«Պիտի հստակեցնել` որ զինատեսակն ենք արտադրելու տեղում, և որն ենք գնելու արտերկրից». Դավիթ Փախչանյան. hayzinvor.am

hayzinvor.am–ը զրուցել է ՀՀ պաշտպանության նախարարի տեղակալ-ՊՆ ռազմական արդյունաբերության պետական կոմիտեի նախագահ Դավիթ Փախչանյանի հետ

-Պարոն Փախչանյան, ՊՆ ռազմական արդյունաբերության պետական կոմիտեն, որի նախագահն եք, նոր կառույց է պաշտպանության համակարգում: Ի՞նչ գործառույթներ ունի այն:

-Ռազմական արդյունաբերության պետական կոմիտեն վերահսկում է ռազմաարդյունաբերության ամբողջ համակարգը և գործընթացները: Կոմիտեի գործառույթներն ընդգրկում են մի քանի ուղղություններ: Առաջինը պետպատվերի ձևավորումն է ռազմաարդյունաբերության ոլորտում գիտահետազոտական, փորձակոնստրուկտորական,  արտադրության և նորոգման աշխատանքների մասով: Կոմիտեն զբաղվում է ենթաօրենսդրական դաշտի ձևավորման և կատարելագործման աշխատանքով: Մասնակցում է ռազմաարդյունաբերության քաղաքականության և ռազմավարության մշակման աշխատանքներին: Փաստաթուղթը շուտով կհաստատվի, կընդունվեն նաև շուրջ 12 այլ կարգեր, որոնք պետք է կարգավորեն ոլորտը:

-Պարոն Փախչանյան, 2011թ.-ի դեկտեմբերին նախագահ Սերժ Սարգսյանը հաստատեց «Ռազմաարդյունաբերության համակարգի բարեփոխումների և զարգացման հայեցակարգը», որից հետո կառավարությունը մշակեց հայեցակարգից բխող միջոցառումների 21 կետից բաղկացած ծրագիր: Անցել է հինգ տարի: Պահպանվե՞լ է ծրագրի իրականացման ժամանակացույցը, և ի՞նչ ձեռքբերումներ են արձանագրվել:

– Նշեմ, որ ընդունված ՀՀ  ՌԱՀ-ի մասին օրենքը հայեցակարգից բխող միջոցառում է եղել:

Ժամանակը, իրավիճակի փոփոխությունը թելադրում են համապատասխան որոշումներ ընդունելու, շեշտադրումները, առաջնահերթությունները փոխելու, նոր գաղափարներ ներդնելու անհրաժեշտություն: Ծրագրով նախատեսված միջոցառումները, անշուշտ, իրագործվել են և տվյալ ժամանակահատվածում ապահովել ռազմաարդյունաբերության զարգացման հնարավորությունն ու բնականոն ընթացքը` առկա մարտահրավերներին համապատասխան: Բայց այսօր ակնհայտ է, որ նորամուծությունների և աշխատանքն առավել ընդգրկուն, արդյունավետ դարձնելու անհրաժեշտություն կա, ուստի  մշակվում են աշխատանքի նոր մեթոդներ, ներգրավվում են նոր ռեսուրսներ` առկա խնդիրները լուծելու և գալիք մարտահրավերներին դիմակայելու համար:  Արդեն իսկ իրականացվել են օրենքից բխող մի շարք փոփոխություններ, ձևավորվել է ռազմաարդյունաբերական հանձնաժողովը, ձևավորվում է գիտատեխնիկական և ռազմատեխնիկական խորհուրդը, իսկ ենթահանձնաժողովների նախագահները հաստատվեցին ռազմաարդյունաբերական հանձնաժողովի վերջին նիստի ժամանակ:

-Պարոն Փախչանյան, գնահատվա՞ծ են սպառազինության և ռազմական տեխնիկայի զարգացման հնարավորությունները Հայաստանում:

