Ինչպե՞ս են տեխնոլոգիաները «կոտրում» մեր ուղեղը
Սմարթֆոնային կախվածության մասին խոսակցություններն ամենուր են: Շատերը կարծում են, որ սմարթֆոնները և սոցցանցերի հավելվածները նախատեսված են այնպես, որ կախվածություն առաջացնեն: Այդ երևույթը կոչվում է «կոտրել» ուղեղը:
Խաղային սարքերի սկզբունքը
Ամեն անգամ, երբ մենք ստուգում ենք սմարթֆոնը, մենք կարծես իջեցնում ենք խաղային սարքավորման բռնակը՝ շահում ստանալու հույսով: Երբեմն մենք ստանում ենք այդ շահումը, և այն մեզ դրդում է անընդհատ փորձել մեր բախտը՝ նույն զգացումներն ունենալու համար: Նույն սկզբունքով են ստեղծված այսօր շատ սարքավորումներ:
Այս դեպքում պարգևատրումը հավանումներն են Facebook-ում և Instagram-ում, էմոջիները՝ հաղորդագրություններում, նոր հետևորդները, և այլն:
«Մենք սովորաբար մտածում ենք, որ տեխնոլոգիաներն ինքնին անվնաս են, իսկ դրանց օգտագործումն ու դրա հետևանքով առաջացած խնդիրները կախված են մեզնից: Սակայն սա մոլորություն է,- նշում է Տրիստան Հարվիսը, ով Goolge-ի նախկին մենեջերներից է: -Դրանք ընդհանրապես անվտանգ չեն: Նրանց հեղինակները ցանկանում են, որ մենք հստակ եղանակով և հստակ ժամանակահատվածում օգտվենք դրանցից: Այս միջոցով նրանք գումար են վաստակում»:
Ընկերություններն անընդհատ զարգացնում և թարմացնում են իրենց արտադրանքը, որպեսզի անընդհատ գրավեն սպառողներին: Ցավոք, դա հիմնականում բացասաբար է ազդում սպառողների վրա. նրանք ավելի ու ավելի կախված են դառնում տեխնոլոգիաներից:
Տեխնոլոգիաների և դոֆամինի կապը
«Այսօր ծրագրավորողները, ովքեր խորապես ուսումնասիրում են ուղեղի կառուցվածքը, կարող են գրել այնպիսի ծրագիր, որը կստիպի ուղեղին անել այս կամ այն գործողությունը»,- պատմում է Dopamine Labs ընկերության հիմնադիր Րեմզի Բրաունը:
Օրինակ, նման հավելվածներն ընտրում են լավագույն պահն օգտատերին նվերներ անելու համար: Այս նվերներն իրենցից ոչ մի լուրջ արժեք չեն ներկայացնում, բայց օգտատիրոջը ստիպում են անընդհատ ցանկանալ այդ պահի կրկնությունը:
Ըստ Բրաունի՝ մենք կարծես լինենք փորձարարական առնետներ, ում ծրագավորողներն անընդհատ պահում են վանդակում՝ մանիպուլյացիաների շնորհիվ:
Սոցցանցերը և անհանգստության մակարդակը
Միևնույն ժամանակ հոգեբան Լարրի Ռոզենը և իր կոլեգանները Կալիֆոռնիայի համալսարանից փորձել են պարզել սոցցանցերի ազդեցությունը մեր անհանգստության մակարդակի վրա:
Երբ մենք մի կողմ ենք թողնում հեռախոսը, մեր ուղեղն ազդակ է հղում՝ արտադրելու հիդրոկորտիզոն հորմոնը: Սա այլ կերպ անվանում են սթրեսի հորմոն: Հենց սա էր օգնում նախամարդկանց չկորցնել զգոնությունն ու փրկվել գիշատիչներից: Հենց սրա պատճառով ենք մենք անընդհատ վերցնում հեռախոսը, անգամ, եթե չենք ստացել ծանուցում:
Մենք մտածում ենք. «Երկար ժամանակ է՝ չեմ ստուգել նորությունների պատը Facebook-ում: Իսկ գուցե ինչ-որ մեկը մեկնաբանե՞լ է իմ նկարը Instagram-ում»: Սա ստիպում է, որպեսզի հիդրոկորտիզոն արտադրվի, որի արդյունքում մենք անհանգստանում ենք: Մենք վերցնում ենք հեռախոսը, որպեսզի իջեցնենք անհանգստության մակարդակը:
Սիրարփի Աղաբաբյան
