«Հենց հակառակորդը վրա տա, Արսենին էդպես բոյով մեկ կանգնեցնելու ենք՝ որպես պաշտպանիչ պատ, ու թող մեկը փորձի առաջ գալ…»

Հայաստանի հյուսիսարևելյան սահմանագոտում ենք: Զորամասի հրամանատարի տեղակալ, փոխգնդապետ Ա. Մկրտչյանի ուղեկցությամբ մեկնում ենք առաջնագիծ: Գարնանային անձրևները ամբողջ ճանապարհը դարձրել են դժվարանցանելի: Զինվորական արտաճանապարհային ամենագնացը հեշտությամբ հաղթահարում է բոլոր դժվարությունները, և անվտանգ, հակառակորդի կողմից ոչ տեսանելի փոս-ճանապարհով հասնում ենք առաջին հենակետ: Սահմանի այս հատվածում մարտական հերթապահություն են կատարում մայոր Գ. Ներսեսյանի հրամանատարությամբ գործող գումարտակի զինծառայողները: Հենց այս գումարտակն է ընթացիկ ամփոփման արդյունքներով լավագույն ցուցանիշներ գրանցել զորամասում:

Երիտասարդ հրամանատարն անընդհատ շարժման մեջ է: Կապի միջոցներով մերթընդմերթ տեղեկանում է իրենց պատասխանատվության գոտու մյուս հենակետերում իրավիճակի մասին, անհրաժեշտության դեպքում՝ համապատասխան ցուցումներ տալիս: Փոխգնդապետ Մկրտչյանի հետ մի պտույտ են կատարում տարածքում, ինչ-որ հարցեր քննարկում, և իսկույն գումարտակի հրամանատարը հանձնարարում է վերացնել ինժեներական կահավորման հետ կապված որոշակի թերություններ:

-Եթե ուզում ենք գերազանց ծառայություն իրականացնել, ուրեմն ցանկացած բացթողում անմիջապես պետք է վերացնել: Ուսումնասիրեցինք գետնատնակից խրամուղի տանող հատվածը և եկանք այն եզրահանգման, որ տվյալ փոփոխության շնորհիվ ավելի արդյունավետ կդառնա անձնակազմի անցումը շրջանաձև պաշտպանության: Ուրեմն էլ ինչո՞ւ սպասել, միանգամից գործի անցանք: Նման գործելաոճը մեր գումարտակում, ամբողջ զորամասում պարտադիր է:

Հաճախ սպաներով պտտվում ենք դիրքերում, աննշան բացթողում նկատելու դեպքում անցնում գործի՝ վերադաս հրամանատարությանը զեկուցելով արդեն կատարված աշխատանքի մասին: Իսկ առաջնագծում անելիք միշտ կա եղանակային ցանկացած պայմանների դեպքում: Պարզապես օրվա գործը պետք է կատարել ճիշտ և ժամանակին՝ չթողնելով վաղվան: Ընդ որում, միայն թերությունները չենք վերացնում. այս կողմում անձնակազմի համար հանգստի գոտի ենք ստեղծում,- նշեց մայոր Ներսեսյանը:

Դիրքը չափազանց կարևոր նշանակություն ունի: Այն փակում է հակառակորդի հավանական հարձակման գլխավոր՝ տանկային գրոհի ուղղությունը՝ համագործակցելով հարևան հենակետերի հետ: Պատահական չէ, որ այստեղ հերթապահող զինծառայողները խիստ ընտրություն են անցնում: Դիրքի ավագն է Արման Նալբանդյանը:

Արդեն տասը տարվա պայմանագրային ծառայության փորձ ունի: Մինչ այդ, պարտադիր ժամկետային ծառայության երկու տարին անցկացրել է Մարտակերտի շրջանի մարտական դիրքերում: Երբ սկսում ենք զրուցել, զորամասի հրամանատարի տեղակալը հանկարծ ուսումնական տագնապ է հայտարարում: Նալբանդյանը արագ ու հստակ հրամաններ է տալիս, անձնակազմը գործում է վարժ, զբաղեցնում սահմանված տեղերը: Դիրքն անցնում է շրջանաձև պաշտպանության: Հրամկազմը գոհ է. ամեն ինչ կատարվեց ճիշտ և գրագետ:

Բոլորը լիցքաթափում են զենքերը, դնում զինանոցում, հանում են զրահաբաճկոններն ու սաղավարտները: Ու մեկ էլ կարծես հայտնվում ենք այլ իրականությունում: Խիստ, լարված մթնոլորտից հետո սկսվում են կատակները, ծիծաղ է հնչում: Տեսնելով զարմացած հայացքս՝ սպաները միաբերան ասում են՝ մեր կատակասերների դիրքն է, այստեղ առանց ծիծաղի, հումորի չեն կարող ծառայել: Ու սկսվում է մեր այցի «ոչ պաշտոնական» մասը:

– Բոլորս էլ կատակել սիրում ենք: Նաև հումորով ենք փորձում հաղթել: Բացի այդ, ամենօրյա լարված ծառայության ընթացքում, երբ հակառակորդը ամեն պահի կարող է սադրանքի դիմել, մի բարի կատակը, հումորով ասված խոսքը կարող է թոթափել լարվածությունը:

Այդ կերպ տղաները նաև ավելի մտերմանում են: Եկեք ծանոթացնեմ մեր գլխավոր հումորասերների հետ,- ասում է Նալբանդյանը, ու միասին մտնում ենք խրամուղի: Խրամաբջիջներից մեկում հերթապահում էր շարքային Սասուն Առուստամյանը: Դեբեդավան գյուղից է, քարտեզից դուրս,- միանգամից սկսվում են կատակները:

Փորձում եմ ծիծաղս զսպել և լուրջ-լուրջ հարցեր եմ տալիս: Իմանում եմ, որ Սասունը մեկ ու կես տարվա պայմանագրային ծառայող է: Մեծ եղբայրն էլ է նույն ստորաբաժանումում ծառայում: Զրուցում ենք առաջնագծում տիրող իրավիճակի, մարտական հերթապահության առանձնահատկությունների մասին: Սասունն իր ապահով խրամաբջջից ցույց է տալիս հակառակորդի դիրքերը, քիչ այն կողմ նրա օգնությամբ տարբերակում եմ ջրամբարն ու գումարտակային զորանոցը: Ոչ մի շարժ նրա աչքից չի վրիպի:

-Կրակոցներ էլ են լինում, բա առանց դրա ո՞նց կլինի,- ասում է Սասունը: -Բայց, դե, զենքը ձեռքիս է, փամփուշտները՝ կողքիս, ինչի՞ց պիտի վախենամ: Ի վերջո, դիմացս ինձ պես զինվոր է կանգնած, որի ամեն քայլը վերահսկում եմ:

– Դժվար թե քեզ պես լինի իրենց զինվորը, դե, դու ուրիշ ես,- լսվում է կողքից, ու միանգամից լուրջ խոսակցությունը վերածվում է համընդհանուր քրքիջի: Ու ծիծաղելով հերթով պատմում են Սասունի հումորային «հերոսություններից»:

Հիշում են, թե ինչպես մի անգամ գումարտակի հրամանատարի տեղակալի ստուգայցի ժամանակ շփոթվում է ևհուզմունքից չի կարողանում հիշել նռնակների անվանումները: Անհարմար իրավիճակից դուրս գալու համար ասում է՝ դե մեկը հարթ է, մյուսը՝ անհարթ:

– Ինձ եք ասում, բայց Տարոնն ավելի հումորով է,- փորձում է իրենից ուշադրությունը շեղել «գլխավոր հումորասերը», և ստացվում է: Բոլորը հիմա էլ իրար հերթ չտալով ներկայացնում են սերժանտ Տարոն Բեգլարյանին:

– Ա՜յ, էն գյուղը տեսնո՞ւմ եք թիկունքում, Բերդավանն է: Տարոնը այդ գյուղի փեսա է, եկել է աներոջն ու զոքանչին պաշտպանելու,- ու նորից դիրքերում հնչում է բարձր ծիծաղը:

Ի զարմանս ինձ, Տարոնը շատ լուրջ է: Գնդացրորդ է, 2008 թ. պայմանագրային ծառայության մեջ է:

-Տեղանքը անգիր գիտեմ, մարտական հերթապահության ընթացքում այլևս որևէ դժվարություն չկա ինձ համար: Այս տարիների ընթացքում տարբեր իրավիճակներ են եղել, նաև մարտական: Պատահել է՝ մեր ուղղությամբ են կրակել: Առանձնապես ոգևորիչ են եղել հակառակորդին պատժելու օրերը: Հիշում եմ, այդպիսի մի օր իմ դիտարկման տեղամասում մեր տղաների կրակից նրանց տեխնիկայի թափքը թռավ օդ:

Գումարտակի հրամանատարի տեղակալը բարձրացնում է քողարկիչ շերտը, հարցնում՝ ինչպե՞ս եք, ու նույն պահին Տարոնի լրջությունը կարծես հօդս է ցնդում. ասում է՝ համեցե՛ք, պարոն մայոր: Ու նորից անցում ենք կատարում կատակներին:

Մեր ուրախ զրույցը դեռ երկար է շարունակվում: Ծանոթանում եմ դիրքի տղաներից էլի մի քանիսի հետ: Ասում, խոսում, ուրախանում ենք, ու մեր տղաների բարձր ծիծաղը հաստատ լսվում է հակառակորդի դիրքերում: Նաև իրենց ծիծաղով են նրանք ապացուցում, որ ամուր կանգնած են իրենց դիրքերում, ու կարծես ասում են թշնամուն՝ դե, համեցե՛ք, թե կարող եք, բայց, մի՛ մոռացեք, որ ձեզանից վախեցող չկա: Այստեղ Սասունն է, Տարոնը, Արմանը, ութ երեխաների հայր Սարգիսը, մյուսները:

Արդեն ուզում ենք հրաժեշտ տալ դիրքի ուրախ տղաներին, երբ գետնատնակին մոտենում է հերթափոխը նոր հանձնած Արսեն Հովսեփյանը: Միանգամից աչք է զարնում նրա բարձր հասակը: Պարզվում է՝ 1.90 մետր է, ու այստեղ էլ անմասն չենք մնում հումորի նոր չափաբաժնից:

-Մեր Արսենի, մեր Աշխարհաբեկի բոյը մեզ շատ է օգնում: Միայն տեսնեք նրան ամբողջովին հանդերձավորված, լրիվ բոյեվիկ է: Մտածում ենք, հենց հակառակորդը վրա տա, Արսենին էդպես բոյով մեկ կանգնեցնելու ենք՝ որպես պաշտպանիչ պատ, ու թող մեկը փորձի առաջ գալ…

ԱՐՍԵՆ ԱՂԵԿՅԱՆ
Լուս.՝ ԱՐԵԳ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԻ
hayzinvpr.am