-Սպառազինության և ռազմական տեխնիկայի զարգացման հնարավորությունները պայմանավորված են մի քանի հիմնարար գործոններով: Առաջինը համապատասխան ֆինանսական ապահովումն է: Պարզ ասեմ, այն ֆինանսավորմամբ, որը կար նախկինում, հնարավոր չէ մեծ խնդիրներ լուծել: Պետք է օգտագործել ֆինանսավորման բոլոր հնարավոր աղբյուրները և քննարկել ոչ պետական ֆինանսավորման տարբերակները: Հաջորդը ինտելեկտուալ պոտենցիալի ներգրավումն է Հայաստանում և Հայաստանից դուրս:

-Իմ նախորդ հարցազրույցների ժամանակ ոլորտը ղեկավարող պաշտոնյաները այն կարծիքին էին, որ մեր գլխավոր խաղաքարտը մեծ մտավոր պոտենցիալն է, և հենց սրանով պիտի հաղթահարենք ֆինանսական միջոցների սղությամբ պայմանավորված բացը և պահպանենք հավասարակշռությունը Ադրբեջանի հետ: Մի՞թե ինտելեկտուալ պոտենցիալը ներգրավված չի եղել մինչ օրս:

– Խոսքը ծավալների մասին է, այն մասին, թե ինչ չափով ներգրավել և ինչ արդյունավետությամբ աշխատել: Գաղտնիք չէ, որ մեր մտավոր ռեսուրսի ամբողջ ծավալը ներգրավված չէ և հնարավոր էլ չէ գրչի մի հարվածով ներգրավել: Դա շարունակական աշխատանք է, որի արդյունավետությունը մեծապես կպայմանավորի ռազմաարդյունաբերության զարգացման որակն ու տեմպերը: Հաջորդ խնդիրը, որ կարևորում եմ, մեր արտադրական հնարավորությունների ճիշտ գնահատումն է: Պարզ ասած` պիտի հստակեցնել` որ զինատեսակն ենք արտադրելու տեղում, և որն ենք գնելու արտերկրից:

Էական է նաև մարտավարատեխնիկական առաջադրանքի մշակման և կազմման մեխանիզմների հստակեցումը:

-Ընթերցողին մատչելի լեզվով ասած` պիտի հստակեցվի, թե ի՞նչ է պետք բանակին:

-Այո՛: Ու եթե մենք կարողանանք նշածս հարցերին տալ հստակ պատասխաններ, ապա զարգացման ուղին ու մեթոդները կլինեն տեսանելի ու բարդություններ չեն հարուցի: Կմնա սահմանել մեխանիզմները ու գործել:

Նախկինում եղել է մտայնություն, թե մենք Հայաստանում շատ բարդ խնդիրներ չենք կարող լուծել, ուստի  գործունեությունն ամփոփվել է փոքր ֆինանսավորմամբ, փոքր ռիսկերի շրջանակում: Այսօր ժամանակն ու իրավիճակը այլ խնդիրներ են առաջադրում:

-Հնարավո՞ր է ռազմաարդյունաբերությունը դարձնել շահութաբեր ոլորտ Հայաստանում:

-Մեխանիզմը հետևյալն է` գիտահետազոտական և փորձակոնստրուկտորական աշխատանքների մասով մենք պետք է ունենանք պետականին հավելյալ ֆինանսավորում: Դա կլինի կամ մասնավոր, կամ հատուկ տիպի ֆինանսավորում: Օրինակ՝ Իսրայելում կա «Գլխավոր գիտնականի օֆիս», որը ֆինանսավորում է ռազմական ուղղությամբ գիտահետազոտական աշխատանքները,  ֆինանսավորումը կատարվում է դրամաշնորհային սկզբունքով: Դրամաշնորհը տալիս են աշխատանքը հաջողությամբ ավարտին հասցնելու դեպքում, հետագա վաճառքից որոշ տոկոսներ վերադարձվում են, հակառակ դեպքում` ոչ ոք չի դատապարտում գիտնականին, որովհետև ոլորտը  բավականին ռիսկային է: Ինչ վերաբերում է շահութաբերությանը արդյունաբերության ոլորտում, անշուշտ, կլինեն սահմանափակումներ, հիմա գործում է 10 տոկոս շահութաբերության մեխանիզմը:  Մյուս կողմից մենք պետք է կարողանանք վաճառել մեր արտադրանքը արտասահմանում, և այդ դեպքում կարող ենք ունենալ բարձր շահութաբերություն:

-Ի՞նչ ընդգրկումով է ներկայանում այսօր Հայաստանի ռազմաարդյունաբերությունը: 

-Ուզում եմ առաջինը նշել ռազմական տեխնիկայի նորոգումը և նորոգմամբ արդիականացման աշխատանքները: Տեխնիկան աշխատունակ վիճակում պահելը շատ կարևոր է բանակի մարտունակության համար: Կարևոր են նաև ռազմական տեխնիկայի արդիականացման աշխատանքները:

-Ոչ վաղ անցյալում մենք արտադրում էինք ինքնաձիգներ, դիպուկահար զենքեր, ատրճանակներ, սպառազինության ուսումնական միջոցներ, զինպահեստամասերի տեսականի,  ՀՕՊ միջոցների հանգույցներ, ամբողջական լոկատորներ, 20 կիլոմետրանոց լազերային հեռաչափեր: Մեր դոպլերային շարժական համակարգը աշխարհում նորագույն մշակումներից մեկն էր, լազերային բյուրեղների աճեցման գործում մեր անունը նշվում էր առաջատարների շարքում: Վերջին շրջանում ի՞նչ նորություններ, ի՞նչ նոր արտադրանք ունենք: Եվ որպես հարցի շարունակություն` ի՞նչ «առաջարկներ» արեց ոլորտին քառօրյա պատերազմը:

-Նորամուծություններից կնշեմ, օրինակ, ջերմատեսիլ սարքերի արտադրությունը և ՀՕՊ համակարգերի արդիականացումը: Ի՞նչ վերաբերում է քառօրյա պատերազմին, անշուշտ, այն արեց իր «առաջարկները»: Պահպանելով գաղտնիության ռեժիմը, ես Ձեր հարցերին տալիս եմ հնարավորինս ընդհանուր պատասխաններ և չեմ կարող թվարկումներ անել: Արված են բոլոր անհրաժեշտ վերլուծությունները, որից կբխեն համապատասխան քայլեր: Մենք այսօր խնդիր ունենք ռազմաարդյունաբերության ոլորտը զարգացնել առավել արագ՝ ավելի մեծ ներուժ ընդգրկելով և ավելի բարձր արդյունավետությամբ: Մենք պիտի կարողանանք Ադրբեջանի ունեցած առավելություններին հակադրել մեր առավելությունները:

-Որո՞նք են մեր առավելությունները:

-Ինտելեկտուալ անհամեմատ մեծ ներուժը և Սփյուռքի հնարավորությունները: Մեր մտավոր ներուժը հուսալի հաղթաթուղթ է մեզ համար:

-Պարոն Փախչանյան, ես Ձեր կենսագրությունը` թվեր-փաստերի լեզվով հարցազրույցի սկզբում ներկայացնելու եմ ընթերցողին: Նաև ուզում եմ հավելել, որ Դուք մեծ փորձ ունեք նոր համակարգեր կառուցելու և ներդնելու գործում: Դուք «Այբ» համայնքի ամենամեծ բարերարներից եք ու մեծ ներդրում ունեք Հայաստանի կրթության ոլորտի զարգացման մեջ: Դուք Ձեր բիզնես-նախագծերի եկամուտը նվիրում եք բարեգործությանը և միայն վերջին մի քանի տարվա ընթացքում 1 միլիոն դոլարից ավելի ներդրում եք արել կրթության ոլորտում: Մի խոսքով, շատ խոստումնալից կենսագրություն ունեք, կարելի՞ է ավելի մոտիկից ծանոթանալ Ձեր կյանքին, կերպարին, խոհերին…

-Ես կարծում եմ` մարդու մասին առաջին հերթին պատմում են իր գործերը:

-Վերջին իրադարձություններից հետո (քառօրյա պատերազմ, պաշտոնանկություններ) հասարակությունը, բնականաբար, ավելի շատ է հետաքրքրված պաշտպանության համակարգում տեղի ունեցող կադրային փոփոխություններով, բացի դրանից, Հայաստանի պես երկրում, երբ մեխանիզմները ամրագրված չեն, պաշտոնները անձնավորված են, և, ցավոք, ոլորտի գործունեության արդյունավետությունը, ձեռքբերումներն ու ձախողումները կապված են անձերի հետ` պայմանավորված նրանց բարոյականությամբ, կամային որակներով:

-Ես ծնվել եմ մտավորականների ընտանիքում: Հայրս ֆիզիկոս էր, երկար տարիներ եղել է «Ֆիզիկան և մաթեմատիկան դպրոցում» ամսագրի խմբագիրը: Մայրս մաթեմատիկոս է, աշխատում է «Կրթության ազգային ինստիտուտում»: Ամուսնացած եմ, ունեմ մեկ աղջիկ:

-Իսկ ի՞նչ նախասիրություններ ունեք աշխատանքից դուրս, որո՞նք են Ձեր փոքրիկ ուրախությունները…

-Անկեղծ ասած՝ զվարճանքների ու վայելքների համար պիտի համապատասխան իրավիճակ, մթնոլորտ ու ներքին ցանկություն լինի, ինչն արդեն երկար տարիներ բացակայում է իմ կյանքից: Եվ այսօր իմ վայելքը ընտանիքիս և երեխայիս հետ անցկացրած ժամանակն է: Սիրում եմ կարդալ գեղարվեստական գրականություն, հետաքրքրվում եմ փիլիսոփայությամբ, պատմությամբ, էկոնոմիկայով, ամեն նորարարությամբ: Սիրով եմ շփվում ընկերներիս հետ, մեծ բավականություն եմ ստանում, սակայն այնպես է ստացվում, որ ընկերներիս հետ շփումն էլ  վեր է ածվում ինչ-որ գործնական հարցերի քննարկման առիթի:

-Ովքե՞ր են Ձեր ընկերները, ինչպիսի՞ն են նրանք: Ո՞վ կարող է լինել Ձեր ընկերը:

-Իմ ընկերները իմ համախոհներն են: Ես ու իմ ընկերները ապրում ենք նույն հետաքրքրություններով: Նույն հոգսերն ունենք: Մարդու մեջ բարձր եմ գնահատում ուրիշներին օգնելու պատրաստակամությունը:  Սա բարոյական նկարագրի այն հենքն է, որի վրա կառուցվում է մարդու կերպարը: Եթե այդ հենքը չկա, ապա մարդը օտար է ինձ ու չի կարող իմ ընկերը լինել:

-Դուք շա՞տ եք տարբեր, երբ փողկապով եք և առանց փողկապի:

-Երեք շաբաթ է, ինչ փողկապով եմ: Նախկինում նույնիսկ բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ շփվելիս փողկապ չեմ կապել:

Ես ազատություն եմ սիրում, ու հազիվ թե բնավորությունս որևէ փոփոխության ենթարկվի «փողկապի» ազդեցությամբ:

-Եթե Ձեզ վիճակվի  ընտրություն անել արդարության և գթասրտության միջև…

-Չեմ կարծում, թե երբևէ, որևէ իրավիճակում արդարությունն ու գթասրտությունը կարող են հակադրվել: Արդարությունը գթասրտությունից է բխում:

-Լրագրողի իմ աշխատանքը, անդադար շփումը մարդկանց հետ իմ մեջ ձևավորել է զգացմունքային ու պրագմատիկ մարդկանց անսխալ զանազանելու ունակություն: Բայց Ձեր դեպքում` կդժվարանամ կարծիք հայտնել:

-Ես զգացմունքային մարդ եմ, ինձ համար զգացմունքները շատ կարևոր են: Սակայն աշխատանքի մեջ ես միշտ առաջնորդվում եմ բանականությամբ:

ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