Անշարժ գույքի շուկան համավարակի հետևանքով առաջացած բազմաշերտ խնդիրներին արձագանքել է առայժմ միայն գործարքների կրճատման տեսքով։ Մարտին շուկան պասիվացել է, թեև գները, ըստ Կադաստրի կոմիտեի, շարունակել են բարձրանալ։ Պետք է ենթադրել, որ գների բարձրացումը տեղի է ունեցել հիմնականում ամսվա սկզբին, երբ համավարկը հանրային ու տնտեսական կյանքում դեռևս մեծ տարածում չէր գտել։
Կառավարությունն Ազգային ժողովի քննարկմանն է ներկայացրել 2020 թվականի պետական բյուջեի մասին օրենքում փոփոխությունների նախագիծ, որով, ըստ էության, նախատեսվում է համավարակի տնտեսական ազդեցությունը մեղմելու համար ներգրավել լրացուցիչ պարտքային միջոցներ:
Վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է կորոնավիրուսի ներթափանցման առաջին տնտեսական ցուցանիշները։ Դրանք, իհարկե, հեռու են լիարժեք բնութագրելու համավարակից հետո Հայաստանի տնտեսության մեջ ստեղծված իրավիճակը։ Բայց այն, ինչ կա, բավական է հետագա կորուստների վերաբերյալ նախնական պատկերացում կազմելու համար։
168.am-ի հետ զրույցում ԱԺ «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Միքայել Մելքումյանը նշեց, որ, թեև բյուջեում փոփոխություն կատարելու նախագիծը Կառավարությունը համարել է հրատապ ու ներկայացրել արտահերթ նիստի, սակայն այս նախագիծն ավելի վաղ՝ 10 օր առաջ էր հայտնվել Ազգային ժողովում, և խմբակցություններին հնարավորություն է տրվել առաջարկություններ ներկայացնելու: Ընդունվե՞լ են դրանք, թե՞ ոչ՝ պարզ կդառնա վաղը:
Ֆինանսների նախարարությունը քննարկում է «Շանգրի լա» խաղատան լիցենզիան ուժը կորցրած ճանաչելու հարցը։ Տեղեկությունը տարածվել է Հրապարակային ծանուցումների Azdarar.am պաշտոնական կայքից։
Մինչ աշխարհը ելքեր է փնտրում, թե ինչպես պաշտպանի մարդկանց կորոնավիրուսի հետևանքներից, և ինչպես տնտեսությունը դուրս բերի ճգնաժամից՝ Հայաստանի իշխանությունները շարունակում են իրենց էշը քշել. 2 ամիս առաջ, երբ համաճարակը գրոհում էր, իշխանությունները սահմանադրական հանրաքվեի էին պատրաստվում, հիմա էլ երկիրը հայտնվել է սոցիալական ու տնտեսական անդունդի մեջ, իսկ մենք գնում ենք սեփականության վերաբաշխման՝ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման անվան տակ։
Կառավարությունն այլևս չի հավատում, որ այս տարի Հայաստանում տնտեսական աճ կլինի. ոչ միայն աճ չի լինի, այլև կանխատեսվում է, որ տնտեսությունը 2 տոկոս անկում կարձանագրի։ Կավելանա գործազրկությունը, կնվազեն եկամուտները։ Սպասումները հոռետեսական են տնտեսության գրեթե բոլոր առանցքային ոլորտներում և ուղղություններով։
ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Եղիշե Սողոմոնյանը և Վահե Հովհաննիսյանը նոր նախագիծ են ներկայացրել և առաջարկում են փոփոխություններ կատարել «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքում և չբարձրացնել 500 հազար դրամ և ավելի եկամուտ ունեցող ֆիզիկական անձանցից գանձվող կուտակային կենսաթոշակայինի չափը:
Համավարակը բացասական ազդեցություն է ունեցել՝ ինչպես տնտեսության, այնպես էլ՝ պետական բյուջեի եկամուտների վրա։ Այլևս պարզ է, որ այս տարի ակնկալվող հարկային եկամուտները չեն ստացվելու։ Այլ հարց է, թե մինչև ուր կարող են հասնել բյուջեի կորուստները։
Հրապարակվեց այս տարվա առաջին եռամսյակի 1000 խոշոր հարկատուների ցանկը: Ինչ-որ իմաստով այն ավելի սպասված էր, քան անցած տարվանը: 2019-ի առաջին եռամսյակի տվյալների հրապարակումը սպասված էր համեմատելու համար: Հետաքրքիր էր դիտարկել նոր իշխանությունների շրջանում գրանցված տնտեսական տվյալները: Դիտարկել ու համեմատել նախորդ տարիների տվյալների հետ:
ՊԵԿ նախագահ Դավիթ Անանյանն այսօր ասուլիսի ժամանակ, անդրադառնալով ԱԺ «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության անդամ Միքայել Մելքումյանի և Կառավարության համատեղ ծրագրին՝ ՀՀ հարկային օրենսգրքում փոփոխություն և լրացում կատարելու մասին օրենքի նախագծին, որը երեկ ընդունեց օրենսդիրը, մանրամասնեց, որ այս ծրագիրը քննարկվել է Կառավարության՝ տնտեսական հետևանքների չեզոքացման ծրագրերի քննարկումների ժամանակ, սակայն «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Բաբկեն Թունյանը հիշեցրել է, որ նման առաջարկությամբ արդեն հանդես է եկել Մելքումյանը, ինչից հետո Կառավարությունը որոշել է գաղափարը քննարկել պատգամավորի հետ:
«Առաջին եռամսյակում պետական բյուջեի փաստացի կատարողականը կազմել է 349 մլրդ դրամ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի 299,5 մլրդ-ի համեմատ»,- ասուլիսի ժամանակ ասաց Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ Դավիթ Անանյանը: Նրա խոսքով՝ նախորդ տարվա համեմատ՝ 49.5 մլրդ-ով ավելի եկամուտ են հավաքագրել:
ՀՀ Պետական եկամուտների կոմիտեն հանրային քննարկման է ներկայացրել «Հայաստանի Հանրապետության բանկային գաղտնիքի մասին օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, որով նախատեսվում է բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկությունների տրամադրումը ՀՀ հարկային մարմիններին՝ առանց դատարանի որոշման:
Մարդիկ հեղափոխություն էին անում, որպեսզի բարեկեցիկ կյանքով ապրեին։ Այնինչ, ստացվեց հակառակը. 2 տարի հետո էլ շատերը տեսնում են, որ իրենց կենցաղում բան չի փոխվել։ Հիմա նույնիսկ ավելի վատ են սկսել ապրել, քան ապրում էին ժողովրդի կողմից այդքան չսիրված իշխանությունների օրոք։
Կորոնավիրուսով իշխանությունները փակեցին անցյալի այն էջը, երբ ոսկե սարեր էին խոստանում հասարակությանը։ Այդ խոստումները, այսպես թե այնպես, չէին իրականանալու, բայց դրա համար հազիվ թե մեկ այլ, ավելի լավ պատճառաբանություն հնարավոր լիներ գտնել, քան կորոնավիրուսն է։ Դա պարզապես փրկություն էր կառավարության համար։
Քաղաքացիների կողմից դրսից ուղարկվող գումարները միշտ էլ կարևոր դեր են ունեցել Հայաստանի տնտեսության համար ու հատկապես սոցիալական խնդիրների լուծման գործում։ Եվ դա պատահական չէ, եթե հաշվի առնենք, որ դրանք հասնում են հարյուրավոր միլիոն, եթե ոչ՝ միլիարդավոր դոլարների։ Բազմահազար ընտանիքներ ապրում ու իրենց առօյա հոգսերը հոգում են հենց այդ գումարների հաշվին։
Եթե հասարակագետ եք, ապա վստահաբար գիտեք, որ հասարակական կյանքի ցանկացած լուրջ ցնցում-փոփոխության հաջորդում է սեփականության վերաբաշխման գործընթաց: Եթե հեղափոխական եք, կամ սոցիալական արդարության սուր ընդգծված (ավելի ճիշտ՝ չափազանցված) ընկալում ունեք, ապա ինչ-որ բան եք մտմտում «ապօրինի ձեռք բերված սեփականության» հետ վարվելիքի մասին: Սա թե՛ աքսիոմա է, թե՛ իրականություն:
Վարկերի հաշվին տնտեսությունն այս վիճակից հանելու կառավարության քայլերը գուցեև պարտադրված են. պետության ներքին հնարավորությունները շատ չեն, իսկ այս պահին դրսից, ինչո՞ւ չէ, նաև ներսից ներդրումներ սպասելն անմտություն է։ Մնում են վարկերը։
«Պաշտոնը ստանձնելուց հետո արդյո՞ք ձեր նախկին աշխատանքային փորձը և հարաբերությունները գործընկերների հետ չեն խոչընդոտելու, որպեսզի բացահայտեք ԿԲ-ում եղած չարաշահումները»,- խորհրդարանում ԿԲ նախագահի «Իմ քայլը» խմբակցության առաջադրած թեկնածու Մարտին Գալստյանից հետաքրքրվեց ԱԺ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գևորգ Գորգիսյանը։
Թվում էր, թե կորոնավիրուսի հետևանքով առաջացած ծանր տնտեսական ու սոցիալական իրավիճակը, երբ մարդիկ իրական և ոչ թե՝ ձևական օժանդակության կարիք ունեն, կստիպի իշխանությանը վերջապես սթափվել և դուրս գալ պոպուլիստական գործելաոճից։ Բայց կյանքը ցույց տվեց, որ անգամ այդ պայմաններում այն հակված չէ հրաժարվել հասարակությանը դատարկ թվերով ու փաստերով կերակրելու գայթակղությունից։
ԿԲ-ն ստեղծման առաջին օրվանից արտարժութային շուկայում արտարժույթ վաճառել և գնել է, դրանով ի թիվս այլ գործիքների` ԿԲ-ն կարգավորում է փողի առաջարկը, ինչպես նաև` դրամի փոխարժեքը: Դա սովորական ռուտին գործողություն է, և բացարձակապես կապ չունի ֆինանսական շուկայի մասնակիցների վստահության հետ: Կենտրոնական բանկը հավանաբար դոլար է գնել, որպեսզի դրամի փոխարժեքը կարողանա կարգավորել կամ ապահովել սղաճի թիրախային մակարդակը:
Գոնե կառավարությունը պատկերացնո՞ւմ է, թե այս ճգնաժամային իրավիճակում ինչ է մեզ սպասվում, եթե հանկարծ չհաջողվի համաձայնության գալ գազի ներմուծման գնի և ներքին սակագների չբարձրացման հարցում։
«ԱՊԱՎԵՆ» միջազգային բեռնափոխադրող ընկերության համահիմնադիր և գործադիր տնօրեն Գագիկ Աղաջանյանը 168․am-ի հետ զրույցում անդրադարձավ այն խոսակցություններին, թե բեռնափոխադրումների գներում որոշակի փոփոխություն է տեղի ունեցել, ինչն էլ որոշակիորեն ազդել է ապրանքների գների վրա, և նշեց, որ նման բան տեղի չի ունեցել։
Կառավարությունը կորոնավիրուսի տնտեսական և սոցիալական հետևանքների չեզոքացման ծրագրեր է ընդունել, որոնցով նախատեսվում է սոցիալական միջոցառումների դեպքում՝ միանվագ օժանդակություն շահառուների որոշակի խմբերի:
Այս օրերին, երբ երկրում տնտեսական ու սոցիալական իրավիճակը լարվել է, ամենաքննարկվող թեմաներից մեկը դարձել է վարկերի սպասարկման հարցը։ Եվ դա պատահական չէ, եթե հաշվի առնենք, որ Հայաստանի բնակչության մեծ մասը գտնվում է վարկերի տակ, որոնց տոկոսադրույքները երբեմն շատ բարձր են։ Առանձին ֆինանսական կազմակերպությունների կողմից առաջարկվող սպառողական վարկերի գինը երբեմն անցնում է նույնիսկ 100 տոկոսից։
Այլևս պարզ է, որ կորոնավիրուսի հասցրած տնտեսական կորուստներն ահռելի են լինելու։ Դրանք հաշվելու ժամանակ առաջիկայում դեռ շատ կունենաք։ Բայց այսօր արդեն հայտնի է, թե անցած կարճ ժամանակահատվածում դա ինչպիսի տխուր հետևանք է ունեցել տնտեսության առանցքային ոլորտներից մեկի վրա, որի հետ իշխանությունները ժամանակին մեծ հույսեր էին կապում՝ թե՛ տնտեսության զարգացումների, և թե՛ արտաքին հաշվի բարելավման առումով։
168.am-ի հետ զրույցում տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը նշեց, որ տարիներ շարունակ ԿԲ դրամավարկային քաղաքականությունն ագրեսիվ է եղել և հասել է իր նպատակին, քանի որ կառավարության հարկաբյուջետային քաղաքականության ներկայացուցիչները բավականին թույլ են եղել և ԿԲ-կառավարություն պայքարում մշտապես պարտություն կրել:
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը օրերս հայտարարեց, որ տնտեսական ճգնաժամն անխուսափելի է, և նշեց, որ հետկորոնավիրուսյան շրջանում ներդրումների թեման մեծ կարևորություն է ունենալու․ «Մենք պետք է համոզված լինենք, որ ի վիճակի ենք վերլուծել և ընթացք տալ ներդրումային բոլոր խելամիտ առաջարկներին, որոնք մեզ պիտի օգնեն հաղթահարել տնտեսական ճգնաժամը, որն անխուսափելի է»։
Մի քանի ամիս առաջ, երբ միջազգային վարկանշային ընկերությունները բարելավում էին Հայաստանի տնտեսության վերաբերյալ իրենց վարկանշային գնահատականները, Նիկոլ Փաշինյանն առիթը բաց չէր թողնում իր ոճով ծաղկեցնել այդ գնահատականները և ներկայացնել սեփական մեկնաբանություններով։ Հիմա նույն վարկանշային ընկերությունները սկսել են հոռետեսորեն նայել Հայաստանի տնտեսությանը, բայց դա Նիկոլ Փաշինյանն այլևս չնկատելու է տալիս։
«Ողջունելի է կառավարության այդ դիրքորոշումը, որովհետև նախորդ տարվա կեսից, երբ արդեն ակնհայտ էր, որ 2019թ․ կապիտալ ծախսերը թերակատարվելու են, մենք՝ տնտեսագետներս, անընդհատ մատնանշում էինք, որ դա անթույլատրելի է, և իրականում, կապիտալ ծախսերը թերակատարելով՝ մենք հաջորդ տարվա զարգացման հնարավորություններն էապես պակասեցնում ենք, և անկախ առկա հանգամանքներից, հիմնավորումներից՝ պետք է կապիտալ ծախսերն ամբողջ ծավալով իրականացնել, ինչը այդպես էլ չեղավ։ Փաստացի, 2019թ․ մենք ընդամենը 1/3-ով կարողացանք կատարել պլանավորած կապիտալ ծախսերը, ինչը խայտառակ ցածր ցուցանիշ է»:
