվ չի փլուզվել, օրինակ, դեռ կա իրա ողնաշարը՝ բանակը: Միակ կառույցը, որը կարաղոցանք իրոք ստեղծել: Մյուս համակարգերը չաշխատեցին ու մենք ոչ էլ վիզ ենք դրել, որ աշխատեն, ֆորմալ ենք վերաբերվել: Ամեն դեպքում, երեկ՝ 30 տարի անց ավարտվեց Ղարաբաղյան շարժումը: Տասնամյակներ փայփայած ռեւանշը կայացավ: «Չորրորդ Հանրապետություն»:
Ի՞նչ կարելի է անել: Նախնական քարտեզ:
Հեղափոխությունը դիալեկտիկ երեւույթ է: Հիշեք ընկեր Լենինին: Ֆրանսիական հեղափոխությունից ծնվեց Նապոլեոնի կայսրությունը: Բոլշեւիկների օրոք Ռուսաստանն արտաքին հզորության գագաթին հասավ: Հեղափոխությունները մեկ-մեկ բերում են հակասական արդյունքների՝ սա է դիալեկտիկան: Սրանք որպես օրինակ՝ ոչ բառացի անալոգիա:
Մեր նպատակը պետք է լինի Հայաստանի ինքնիշխաության կորցրած չափի վերականգնումը: Նվազագույնը: Իսկ եթե ստացվի, ապա, հեղափոխության ներուժը գուցե հնարավոր լինի շրջել դա նախագծած դրսի ուժերի դեմ ու ստեղծել նոր՝ ավելի արդյունավետ հայկական համակարգ, վերականգնել Հայոց Թագավորությունը: Հայ ժողովուրդը, որը մասնակցեց հեղափոխությանը թքած ունի “սորոսի” ու “գազպրոմի» վրա: Ինքը խաբար էլ չի որ դրանք կային, ոը եթե իմանա դրանց օրակարգերը՝ դեմ կլինի:
Ռազմավարությունը: Նախ՝ պետք է ցրել Գազպրոմին: Այստեղ նույնիսկ “սորոսը” կարող է ժամանակավոր դաշնակից լինել: Լրիվ ցրել հազիվ թե հնարավոր լինի: Էս պահին կա Ռուսաստանի ակնհայտ լոյալությունը տեղի ունեցածին: Չորով ցրելու դեպքում գուցե ստանանք կռիվ: Մենք երեկվանից շատ ենք թուլացել կռիվ անելու համար: Հա՝ թուլացել ենք, սա հիշեք, որքան էլ ցավոտ է: Նիկոլն էսօր կարող է դառնալ պայմանական հայկական բեւեռը, եթե ուզի ու եթե կարող է: Իրա կուսակցության տղերքը: Բայց պետք է գիտակցեն՝ իրենք ժառանգում են մի բան, որ ոչ իրենցով է սկսվում, ոչ իրենցով է վերջանում՝ Հայոց թագավորությունը ու Երրորդ Հանրապետությունը, որպես դրա մաս: Իրենք պետք է հստակ կագնեն Երրորդ Հանրապետության դիրքերին, Ղարաբաղյան շարժման դիրքերին, հստակ տարանջատվեն «սորոսից»: Ոչ մի «կրոնը հանենք դասագրքերից» ու նման երազանքներ: Եթե ուզենանք, հետո կհանենք, բայց երբ նորից անկախ կլինենք: Էսօր՝ նման օրակարգով խաբվել չի կարելի: Կարելի է դաշնակցել սորոսի հետ գազպրոմի դեմ կամ հակառակը, բայց հստակ տարանտջատված դիրքերով: Դառնալ Հայկական Կողմ: Սա հնարավորություն է՝ քավել մեղքը Հայոց Պատմության առաջ: Գազպրոմի հետ կարելի է գնալ կոմպրոմիսի, բայց հնարավորինս լավ դիրքերով:
Գազպրոմից հետո միայն լուծել «սորոսի» հարցը:
Սա երկար ճամփա է: Մի օրում չենք վերականգնի ունեցած կուրուստը: Մի օրում նոր հայկական համակարգ չենք կառուցի:
Չվախենալ անսպասլեի դաշնակիցներից: Երեկվա թշնամին վաղվա դաշնակիցդ է: «Նիկոլը ճիշտ էր, ես սխալ էի»: Ոչ ոք չէր կարող պարտադրել նման արտահայտություն հեռացող մարդուն: Հեռացող Ղարաբաղյան շարժմանը: Գազպրոմը չէր ճիշտ, սորոսը չէր, այլ Նիկոլը: Այսինքն՝ փորձիր դառնալ հայկական կողմ, փորձիր դառնալ թագաժառանգ: Գուցե մի օր նույնիսկ՝ դաշնակից:
Սա շատ տարբեր էր ձեր սպասած տեքստից: Բայց մենք բոլորս այլեւս ազատ ենք անցյալի կապանքներից: Նոր ենք: Ու սկսում ենք նոր էջից: Նպատակը միշտ նույնն է՝ Հայոց թագավորություն: Ոչ թե դեմոկրատիա կամ ավտորիտարիզմ, ոչ թե այլ ֆորմալ բաներ, որոնք կարեւոր են, բայց բովանդակություն չեն, այլ՝ Հայոց Թագավորություն:
Վաղն առաջին օրն է: Նիկոլը պետք է կարողանա հնարավորնս վերցնել Գազպրոմից: Եթե կարողացավ, ուրեմն, իրոք «ճիշտ է»»:
