Արվեստի նվիրյալները պետք է դառնան մեր հասարակության իրական հերոսները
«Կապ չունի, թե որտեղ ենք համերգ տալիս` Երևանո՞ւմ, Լենինականո՞ւմ, Կիրովականո՞ւմ, Նյու Յորքո՞ւմ, թե՞ Լոնդոնում, մենք տարբերություն չենք դնում և աշխատում ենք մեր 100 տոկոս ներուժով, ինչը հանգեցնում է 100%-անոց դրական արդյունքի»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասում է Հայաստանի պետական երիտասարդական նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավար, դիրիժոր Սերգեյ Սմբատյանը:
– Սերգեյ, Հայաստանի պետական երիտասարդական նվագախումբը շրջում է մարզերով և ներկայացնում Hollywood Non-stop ծրագիրը: Մարզերի բնակիչներն ինչպե՞ս են ընկալում դասական երաժշտությունը, նրանք դասական երաժշտությանը կարո՞տ են:
– Ես մի բան եմ հասկացել, որ մարդիկ, հասկանալով, որ դիրիժոր եմ, երաժիշտ եմ, ուզում են ինձնից միշտ ռոմանտիկ բաներ լսել, բայց ես այս հարցում շատ պրագմատիկ մտածելակերպ ունեմ և կարծում եմ, որ եթե մարդիկ համերգի ավարտին հոտընկայս են ծափահարում, ապա կարող ենք խոսել, որ դասական երաժշտության նկատմամբ ունենք շատ դրական մոտեցում:
Պետք չէ խոսել, որ մարդիկ ձգտում են գալ դասական համերգների, սիրում են այն, և այլն: Այս ամենը շատ լավ է, ռոմանտիկ, բայց փորձը ցույց է տալիս, որ ինչքան էլ խոսում ենք մշակութային լեցուն կյանքից, խոսքը վերաբերում է միայն Երևան քաղաքին, ինչը շատ քիչ է: Մենք մի երկիր ենք, և միշտ, խոսելով մեր ավանդույթների, գաղափարների, արժեքների մասին, չենք խոսում միայն Երևանի մասին, խոսում ենք ընդհանուր Հայաստանի մասին: Ցավոք սրտի, մեր հայ նվագախմբերն ու մենակատարներն այս հարցում շատ ակտիվ չեն: Կարծում եմ, որ մեր նվագախումբը, ստանձնելով այդ դերը, շատ կարևոր գործ է անում, կուզենամ, որ մեր մնացած նվագախմբերն ու մենակատարները ևս շարունակեն այս ծրագիրը:
– Ի՞նչ եք կարծում` մարզերի բնակիչները ծարա՞վ են դասական երաժշտությանը: Տարբեր շրջաններում կազմակերպվում են երաժշտական այլ ժանրերի համերգներ, սակայն դասական համերգներ, կարելի է ասել, ընդհանրապես չեն կազմակերպվում:
– Այլ ժանրերը, կամ, ինչպես ես եմ ասում՝ խնջույքային երաժշտությունը, հասարակության մեջ պետք է լինի: Հայի մոտ կա մի հետաքրքիր սինթեզ, այն է, որ հայը գիտի, որ դասական երաժշտությունը բարձր է: Կարող եք փողոցում մոտենալ ցանկացած մարդու, ով երբեք դասական երաժշտություն չի լսել, բայց նա հաստատ գիտի, որ դասականը բարձր երաժշտություն է: Ազգը դասական երաժշտության հանդեպ մեծ հարգանք ունի: Կարծում եմ` մարզի ունկնդիրը կարոտ է նման երաժշտության, որովհետև մեզանում չկա դասական երաժշտության պրոպագանդա, որ մարդիկ կարողանան սպառել այն: Շուկայում կա առաջարկ և սպառում: Առաջարկ չենք անում, բայց խոսում ենք սպառման մասին: Նման բան աշխարհում չկա: Պետք է առաջարկ տաս, որ սպառում լինի:
– Դասական երաժշտությունը որքանո՞վ պրոպագանդայի կարիք ունի:
– Մենք մի մեծ խնդիր ունենք` Հայաստանում, ինչպես նաև հետսովետական երկրներում, քանի որ գեղարվեստական ղեկավարները տարիքով ոչ այնքան երիտասարդ են, չեն հասկանում, որ դասական երաժշտությունը ևս պետք է պրոպագանդվի: Եթե այսօր փոփ համերգները պրոպագանդվում են մեդիա դաշտի պաշարներով, իսկ դասական համերգները՝ շատ համեստ ձևով, ապա դու չես կարող հետաքրքրություն առաջացնել և չես կարող հաղթող լինել:
Մենք խոսում ենք 21-րդ դարի մասին, որտեղ կան սոցիալական ցանցեր, գովազդ և այլն, ուղղակի պետք է ժամանակին համընթաց քայլել ու գիտակցել, որ դու երաժիշտ ես ու պետք է դասական երաժշտությունը պրոպագանդես: Եթե դու պրոպագանդում ես դասական երաժշտությունը, բայց դա անում ես թերի, ուրեմն դու արժեզրկում ես այն: Չեմ կարծում, որ բոլորը պետք է դասական երաժշտություն լսեն, այդպես ևս այն արժեզրկում ես: Կարծում եմ, որ Հայաստանում ունենք կարևորագույն կետեր, որոնք չկան այլ երկրներում, ուղղակի մենք դա չենք գիտակցում: Երբ արժեքները փոփոխվում են, մարդը նոր հասկանում է, որ այն, ինչ ուներ երեկ, վաղը չի ունենա: Այս խնդիրն ունենք, բայց կարծում եմ, որ մենք ճիշտ ճանապարհին ենք: Համենայնդեպս, Հայաստանում կա նվագախումբ, որը երիտասարդ է և ունի շատ ճիշտ ծրագիր: Տարիները ցույց կտան` ճի՞շտ է, թե՞ ոչ, բայց կարծում եմ, որ ճիշտ է:
– Իսկ ինչո՞վ եք բացատրում, որ Հայաստանի պետական մյուս նվագախմբերի համեմատ՝ երիտասարդական նվագախումբն ամենաակտիվն է:
– Չեմ բացատրում, ուղղակի մենք ամենաակտիվն ենք (ժպտում է.- Գ.Ա.): Նվագախմբի անդամները երիտասարդ, մաքսիմալիստ, նպատակասլաց, հետաքրքիր գաղափարների տեր մարդիկ են ու, ամենակարևորը՝ պրոֆեսիոնալ երաժիշտներ են… երևի այս պատճառներով էլ ամենաակտիվն ենք: Ընդ որում, ամենաակտիվն ենք նաև մեր կրեատիվությամբ, որի մրցակիցն այսօր Հայաստանում չունենք: Ցավոք սրտի, Հայաստանում բոլորը դեռ 20-րդ դարում են աշխատում, կուզենայի, որ մրցակիցներ ունենայինք: Իմ գործընկերներին, ովքեր խոսում են մեր համերգների ժամանակ դահլիճի լեփ-լեցուն լինելու մասին, ես մի բան եմ ասում, որը, կարծում եմ, նրանցից շատերը դեռևս չեն հասկացել: Ես ասում եմ` «Եթե ունկնդիրը գալիս է մեր համերգներին, նա ունակ է գալու նաև Ձեր համերգներին»: Ես սա ասում եմ բոլոր նվագախմբերի ղեկավարներին: Մենք ունենք նույն ունկնդիրները, բայց եթե մենք վատ աշխատենք, մյուս նվագախմբերն էլ վատ աշխատեն, ապա մենք կկորցնենք մեր ունկնդրին, քանի որ նա կգնա և կդառնա խնջույքային ժանրի ունկնդիր: Մեր սպառող զանգվածը նույնն է, և լավ աշխատելը մեր ու մյուս նվագախմբերի շահերից է բխում:
– Ե՛վ դրսում, և՛ ներսում բազմաթիվ համերգներ եք ունեցել: Ընդհանրապես երաժիշտները, որքան էլ կայացած լինեն, ամեն անգամ բեմ բարձրանալիս՝ քիչ թե շատ հուզվում են: Հայրենիքո՞ւմ, թե՞ դրսում եք ավելի մեծ հուզմունքով բեմ բարձրանում:
– Որպես օրենք` տանը համերգ տալն ավելի դժվար է, պատասխանատու, որովհետև բոլորը քեզ գիտեն, հետևում են քո ելույթին, և դու պետք է միշտ փորձես լավ ելույթ ունենալ: Բայց ես արդեն նշեցի, որ արտիստի համար դա չպետք է նշանակություն ունենա, որովհետև նա ամենուր պետք է 100%-ով աշխատի, որովհետև բեմը պատժում է: Մենք դա հասկանում ենք, և մեր նվագախմբի հաջողության գրավականն այն է, որ մենք միշտ ամեն տեղ 100%-ով ենք աշխատում: Մարդիկ դա զգում են: Շատ վիրավորական է, երբ դրսից Երևան մենակատարներ, նվագախմբեր են գալիս և նվագում են այնպես, կարծես այստեղ ոչ մեկը ոչինչ չի հասկանում: Արտիստի բեմ դուրս գալուց դա զգացվում է: Տեսնելով այս օրինակները` մենք հասկանում ենք, որ դրա իրավունքը չունենք:
– Ո՞րն է եղել ամենալավ հաճոյախոսությունը նվագախմբի մասին և ո՞րը՝ ամենաանհեթեթ քննադատությունը:
– Հաճոյախոսություն չէի ասի, բայց երբ Վալերի Գերգիևը, ով աշխարհի ամենալավ դիրիժորներից, երաժիշտներից մեկն է, գալիս է Հայաստան, բարձր գնահատական է տալիս նվագախմբին, հրավիրում է մեզ Մոսկվա` փակելու իր փառատոնը, այնքան մեծ պատիվ է մեզ համար, որ դրանից բարձր բան չեմ պատկերացնում: Իսկ քննադատություններ շատ են հնչում, ու որքան դրանք շատ լինեն՝ այնքան լավ: Եթե դու հաջողակ ես, հայտնի, եթե դու փորձում ես լավն անել, ապա քննադատներ ունես: Սա ամենուր է: Որքան շատ քննադատեն, այնքան ուժեղանում է քո էներգիան, որ դու էլ ավելի լավ աշխատես, ստեղծես:
– 2005 թվականից նվագախումբը սկսել է աշխատել…
– Դեռ երիտասարդ ենք (ժպտում է.- Գ.Ա.): Հենց 30-ին հասնենք… բայց էլի երիտասարդ կլինենք: Այս հարցը շատ հետաքրքիր է, մեզ փոքր-ինչ ժամանակ տվեք: Եթե ես ու իմ ընկերները 17 տարեկանից ենք սկսել ու հիմա էլ 25 տարեկան ենք, ապա կարծում եմ՝ դեռ այնքան էլ մեծ չենք ու կարող են երիտասարդ համարվել:
– Ի՞նչ եք կարծում` մեզանում շարունակվո՞ւմ է արվեստագետներին սեփական երկրում չգնահատելու երևույթը:
– Այո, բայց կարծում եմ, որ դա մի գործընթաց է, որը շուտով կսպառվի: Ես դրա մասին շատ եմ մտածել ու շատ եմ ասել, որ մինչև այն նվիրյալները, ովքեր իրենց կյանքը նվիրել են արվեստին, չդառնան հասարակության հերոսներ, մեզանում այս խնդիրը չի լուծվի: Ցավոք սրտի, այսօր քաղաքական և բիզնես աշխարհում կան որոշ մարդիկ, որոնց հանդեպ հետաքրքրությունը շատ ավելի մեծ է, քան այն մարդկանց, որոնք նվիրյալներ են և աշխատում են բարդ ու հետաքրքիր ոլորտում` արվեստում, և շատ ավելի մեծ հետք են թողել մեր ողջ պատմության ընթացքի վրա, քան այն մարդիկ, որոնց ամեն օր հեռուստատեսությամբ տեսնում ենք:
– Երաժիշտ լինելն առավելություն ունի՞:
– Իհարկե, շատ առավելություններ ունի: Եթե դու երաժիշտ ես, ամբողջովին այլ կերպ ես հասկանում այն, ինչ կատարվում է քո կողքին, և բոլորովին այլ արժեքների կողքին ես կառուցում քո կյանքն ու կենցաղը: Երաժիշտ լինելն ապահովում է, որ մարդն ավելի նուրբ ու ավելի ճիշտ գնահատի իր դերն ու ուրիշների դերն իր կյանքում:
– Բայց Ձեր կառուցած և առկա իրականության միջև բախումներ չե՞ն լինում:
– Լինում են: Դա էլ հետաքրքիր է: Եթե ամեն ինչ սահուն լիներ, հետաքրքիր չէր լինի: Ամեն տեղ են բախումներ լինում, քո ներսում էլ են բախումներ լինում, և ամենաբարդ բանն ինքդ քեզ հասկանալն է:
– Սենյակում ջութակ եմ տեսնում, նվագո՞ւմ եք:
– Այո, Հայաստանում վաղուց չեմ նվագել, բայց կարծում եմ` այս տարի համերգ կլինի, և ես ջութակ կնվագեմ:
