«Ես չեմ համարում, որ գաղութում եմ ապրում և պետք է պայքար մղեմ հանուն ապագաղութացման». Վահագն Խաչատրյան
Մեր զրուցակիցն է Հայ ազգային կոնգրես կուսակցության վարչության անդամ Վահագն Խաչատրյանը
– Պարոն Խաչատրյան, ՊՊԾ գնդի շուրջ տեղի ունեցած անցած 15 օրերի դեպքերն ո՞ւր են հասցրել մեր երկիրը, և ի՞նչ ունենք այսօր:
– Բարդ հարց է: Պետք է ժամանակ անցնի ամբողջական գնահատական տալու համար: Այսօր հնչող գնահատականներն ավելի շուտ զգայական մակարդակի վրա են: Ի սկզբանե, այն, ինչ արվել էր, դրա նպատակն անհասկանալի էր և մինչև վերջ այդ նպատակն անհասկանալի մնաց: Գուցե ժամանակի ընթացքում ավելի հստակեցվեն իրողությունները:
– Զենքը վայր դնելու և հանձնվելու ժամանակ Վարուժան Ավետիսյանը հայտարարեց, որ ապագաղութացման անհրաժեշտություն կա, և իրենց առաքելությունը կատարված է՝ իրենք պայքարի համար կայծ են տվել: Ի՞նչ է սա նշանակում:
– Դա գնահատականների խնդիր է, պետք է հասկանալ՝ ընդհանրապես ինչ նկատի ունի: Իմ գնահատականներն այլ են Հայաստանում տիրող իրավիճակին, ես չեմ համարում, որ գաղութում եմ ապրում և պետք է պայքար մղեմ հանուն ապագաղութացման: Իրականում այն, ինչ երեկ և այսօր կա Հայաստանում, մեր ներքին խնդիրն է, որը պետք է կարողանանք ներսում լուծել: Իսկ գաղութացման դեպքում պետք է պայքարել գաղութատեր երկրի դեմ: Անցած տարիների ընթացքում իշխանության գործունեությունը գնահատողների մոտեցումը եղել է, որ այս քաղաքականության արդյունքում լուրջ խնդրի առջև ենք կանգնելու:
Հարցին՝ ի՞նչ է նշանակում՝ լավ կամ վատ պետություն, երբեմն պրիմիտիվ գնահատական է տրվում՝ դա այն երկիրն է, որտեղից մարդիկ չեն ուզում հեռանալ: Պարզունակ է, բայց տեսնելով, թե ոնց են մեր երկրից մարդիկ գնում, հասկանում ենք, որ մի բան այն չէ: Մեր իշխանության ներկայացուցիչները, ցավոք սրտի, դրան այլ գնահատական էին տալիս, ինչպես Տիգրան Սարգսյանը, որ ասել էր, թե՝ «մարդիկ մնան, որ հեղափոխություն անե՞ն»: Ես կարծում եմ, որ ներքին քաղաքականությունը բոլոր ոլորտներում ուղղված է եղել նրան, որ քաղաքացիներն այս անկախությունը չգնահատեն, պետությունը չգնահատեն: Իսկ իշխանության քաղաքականությունը նույնացվել է պետության հետ: Առաջին հերթին՝ մեր խնդիրները մենք պետք է լուծենք, այլապես, եթե ուզում ենք հարցը չլուծել, միշտ էլ կարող ենք դրսում մեղավորներ փնտրել: Ժամանակ է հարկավոր, որ այդ խոսքերը և ամսի 17-ին արվածը հասկանանք:
– Այս դեպքերի հետ կապված՝ շատերն արտաքին հետք են տեսնում, ոմանք՝ Արևմուտքի, ոմանք՝ ռուսական: Ձեր կարծիքով՝ կա՞ որևէ արտաքին միջամտություն կամ ազդեցություն:
– Չի կարող չլինել ընդհանրապես, հատկապես այսօրվա հեռահաղորդակցության, կապի միջոցների, գլոբալիզացիայի պայմաններում հնարավոր չէ, որ որևէ մի քաղաքական գործընթաց տեղի ունենա, ու ոչ թե՝ Արևմուտք-Արևելք, այլ՝ աշխարհի կարևորագույն դեր ունեցող երկրները չազդեն: Նույնիսկ իրենց հայտարարություններով նրանք այս գրոծընթացների վրա ազդեցին՝ և´ ԵՄ-ն, և´ Ռուսաստանը, և´ ԱՄՆ-ը: Անմիջական մասնակցություն, ինչպես Սիրիայում կամ 2008-ին Վրաստանում, ես չեմ տեսել և չեմ կարող նման գնահատականներ տալ: Բայց ոչ անմիջական մասնակցությունը բացառելը լուրջ չէ, որովհետև բոլորն էլ հասկանում են, որ նույնիսկ Հայաստանի նման երկրում, որը տարածքով և բնակչությամբ փոքր է, բայց իր դերով բավականին մեծ է՝ տարածաշրջանում անկայունություն մտցնելու առումով: Այդ հանգամանքից ելնելով՝ նրանք պետք է մասնակցություն ունենային:
– Այդ դեպքում ո՞ւմ էր շահավետ այս անկայունությունը Հայաստանում:
– Ես չեմ կարող ասել, որ իրենք շահագրգռված են, որ անկայունություն լինի: Մենք, փաստորեն, ներքաշվեցինք գործընթացի մեջ, որի անմիջական մասնակիցները, իրենց իսկ խոսքով, գուցե իրենց հաշվարկներում սխալվել են, թե ամբողջ հասարակությունը փողոց դուրս կգար: Ընդհանրապես նման ուժային գործողությունները շատ վտանգավոր են և իմ կողմից անընդունելի, դա քաղաքական ճանապարհով պետք է արվի: Ու թեև ինձ և իմ նման մտածողներին կարող են ասել՝ «քանի անգամ փորձեցիք, չի ստացվում», բայց միևնույն է, դա չի նշանակում, որ այլ ճանապարհով պետք է արվի: Պետք է վերլուծել ոչ միայն՝ տեղի ունեցած իրադարձությունը, այլև դրանից հետո զարգացումները: Օրինակ՝ հուլիսի 29-ին լրագրողների հանդեպ նման վերաբերմունքն ինչի՞ համար էր պետք: Նման վերաբերմունքի ականատես էինք եղել նաև անցած տարի հուլիսին՝ «էլեկտրիկ Երևանի» միջոցառումների ժամանակ: Ո՞ւմ էր դա անհրաժեշտ: Սա շատ կարևոր և անբացատրելի ու դատապարտելի հարց է:
Չեմ կարծում, որ այն մարդիկ, որ այդ գործողությունները թույլատրեցին, չէին պատկերացնում, թե հետևանքն ինչ կլինի, և արձագանքն ինչքան կլինի: Կարևոր է, թե մենք ինչ ունենք այսօր՝ օգոստոսի 1-ին: Ես գտնում եմ, որ մենք շատ տուժեցինք՝ որպես պետություն: Շատ դեպքերում հրապարակային խոսքերում ես չեմ տեսնում իրական վիճակի արձագանք, եթե ոչ՝ սպառիչ, ապա՝ գոնե ազնիվ ու տրամաբանական խոսք: Իշխանությունը, քաղաքական ուժերը, հասարակական կազմակերպությունները, լրագրողական աշխարհը, ի վերջո, այս ամենի հետ կապված իրենց ասելիքը կասեն: Բայց չի կարելի չխոսել այն համատարած դժգոհության մասին, որ կա իշխանության նկատմամբ:
– Եվ այդ համատարած դժգոհությունը պարբերաբար է ի հայտ գալիս՝ թե´ քաղաքացիական ընդվզումների տեսքով, թե´ ընտրությունից ընտրություն մարդկանց փողոց դուրս գալով: Իշխանությունները հետևություններ չե՞ն անում:
– Մեզ մոտ դանդաղ գործող ռումբ կա: Եթե մարդիկ հետևություններ անեին, դա հակազդող ուժ կլիներ, խնդիրները լուծում կստանային, և մարդկանց վերաբերմունքն ինչ-որ տեղ կփոխվեր դեպի դրականը: Իսկ այժմ ստացվում է իրավիճակ, երբ իշխանությունն ապրում է մի կյանքով, իսկ հասարակությունը՝ մեկ այլ, որոնք իրար հետ բոլորովին կապ չունեն: Եվ մեր առօրյայի համար որոշումներ, օրեքներ են ընդունվում, որոնք որևէ առնչություն չունեն մեր իրականության հետ: Սա բացասական ազդեցություն է ունեցել այսօրվա վրա և կարող է ունենալ հետագայում: Դրա շրջանակներում մենք մեկ այլ խնդիր էլ ունենք՝ պետական շարունակականության ապահովման վտանգ, նկատի ունեմ ԼՂՀ-ի հետ կապված գործընթացները, որտեղ մենք իրականում մեծ ակնկալիքներ ունենք հենց իշխանությունից, թե ի՞նչ են պատրաստվում անել, քաղաքացիներին կընդգրկե՞ն գործընթացներում, թե՞ ոչ, ի՞նչ է սպասվում: Անորոշություններն ավելի շատ են և´ վաղվա օրվա, և´ առաջիկա տարվա համար, իսկ ապագան ընդհանրապես մշուշոտ է, որևէ մեկը չի կարող ասել՝ ինչ է Հայաստանը ներկայացնելու իրենից: Հայաստանն իր խնդիրն այդպես էլ չի ձևակերպել:
