«Ինձ էդ փողը պետք չէ, ինձ իմ տունն է պետք: Առանց ամաչելու՝ ասեմ, ախպորս շորերն եմ հագել, եկել եմ Երևան»,- ասում է Արթիկ քաղաքի բնակիչ Լյովա Մողրոյանը՝ խոսելով հունիսի 24-ին Արթիկում տեղի ունեցած հեղեղումների և դրանց հետևանքների մասին: Նա համոզված է՝ իր վնասն իրեն հատկացված գումարից շատ է:
Չնայած սովորաբար տարվա այս սեզոնը համարվում է քաղաքական արձակուրդի ժամանակահատված, այս տարի այդ ավանդույթը խախտվել է: Ակտիվ գործընթացներ են ծավալվում ինչպես՝ ներքաղաքական կյանքում, այնպես էլ՝ արտաքին քաղաքական ասպարեզում: Եվ եթե նախկինում նախընտրական զարգացումների ժամանակ սովորաբար արտաքին գործընթացները երկրորդական պլան էին մղվում, ապա այս անգամ կարծես հակառակն է՝ արտաքին քաղաքական դինամիկ գործընթացները ստվերել են առաջիկա ընտրությունները: Ինչպե՞ս է այս պայմաններում ընտրություններին պատրաստվում ընդդիմությունը, կամ ընդհանրապես պատրաստվո՞ւմ է արդյոք, որո՞նք կլինեն առաջիկա մեկ տարվա՝ խորհրդարանական ընտրություններին ուղեկցող հիմնական օրակարգային հարցերը:
«Մենք առաջին անգամը չէ, որ ականատես ենք լինում, որ մի պրոցես տեղի է ունենում բանակցային սեղանի շուրջ, իսկ վերադառնալուց հետո փորձում է վերականգնել իր նախկին դիրքերը: Ես վստահ եմ, որ նա դա անում է ներքին սպառման համար: Կա, այսպես ասած, երկու տիպի Ալիև` մեկը բանակցությունների սեղանի շուրջ, երբ բոլորը գիտեն, թե ինչի մասին է խոսքը և մյուսը` իր գահին բազմած, սուլթանական դիրքերից հոխորտացող Ալիև, որ խոսում է Բաքվից, և դրանք տարբեր Ալիևներ են»:
Անցած շաբաթ այս գումարման Ազգային ժողովն ավարտեց իր վերջին գարնանային նստաշրջանը: Բոլորը պատրաստվում են հերթական` 2017 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին: Մինչև այդ Հայաստանի բազմաթիվ մեծ ու փոքր համայնքներում տեղի են ունենալու տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններ, որոնք, քաղաքական ուժերից շատերի կարծիքով, դառնալու են Ազգային ժողովի ընտրությունների նախերգանքը: Ինչպե՞ս է ընդդիմությունը պատրաստվում առաջիկա ընտրական գործընթացներին, ո՞ր ուժերն են լինելու այդ գործընթացների հիմնական դերակատարները:
Չնայած Հայաստանում ընդամենը մի քանի ամիս անց տեղի են ունենալու խորհրդարանական ընտրություններ, սակայն առաժմ քաղաքական օրակարգը հագեցած է առավելապես արտաքին քաղաքական զարգացումներով ու խնդիրներով: Անցած շաբաթ Գերմանիայի խորհրդարանն ընդունեց Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձև, առաջիկայում սպասվում է Հայաստանի ու Ադրբեջանի հերթական հանդիպումը, խոսվում է Հայաստան-Եվրամիություն բանակցություններում ի հայտ եկած ինչ-որ խնդիրների մասին, չեն դադարում հանրային քննարկումները հայ-ռուսական հարաբերությունների վերանայման վերաբերյալ:
Արցախում իրավիճակը «շատ լավ է»: Այսօր Ազգային ժողովում լրագրողների հետ զրույցի ժամանակ հայտարարեց ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր, գեներալ Մանվել Գրիգորյանը:
Հայաստանի ներքաղաքական զարգացումներն աստիճանաբար թևակոխում են նախընտրական փուլ: Քաղաքական կուլիսներում արդեն խոսում են հնարավոր դաշինքների, ընտրություններին այս կամ այն ուժի այս կամ այն կերպ մասնակցության մասին: Մյուս կողմից՝ ղարաբաղյան ապրիլյան քառօրյա պատերազմն էականորեն ազդել է նաև ներքին գործընթացների վրա և շարունակում ու թերևս շարունակելու է լինել նաև ներքաղաքական օրակարգի առաջնային հարցերից մեկը: Ղարաբաղի խնդիրը, կարելի է ասել, ամենանուրբ հարցն է իշխանության և ընդդիմության միջև ներքաղաքական պայքարում:
Ապրիլյան քառօրյա պատերազմն էական փոփոխություններ մտցրեց Հայաստանի հանրային-քաղաքական հարաբերություններում: Մոտ մեկ ամիս քաղաքականությունը` որպես այդպիսին, ըստ էության դադարել էր Հայաստանում: Ղարաբաղաադրբեջանական սահմանին հաստատված առայժմ հարաբերական խաղաղությունը քաղաքական ուժերին հնարավորություն է տվել վերադառնալ գործունեության նախկին ռեժիմին: Խորհրդարանական ընտրություններին մնացել է մեկ տարուց պակաս ժամանակ: Ազգային ժողովը երկու ընթերցումներով արդեն ընդունել է նոր Ընտրական օրենսգիրքը, հաջորդ շաբաթ այն կընդունվի ամբողջությամբ:
«Մեր դեղամիջոցը քիմիական այրվածքի ժամանակ հյուսվածքներն այնպես է վերականգնում, ինչպես մեխանիկականի ժամանակ: Որպեսզի դա ապացուցենք, մենք կատարեցինք այդ բջիջների կենսոլոգիական, կենսաքիմիական, ցիտոքիմիական, ֆերմենտաքիմիական և, ի վերջո, նաև էլեկտրոմիկրոսկոպիկ հետազոտություններ»:
«Ո՛չ, չունենք ուռճացված ծախսեր, ո՛չ էլ կրճատումներ»,- այսօր Ազգային ժողովում լրագրողների հետ զրույցում հայտարարեց Սյունիքի մարզպետ Սուրիկ Խաչատրյանը՝ խոսելով Սյունիքի մարզպետարանում նախատեսվող կրճատումների մասին:
«Կարծում եմ՝ Պաշտպանության բանակի ողջ անձնակազմը տիրապետում է իրավիճակին, շաբաթ օրը եղել եմ ԼՂՀ-ում ու տեսել եմ, որ և՛ մարտական հոգին, և՛ կատարվող աշխատանքը տեղին են»,- նշեց նախարարը:
«Արմենիա» հեռուստաընկերության «Ռ-Էվոլյուցիա» հողորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի և Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի ղեկավար, քաղաքագետ Ստեփան Սաֆարյանի զրույցի ամբողջական տեսանյութը:
«Ապրիլի 4-ին, երբ արդեն հակառակորդը հայտարարում էր, որ «Սմերչով» պետք է հարվածի Ստեփանակերտ քաղաքին, ես դուրս եկա քաղաք ու տեսա մեր ժողովրդի սառնասրտությունը»:
«Փոխզիջում ասելով՝ նախ հասկանում ենք, որ դիմացինը ընդունակ է լսելու, և ինքը ևս պատրաստ է փոխզիջման: Բայց ունենք հակառակորդ, որի՝ փոխզիջման պատրաստ լինելը չենք զգում»:
«Որևէ հաղթանակ միայն տեխնիկայի գործոնով չի կարող պայմանավորված լինել, կա նաև որակական առումով մարդկային գործոնը, որն ընդհանրապես չունեն»:
Լյարդն ամենակարևոր օրգաններից մեկն է, որն անդադար աշխատում է: Լյարդը, ինչպես և սիրտը, սերտ «համագործակցում է» մարսողական համակարգի հետ: Այն մաքրում է արյունը՝ դուրս բերելով բոլոր շլակները, ապա ետ է վերադարձնում այն դեպի սրտանոթային համակարգ: Եվ հենց այդ պարզ պատճառով էլ չափազանց կարևոր է լյարդի մասին ճիշտ հոգ տանելը:
Ապրիլյան պատերազմից հետո բոլորը խոսում էին փոխվելու, ամեն ինչ վերագնահատելու, ավելի լավը դառնալու մասին: Նման հայտարարություններ անում էր անգամ իշխանությունը, որը Հայաստանում ամենաանփոփոխ սուբստանցիան է: Հիմա իշխանությունն ասում է, որ ցանկանում է փոխվել ներքնապես՝ վերացնելով սեփական արատները, որոնք արտահայտվեցին պատերազմական օրերին: Որքանո՞վ է հասարակությունը հավատում իշխանության անկեղծությանը, դժվար է ասել, որովհետև տարիներ շարունակ լսել է փոփոխությունների մասին հայտարարություններ, սակայն ապրել է չփոփոխվող կամ ավելի վատը դարձող իրականության մեջ:
«Ռ-Էվոլյուցիա» հաղորդաշարի հյուրը Վազգեն Մանուկյանն է
Ապրիլի լույս 2-ից հետո Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղն ապրում են միանգամայն այլ պայմաններում, այլ ռեժիմում: Ղարաբաղաադրբեջանական սահմանին հարաբերական հրադադար է, որը, սակայն, ցանկացած պահի կարող է խախտվել: Վերջին օրերի զարգացումները, անշուշտ, բոլորի համար հետևություններ անելու առիթ պետք է դառնան: Այդ թվում կամ գուցե առաջին հերթին՝ քաղաքական, արտաքին քաղաքական որոշումներ կայացնողների: Չորսօրյա պատերազմը ցույց տվեց, որ իրականում Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի միակ ռազմավարական դաշնակիցն առաջնագծում կանգնած հայ զինվորն է:
Ապրիլի լույս 2-ի գիշերն ադրբեջանական զինված ուժերը ղարաբաղաադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով` օգտագործելով ծանր զինտեխնիկայի բոլոր միջոցները, նախահարձակ գործողություններ ձեռնարկեցին Լեռնային Ղարաբաղի զինված ուժերի, ինչպես նաև՝ խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ` պատճառելով մարդկային կորուստներ: Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանության բանակը հակահարված տվեց հակառակորդի ուժերին, որը կրեց զգալի նյութական և մարդկային կորուստներ: Տեղի ունեցածից անմիջապես հետո հնչեցին գնահատականներ, որ 1994 թվականի հրադադարից հետո սա առաջին դեպքն էր, երբ ադրբեջանական զինուժն օգտագործում էր գրեթե ողջ ծանր զինտեխնիկան, այդ թվում՝ ռազմական ավիացիան: Արդյոք կարո՞ղ է վերսկսվել պատերազմը:
Այսօր «Եռաբլուրում» տեղի ունեցավ հակառակորդի գնդակից զոհված մայոր Հայկ Թորոյանի հուղարկավորության արարողությունը: Հայկը զոհվել է Մատաղիսի պաշտպանության ժամանակ: Նա 30 տարեկան էր, ընտանիքի միակ տղան:
Այսօր Կոնդի Սուրբ Հովհաննես եկեղեցում տեղի ունեցավ զոհված զինծառայող Արմենակ Ուրֆանյանի հոգեհանգստի արարողությունը: Արմենայի մայրիկի հետ աշխատած կանանցից մեկը պատմեց, որ 4-րդ հրաձգային վաշտի հրամանատար, կապիտան Ուրֆանյանը պայմանագրային զինծառայող էր, օգոստոսին ավարտվելու էր պայմանագրի ժամկետը:
«Սասուն ջան, պետք է վստահ լինես, որ մենք շարունակելու ենք քո և քո ընկերների սուրբ գործը: Հանգչիր խաղաղությամբ, հայրենիքի զինվոր»,- ասաց Սերժ Սարգսյանը:
Երևանի Սուրբ Հովհաննես եկեղեցում տեղի ունեցավ զոհված զինծառայող Սասուն Մկրտչյանի հրաժեշտի արարողությունը: Եկեղեցին բազմամարդ էր. նրան վերջին հրաժեշտը տալու էին եկել ոչ միայն նրա հարազատները, ընկերներ, այլև բազմաթիվ այլ քաղաքացիներ:
Խումբը տեսագրել է ՀՀ առաջին նախագահի առանձնատունը, դրա մատույցները: Ինչպես նաև ՀՀ երկրորդ նախագահի գործունեության վայրի հետ կապված ուսումնասիրություններ են իրականացվել: «Խումբը նաև փորձել է վերահսկել ՀՀ գործող նախագահի թիկնազորի հետ կապված աշխատանքների կազմակերպման հանգամանքները, փորձել է տեղեկություններ հավաքել՝ պարզելու համար, թե այդ աշխատանքներն ինչ միջոցներով են իրականացվում, ինչպես են կազմակերպվում»:
«Ռ-Էվոլյուցիա» հաղորդաշարի հյուրը ԱԺ ՀԱԿ խմբակցության պատգամավոր Գագիկ Ջհանգիրյանն է:
Հայաստանն արդեն թևակոխել է 2017 թվականի խորհրդարանի ընտրությունների նախընտրական փուլ: Չնայած ընտրություններին դեռևս մեկ տարի կա, այդուհանդերձ, քաղաքական ուժերի գործողությունները մեծ մասամբ տեղավորվում են նախընտրական տրամաբանության շրջանակներում, ինչը, իհարկե, բնական կարելի է համարել: Մյուս կողմից՝ գոնե առայժմ ավելի տեսանելի են իշխանական դաշտում ընթացող գործընթացները: Իշխանությունը նախ՝ անցկացրեց սահմանադրական հանրաքվեն, կոալիցիա կազմեց Դաշնակցության հետ, հիմա էլ ներկայացրել է նոր Ընտրական օրենսգրքի նախագիծը: Բոլոր այս և բազմաթիվ այլ քայլեր իշխանությունն անում է առաջին հերթին կամ առավելապես 2017 թվականի ընտրություններում իր դիրքերն ամրացնելու համար:
Հայաստանի իշխանությունների գործողությունները, եթե ոչ՝ ամբողջությամբ, ապա շատ հաճախ կարելի է տեղավորել Ռուսաստանի նախկին վարչապետ Վիկտոր Չեռնոմիրդինի հայտնի հայտարարության տրամաբանության մեջ` «ցանկանում էիք՝ լավ, ստացվեց` ինչպես միշտ»: Ըստ ամենայնի, այս սկզբունքով է մշակվել նաև նոր Ընտրական օրենսգիրքը: Սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեից առաջ և դրա քարոզչության ընթացքում իշխանությունները հայտարարում էին, թե սահմանադրական փոփոխություններից հետո ներկայացնելու են աննախադեպ առաջընթաց ապահովող, ամենաժողովրդավարական Ընտրական օրենսգիրքը:
Անցած շաբաթ հրապարակվեց «Ընտրական օրենսգրքի» նոր նախագիծը: Հրապարակվեց ոչ թե Հայաստանի կառավարության, Ազգային ժողովի կամ որևէ այլ գերատեսչության, այլ Վենետիկի հանձնաժողովի կողմից: Միայն դրանից հետո և կառավարության օրակարգում ընդգրկվելուց ժամեր առաջ այն հրապարակվեց նաև պաշտոնապես: Կառավարությունն ընդունեց և ուղարկեց Ազգային ժողով, որը մինչև հունիսի 1-ը պետք է ընդունի նոր՝ խորհրդարանական կառավարման կարգ ամրագրող Ընտրական օրենսգիրքը: Ինչո՞ւ Ընտրական օրենսգրքի նախագիծը Վենետիկի հանձնաժողով ուղարկվեց՝ առանց Հայաստանի քաղաքական ուժերի, քաղաքացիական հասարակության հետ քննարկելու, որքանո՞վ են դրանում հաշվի առնվել տարիներ շարունակ հնչեցված մտահոգություններն ու առաջարկները: Այս մասին է մեր զրույցն Ազգային ժողովի աշխատակազմի ղեկավար, Ընտրական օրենսգրքի համահեղինակներից Հրայր Թովմասյանի հետ:
«Դե, բնական է, ոչ մի գործ էլ դեռ չի բացահայտվել: Ինչ վերաբերվում է մարտի 1-ին, այսօր ես չեմ հուսահատվել, թողել, գնացել, նստել տուն, հիմա իմ թեկնածություն դնելն էլ է պայքարի միջոց, որ մենք պայքարենք արդարության համար, տղերքն էլ են պայքարել արդարության համար»,- 168.am-ի հետ զրույցում խոսելով մարտի 1-ի սպանվածների գործերի բացահայտման մասին՝ նման տեսակետ հայտնեց «Սասուն» ջոկատի հրամանատար, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության անդամ Սասուն Միքայելյանը, ով իր թեկնածությունն է առաջադրել Հրազդանի քաղաքապետի պաշտոնում:
