Ամենաբարձր գնաճն արձանագրել են «ալկոհոլային խմիչքներ և ծխախոտ» անվանակարգում` 4.2 տոկոս: Խորհուրդ` մի ծխեք և մի խմեք: Երկրորդը «հագուստ և կոշիկ» ապրանքախումբն է` 3.5 տոկոս: Բավարարվեք ունեցածով ու նոր հագուստ ու կոշիկ մի գնեք:
Գնաճը որքան էլ արտաքուստ ցածր է, այնուհանդերձ առաջին անհրաժեշտության լայն սպառման ապրանքներն այժմ էլ շարունակում են արագացված տեմպերով թանկանալ։ Դրանց գները երբեմն երկնիշ թվերով են աճում։ Թանկացումների տեմպը բարձր է հատկապես առաջին անհրաժեշտության սննդամթերքի դեպքում։
«Ներդրումների հետ աշխատելու այսօրվա մշակույթը շատ ցածր մակարդակի վրա է, ցաք ու ցրիվ են այն ֆունկցիաները, որոնցով պետք է ազդեն ներդրումների վրա։ Այս ամենը բավարար չէ»։
ՊԵԿ հարկային մարմնի կողմից 2019 թ. հուլիսի 1-ից մինչև 2020 թ. հուլիսի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում նախատեսվում է իրականացնել թվով 900 ստուգումներ: ՊԵԿ-ի կայքից տեղեկացնում են, որ դրանցից բարձր ռիսկայնության խմբում ընդգրկված հարկ վճարողները մոտ 630-ն են, միջին ռիսկայնության խմբում ընդգրկված հարկ վճարողները` 230, ցածր ռիսկայնության խմբում ընդգրկված հարկ վճարողները` 40:
«Թեև այս տարի առաջին կիսամյակում ունեցել ենք վճարված հարկերի աճ նախորդ տարվա համեմատ, սակայն ծախսերն էականորեն թերակատարվել են։ Սա արդեն առաջացնում է լուրջ խնդիրներ տնտեսության համար, քանի որ ավել վճարված հարկերը հետ չեն վերադառնում տնտեսություն՝ առաջացնելով զարգացման խոչընդոտ»։
Հաստատ համոզված եղեք, որ աճը տարեվերջին շատ ավելի ցածր է լինելու, քան վարչապետի հայտարարած ցուցանիշն է։ Այդպես մտածելու համար արդեն այսօր բավարար հիմքեր կան։
«Որպես հետևանք՝ իհարկե, դա լավ չի, որովհետև ծախսերը պետք է այնպես պլանավորեն, որպեսզի կարողանան տարեկան բյուջեն համաչափ կատարել։ Այսինքն՝ եթե եռամսյակային համամասնությամբ պլանավորված 20 մլրդ-ի ծախս չի կատարվում, դա ըստ էության միջոցների վակուում չի, բայց ֆինանսական կառավարման տեսանկյունից վատ ցուցանիշ է»։
2018թ․-ի իրադարձություններից հետո Հայաստանում ստեղծված իրավիճակն անհրաժեշտություն է առաջացնում վերլուծելու տնտեսության մեջ ներդրումների հնարավոր աղբյուրները՝ տնտեսական աճի ապահովման տեսանկյունից։ Շատերին թվում էր, որ երկրում օտարերկրյա ներդրումների բուռն ներհոսք կլինի, իսկ կառավարությունը նույնիսկ ստիպված կլինի ընտրություն կատարել ներդրողների միջև։
Պետականորեն սահմանված նվազագույն աշխատավարձի, առավել եւս դրա ցանկալի մակարդակի խնդիրը առավել վիճարկվածներից է տնտեսագետների շրջանում: Մշտապես կա բանավեճ դրա սոցիալական եւ տնտեսական հետեւանքների, դրանց հավասարակշռման վերաբերյալ:
Կառավարությունը ոչ մի կերպ չի կարողանում կարգավորել պետական բյուջեի ծախսերը. հարկերի տեսքով փողը դուրս է բերում տնտեսությունից ու փոխարենը նախատեսված ծրագրերի իրականացման միջոցով այն վերադարձնի տնտեսություն` տանում բանկում ավանդ է դնում։
Պատկան մարմիններն առայժմ չեն հրապարակում անցած տարվա ֆինանսատնտեսական տվյալները։ Մինչդեռ, հասկանալի պատճառներով, ոլորտը հասարակական հետաքրքրության կենտրոնում է։
«Հիպոթեքային վարկերն այլ մարդկանց ավանդներն են և ֆինանսական կայունության խնդիրը ևս չափազանց կարևոր հարց է։ Բնականաբար, սոցիալական հարցերի լուծումը կարևոր է, բայց դա կայունության հարց չպետք է առաջացնի։ Շատ կարևոր է Կենտրոնական բանկի գնահատականը և ռիսկերի գնահատումը»։
«Այո, Ամուլսարը նախագծվել է ժամանակակից ստանդարտներով: Օրինակ, Ամուլսարը առաջին հանքն է, որ մինչև շինարարության ավարտն արդեն իսկ անցել է Ցիանիդի կառավարման միջազգային օրենսգրքի նախահավաստագրումը»:
168.am-ը խնդրեց ՊԵԿ-ին մեկնաբանել՝ արդյո՞ք «Նատալի ֆարմի» աշխատանքը խնդրահարույց է, և արդյո՞ք ընկերությունը կրկին ստվերում է գործում: Սակայն ՊԵԿ-ը հրաժարվեց մեկնաբանել: Նաև հրաժարվեցին տրամադրել «Նատալի ֆարմի» հարկային վճարումների ամսական տվյալները՝ հղում անելով դրանց գաղտնիությանը:
Տեղական արտադրանքի սպառումը ներքին, ինչո՞ւ չէ, նաև արտաքին շուկաներում ընդլայնելու միակ և արդյունավետ տարբերակը մրցունակությունն է։ Թե դա ինչի՞ հաշվին կարող է լինել, այլ հարց է։ Այստեղ անելիք ունի՝ ինչպես տեղական արտադրողը, այնպես էլ՝ կառավարությունը։ Բայց թե՛ մեկի, և թե՛ մյուսի արածը դեռևս շոշափելի չէ։
Վահե Վարսանյանի պնդմամբ՝ դեղերի շրջանառության ոլորտում իրավիճակը բնորոշել է «ավելի վատ, քան երբևէ»: Ըստ նրա՝ 2016 թվականին ընդունված «Դեղերի մասին» օրենքով առաջիկա ամիսներին ուժի մեջ է մտնելու հետաձգված այն դրույթը, որ նույն ընկերությունն իրավունք չունի զբաղվելու միաժամանակ և՛ մեծածախ, և՛ մանրածախ վաճառքով:
Հետաքրքիր է, իսկ եթե վաղը տնտեսվարողները որոշեն ալյուր կամ հացահատիկ չներկրել, մարդիկ պիտի սովից մեռնե՞ն, իսկ կառավարությունն ասի, թե ես իմ խնդիրը կատարել եմ, դաշտը ազատականացրել եմ, մնացածը ինձ չի վերաբերում։ Սա՞ է տրամաբանությունը։
Հիմա արդեն նա չի էլ ուզում լսել այն մարդկանց, ովքեր իրեն բերեցին իշխանության, ովքեր ոչ վաղ անցյալում Հայաստանի 3 միլիոն վարչապետներից մեկն էին և իրավունք ունեին ոտքով բացել պետական հիմնարկների դռները։
Իշխանափոխության անցած 15 ամիսները շատ բան չտվեցին հայ հասարակությանն ու երկրի տնտեսությանը։ Եթե այսպես պիտի շարունակվի նաև առաջիկա ամիսներին ու տարիներին, ապա անիմաստ է լուրջ ակնկալիքներ ունենալը։ Կառավարությունը պատրաստ չէ տնտեսությունն այս վիճակից հանելու նախաձեռնությունը վերցնել իր ձեռքը։
«Մեկի համար նույն ապրանքի գինը բարձր է, մյուսի համար՝ ցածր: Խնդիր է չհիմնավորված բարձր գինը: Այս դեպքում, ես կարծում եմ, որ տոկոսադրույքների ձևավորման մեխանիզմը շատ թափանցիկ, տեսանելի է և ներկայացվում է հանրությանը»:
Ավելի քան մեկ տարի պահանջվեց՝ հասկանալու համար, որ ներդրողների ուշքը չի գնում Հայաստանում ներդրումներ անելու համար։ Այնպես չէ, որ նրանք սպասում էին թավշյա հեղափոխությանը և Նիկոլ Փոշինյանի վարչապետ դառնալուն, որպեսզի Հայաստանի տնտեսության առջև բացեին իրենց քսակները։
Վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է այս տարվա առաջին կեսի տնտեսական ցուցանիշները։ Դրանց համաձայն` տնտեսությունը գտնվում է բարձր ակտիվության մեջ։ Բայց դա այլևս այնպիսին չէ, ինչպիսին էր, ասենք, մեկ ամիս առաջ։
Արժույթի միջազգային հիմնադրամը կրկին անտեսեց մեզ։ Ավելի ճիշտ՝ մեր տնտեսությունը՝ իր աճի տեմպերով։ Տեսեք, թե ինչպես դա տեղի ունեցավ։ Չէինք հասցրել ուրախանալ մեր ԿԲ կանխատեսումներով։ Ավելի ճիշտ՝ դրանց փոփոխությունով։ ԿԲ-ն, որ երկու-երեք ամիս առաջ մեր տնտեսության համարյա 6 տոկոսանոց աճ էր կանխատեսում, հանկարծ ավելի լավատես դարձավ։
Երկու ոլորտում էլ ԿԲ-ն ցուցանիշները վերանայել է աճի ուղղությամբ։ Եթե ծառայությունների դեպքում լավատեսության համար հիմք է ծառայել զբոսաշրջության շարունակվող աճը, ապա արդյունաբերության մեջ կարևոր է համարվել ներդրումային ակտիվությունը։
«Դա նորմալ իրավիճակ է։ Այլ բան է, թե ինչպես կարելի էր ի սկզբանե այս գործին մոտենալ։ Մի բան անհասկանալի է՝ կարելի է երկար տարիներ խախտումներ անել, հարկերից խուսափել, հետո բռնեցին, գտան, ասել՝ վայ, կներեք, գումարը վճարել, և վերջ։ Իսկ ով մշտապես հարկերը վճարել է, մնում է չգնահատված»։
«Օտարերկրյա ներդրումները շատ կարևոր են, և պետք է ամեն ինչ անել, որ դրանք գան, ու Հայաստանը հետաքրքրություն ներկայացնի, բիզնեսմենի համար էլ շահավետ լինի գործունեություն ծավալել մեր երկրում, ոչ թե Վրաստանում կամ այլ երկրում»։
Եթե անցած տարվա մայիսին բանկերի վարկային կապիտալը հասնում էր 533 միլիարդի, ապա իշխանափոխությունից մեկ տարի հետո այն կազմել է 486 մլրդ դրամ։ Այսինքն` նվազել է գրեթե 9-ը տոկոսով։
Այստեղ չկան աղյուսակներ, թվեր, ցուցանիշներ, բանաձևեր, գծապատկերներ, փորձարկման տվյալներ, հղումներ, և այլն: Սա գիտական հոդված չէ։ Հնարավորինս պարզեցված ընդհանրացումներ և մոտեցումներ են:
Եթե ժամանակին խնդիրների լուծումը շատ պարզ էր թվում, ապա հեղափոխությունից հետո բոլորովին այլն է: Բազմաթիվ ոլորտներում իրավիճակն այնքան է խճճվել, որ, կարելի է ասել՝ շունը տիրոջը չի ճանաչում։
Իշխանափոխությունից անմիջապես հետո կառավարությունն ամբողջ թափով լծվեց նախկին իշխանությունների կողմից տարիներ շարունակ պետությունից գողացված գումարները վերադարձնելու գործին։ Հարուցվեցին բազմաթիվ քրեական գործեր։ Թվում էր, թե ուր որ է՝ միլիոնները հետ են գալու և լուծելու են երկրի առջև ծառացած սոցիալական խնդիրները։