«Ես պատռում եմ Սահմանադրության երկրորդ գլուխը…». Ավետիք Իշխանյան
«Իհարկե, մեր բազմաթիվ համաքաղաքացիներ Սահմանադրությունն իրենցը չեն համարում, ինչը ցավալի է, բայց դա չի նշանակում, որ Սահմանադրությունը չպետք է հարգել, հետևել, կիրառել և չպետք է աշխատել այն ուղղությամբ, որպեսզի մեր քաղաքացիներն իսկապես զգան, որ իրենք Սահմանադրությամբ պաշտպանված են»,- այս մասին այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ընթացքում ասաց ՀՀ ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր Լևոն Մարտիրոսյանը՝ նշելով, որ հասարակության իրավագիտակցության մակարդակը բարձր նիշի վրա չէ: Նա նշեց, որ մեծ աշխատանք կա կատարելու:
Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ Ավետիք Իշխանյանն ասաց, որ այս օրը տոն չի համարում, քանի որ իր աչքի առաջ է, թե ինչպես 1995թ. ընդունվեց Սահմանադրությունը: «Դա Հայաստանի ժողովրդավարության և անկախ Հայաստանի առաջին քննությունն էր, և այդ քննությունը Հայաստանը չբռնեց»,- ասաց Ավետիք Իշխանյանը՝ նշելով, որ դա դրեց այն Հայաստանի հիմքը, որից շատերս այսօր դժգոհ ենք:
«Ես անձամբ եմ լսել, երբ Զանգեզուրից, Կապանից զանգ էին տալիս, ասում՝ ընդամենը 20 քանի տոկոս է, ասում են՝ մինչև 70 քանի չսարքեք, չբերեք: Եվ այդ պայմաններում ընդունվեց Սահմանադրությունը»: Նա նշեց, որ մի կողմից՝ ունենք հռչակված քաղաքացի-իշխանություն հարաբերություններ, բայց իշխանությունների ձևավորման առումով ունենք հպատակ-իշխանություն հարաբերություն: «Այդ պատճառով ինձ չի հետաքրքրում, թե Սահմանադրության երկրորդ գլխում ինչ է գրված: Երկրորդ գլխում հռչակված են մեր իրավունքներն ու ազատությունները: Ինչպես մեռած պոետների ֆիլմում էր, ես Սահմանադրության երկրորդ գլուխը պատռում եմ: Ինձ հետաքրքրում է, թե ինչպես են իշխանությունները ձևավորվում»,- ասաց Ավետիք Իշխանյանը՝ նշելով, որ, եթե մենք նախկինում նախագահից կախված դատական համակարգ ունեինք, ապա վաղն ունենալու ենք կուսակցությունից կախված համակարգ. «Այսինքն՝ սա պսևդոպառլամետական Սահմանադրության նախագիծ է»:
Միջազգային իրավունքի մասնագետ Արա Ղազարյանն ասաց, որ հիմնական խնդիրը, որ ինքը տեսնում է՝ «հանրային իշխանություն» հասկացությունը չընկալելն է:
«Կա միայն մեկ իշխանություն՝ դա հանրային իշխանությունն է: Սահմանադրությունը փոփոխելու նպատակներից մեկն էլ դա էր, պետական իշխանություն հասկացությունը վերացավ: Ի սկզբանե, հասարակությունը, հանրությունն ունի իշխանություն, որը ծնվում է մարդու իրավունքից, նրա արժանապատվությունից, ինչպես երրորդ հոդվածն է ասում՝ նա բարձրագույն արժեք է, իսկ պետական մարմինները կոչված են, վարձված են, որպեսզի իրենց իշխանությունն իրականացվի, բայց այս գաղափարը չի ընկալվում և հասարակության, և պետական մարմինների կողմից: Դրա վառ օրինակն «Էլեկտրիկ Երևանի» ժամանակ ոստիկանապետի ելույթն էր, որով նա պատերնալիստական, բարոյախրատական ոճով խորհուրդ տվեց այն քաղաքացիներին, ովքեր դուրս էին եկել իրենց իշխանությունը պաշտպանելու»,- ասաց Արա Ղազարյանը՝ նշելով որ պետական մարմիններին իրենց գործողություններում, վարչական մարմիններն իրենց որոշումներում միշտ պետք է աչքի առաջ ունենան, որ մարդը բարձրագույն արժեք է, իսկ մենք հաճախ ունենում ենք նախագծեր, ընդունվում են օրենքներ, որոնք ծառայում են հասարակության որոշակի խմբերի շահերին:
Լևոն Մարտիրոսյանն ասաց, որ երկարամյա պահանջ էր ստորագրված ցուցակների հրապարակումը: «Մենք արդեն այդ հարցը լուծեցինք՝ թեև և՛ Վենետիկի հանձնաժողովն էր բացասական կարծիք արտահայտել դրա վերաբերյալ, որովհետև համարվում է, որ դա մարդու ընտրության գաղտնիության իրավունքի խախտում է, և՛ Սահմանադրական դատարանը մի քանի տարի առաջ համապատասխան որոշում կայացրեց այն հայցով, որ ներկայացվել էր ԱԺ պատգամավորների կողմից՝ համարելով, որ սա, իսկապես, ընտրության իրավունքի գաղտնիության խախտում է»,- ասաց նա՝ նշելով, որ փաստացի այդ հարցը լուծվել է:
Հակադարձելով Լ. Մարտիրոսյանին՝ Ավետիք Իշխանյան ասաց՝ երբ վստահություն կա, սև և սպիտակ քարերով էլ կարելի է ընտրություն կատարել: «Վերջին 8 տարիների ընթացքում տնտեսական ճգնաժամն Ուկրաինայից հետո ամենաուժեղը հարվածել է Հայաստանին: Դա փաստ է: Հայաստանից արտագաղթը եղել է 300 հազար, արտաքին պարտքն աճել է 3 թե 4 անգամ, աղքատության մակարդակը չգիտեմ՝ ուր է հասել: Ի վերջո, պատերազմում մենք զիջումներ արեցինք, և, եթե այս պայմաններում մեր ժողովուրդն էլի ձայն է տալիս իշխող կուսակցությանը, ուրեմն՝ կներեք, մեր ժողովուրդն անմեղսունակ է, բայց կտեսնենք, որ «ձայն» կտա նրան, և այս իշխանությունը կվերարտադրվի այս նոր Ընտրական օրենսգրքով»,- ասաց Ավետիք Իշխանյանը:
Լևոն Մարտիրոսյանն ասաց, որ բազմիցս խոսվել է այն մասին, որ ընտրությունների նկատմամբ վստահություն չկա կամ ցածր մակարդակի է, մեր հասարակությունը ցածր վստահության հասարակություն է. «Վստահություն կլինի միայն մի դեպքում, երբ ընդդիմադիր որևէ ուժ ընտրությունների միջոցով գա իշխանության: Խնդիրը նրանում է, որ որևէ մեկը պարտավոր չէ այնպես անել, որ ընդդիմությունը գա իշխանության: Ընդդիմությունը պետք է միավորվի, պետք է մեկտեղի ռեսուրսները, գաղափարական դիրքերից հանդես գա, ունենա համապատասխան մարդիկ բոլոր ընտրական տեղամասերում, հանձնաժողովներում, պետք է ունենա վստահված անձանց և դիտորդների մեծ բանակ»:
Դիտարկմանը, որ, եթե ընդդիմադիր քաղաքական ուժերը մտել են խաղի մեջ, ապա ընդունել են խաղի կանոնները, Ավետիք Իշխանյանը դրական արձագանքեց՝ նշելով. «Նրանք ոչ թե ելքեր են որոնում, այլ մուտքեր: Նրանց պետք է՝ 1/3-րդի մեջ լինեն: Ընդդիմության մեջ պայքարը գնում է այդ 1/3-րդ տեղը գրավելու համար»:
