«Երևանում ճարտարապետները չեն որոշողը, թե ինչը որտեղ պետք է մնա, միջավայրին անտարբեր պատվիրատուներն են որոշողը»
«168 Ժամի» զրուցակիցն է երգչուհի, կատարող Լիլիթ Պիպոյանը
– Ստեղծագործական առումով ի՞նչ փուլում եք գտնվում:
– Ստեղծագործական առումով հիմա կատարյալ զրո շրջան է, որովհետև ես ոգևորությամբ պատրաստեցի օրորների մի ողջ շարք, գրեցի, հորինեցի, մշակեցի, բայց ոչ մի հնարավորություն չունեմ ստուդիա մտնելու, երաժիշտներ վարձելու: Ֆինանսական խնդիրներ ունեմ, և դա անորոշ ժամանակով դրված է դարակում, իսկ ուրիշ բան անելու ցանկությունը մարում է, անկեղծ ասած:
– Այսինքն՝ հիմնական խնդիրը ֆինանսակա՞նն է:
– Այո, ինձ համար դա է, ես այլ խնդիր չունեմ ցանկության կամ ներշնչանքի: Այդ կարգի խնդիրներ չկան, հիմնականում ֆինանսական խնդիրն է:
– Երաժիշտները, մասնավորապես՝ «բարդերը», հաճախ են դժգոհում, որ ֆինանսական աջակցություն՝ որպես այդպիսին, չեն զգում:
– Ես այդ մասին հոգնել եմ խոսել: Աջակցություն երևի ոչ ոք էլ պարտավոր չի տալ: Հիմա դրվածքն այնպիսին է, որ ամեն մեկն ինչ-որ ձև է գտնում: Ես խնդրել չեմ սիրում, մուրալ չեմ սիրում, այնպես որ, եթե չի գտնվում որևէ մեկը, որը սիրելով դա կաներ, ես ինքս չեմ դիմում: Չգիտեմ, «բարդ» երաժիշտների համար ավելի հեշտ է՝ իրենք են ու իրենց գործիքը. կարող են տանն էլ ձայնագրել իրենց համակարգչի մեջ: Ես չեմ կարող, որովհետև ինձ չի բավարարում այդպես մենակ՝ կիթառով կատարումը: Ինձ դուր է գալիս բազմաձայնությունը, դա եմ սիրում: Դա նշանակում է, որ պետք է երաժիշտներ գան… արդեն բարդանում է: Յուրաքանչյուրին պետք է վճարել: Ոչ ոք, ոչ մի երաժիշտ մատ չի շարժի՝ առանց վարձատրության, որովհետև նրանք էլ են ընտանիք պահում: Այլ տարբերակ էլ կա՝ որ կենդանի երաժիշտների չդիմես, այլ անես նախապես ձայնագրված ձայներով: Վերջիվերջո, ես դրան եմ հանգելու, չնայած չէի ուզենա: Մի բան է, օրինակ, ջութակի կենդանի կատարումը, մեկ այլ բան է, երբ դու ձայնագրված ջութակի ձայնն ես հավաքում: Մեկ է, արհեստական է ստացվում:
– Իսկ օրորները մեկ ձայնասկավառակի տեսքո՞վ եք պատրաստել:
– Այո, ես ձայնասկավառակ էի հավաքել, որովհետև ինձ շատ են այդ մասին ասել, խնդրել են անել: Համերգներից հետո մոտեցել են, ասել են՝ չունեք օրոր, լավ կլիներ՝ ունենայիք: Սփյուռքում դրա կարիքը կա, ընդ որում, ինչպես հասկանում եմ, կարիք կա ժամանակակից օրորների, ոչ թե՝ ազգագրական: Ուզում են, որ այսօրվա երգ լինի, այսօրվա երեխաների համար, ոչ թե՝ անհասկանալի, երկու դար առաջվա երգեր լինեն: Մտածեցի՝ լավ միտք է, անեմ, ու արեցի:
– Նման փորձ կարծես Ռուբեն Հախվերդյանն արեց իր «0-ից 100 տարեկան երեխաների համար» ձայնասկավառակով:
– Նա վաղուց արեց, երևի մի 10 տարի կլինի: Կարծես ինչ-որ մեկն էլ է արել, բայց երբ համացանցում փնտրում էի, շատ գործեր չգտա: Ընդհանրապես, այդ ոլորտը կարծես շատ աղքատիկ է: Հայկական օրորներ, օրորոցայիններ, երգեր, որոնք կարելի է երգել այսօրվա փոքրիկների համար՝ այսօրվա բառերով, մտքով, շատ քիչ են, մատների վրա կարելի է հաշվել:
– Ինչո՞ւ չկա: Այդ երգերը հետաքրքիր չե՞ն ունկնդրին:
– Չգիտեմ, դա անբացատրել ի է: Չեմ կարող ասել, քիչ են, շատ քիչ են: Ընդհանրապես, եթե անկեղծ լինենք, ժանրային իմաստով՝ ամեն ինչ է քիչ: Էստրադային երգերն էլ են մի տեսակ քիչ, օրորները՝ շատ քիչ: Ամեն ինչ էլ քիչ է, եթե համեմատենք ռուսականի հետ, օրինակ, այնտեղ քանակն անծայրածիր է:
– Լիլիթ, վերջերս Երևանի հնակառույց շենքերի պահպանության նպատակով մտավորականների մասնակցությամբ ասուլիս եղավ (Արթուր Իսպիրյան, Մարկ Գրիգորյան, Միքայել Պողոսյան, Հրանտ Թոխատյան, Արամո և այլք), որին մասնակցեցիք նաև Դուք, տարածեցիք «Քաղաքացիական պահանջագիր»` ուղղված Երևանի քաղաքապետարանին: Ի՞նչ արձագանք ունեցավ պահանջագիրը:
– Արձագանքն այն եղավ, որ մի երկու օր առաջ մեր խմբով հանդիպեցինք Քաղաքաշինության նախարար Նարեկ Սարգսյանի հետ ու նրան հարցեր ուղղեցինք: Մի բան է, երբ լուրեր ենք լսում այստեղից-այնտեղից, մեկ այլ բան, երբ պատասխանատու պաշտոնյան պատասխան է տալիս մեր հարցերին: Հանդիպումն ինձ վրա շատ լավ տպավորություն թողեց: Հանգիստ, բաց, անկեղծ զրույց էր: Համենայնդեպս, Նարեկ Սարգսյանն ասաց, որ ճարտարապետները կարիք ունեն հիմնավորված կարծիքի, ու հավելեց, որ իրեն կարող ենք օգնել որոշումներ կայացնելիս, և խնդրեց կազմել մի ցանկ այն հուշարձանների, որոնք մենք կատեգորիկ կերպով պնդում ենք չքանդել: Ես նաև առաջարկել եմ քանդել վերջին շրջանում կառուցված կառույցներից, որոնք շատ տգեղ են ու այլանդակ: Մենք ասացինք, թե ինչպես ենք ուզում, որ լինի, լսեց այդ ամենը շատ ուշադիր, հիմա մենք պետք է կազմենք այդ շինությունների ցանկը: Քանի որ ունեմ ճարտարապետական կրթություն, գիտեմ, որ նման բարձր դիրքերում գտնվող ճարտարապետները հիմար չեն, շատ լավ հասկանում են շատ բաներ: Իրականում նրանք չեն որոշողը, թե ինչը որտեղ պետք է մնա, այլ պատվիրատուներն են, որ անտարբեր են, քանի որ նրանք չեն մտածում միջավայրի մասին: Այս մի քայլն էր:
Մյուսն հարցն այն էր, որ ստիպեցինք Հրշեջների շենքի վրայից հանել «Բիլայնի» այդ նողկալի պաստառը: Կարևոր չէ՝ հին շենքը հուշարձա՞ն է համարվում, թե՞ ոչ: Այդ հասկացությունը պետք է վերանա, որովհետև հարցն այն չէ՝ կառույցն իր վրա ունի՞ զարդաքանդակներ, թե՞ չունի:
– Իսկ այդ հատվածում՝ «Դոլմամայի» հարևանությամբ, Պուշկինի փողոցում գտնվող հին շինությունների ապագայի մասին ի՞նչ է Ձեզ հայտնի:
-Հանդիպման ժամանակ Նարեկ Սարգսյանը հավաստիացրեց, թե այդ շենքերը չեն քանդվելու, նախագիծ չկա: Սեփականատեր կա, բայց նախագիծ չկա: Մենք ասացինք, որ այդտեղ ոչ մի բարձրահարկ չպետք է կառուցվի՝ նույնիսկ բակում, պետք է այդ հատվածում ընկած շենքերն ամրացվեն: Ասացինք, որ գոնե այդ հատվածը պահպանվի՝ վերածվելով փոքր, տաքուկ թաղամասի: Հույս ունեմ, որ հետևություններ կարվեն, որովհետև իր դիմաց նստած էին մարդիկ, որոնք հեղինակություն ունեն, տգետ չեն:
Ես հասկանում եմ, որ այս շարժման մեջ դեր է կատարում նաև դասակարգային ատելությունը, յուրաքանչյուր քարի համար ողջ ժողովուրդը ոտքի է կանգնում, որովհետև մարդիկ այլևս չեն կարող տանել այդ սանձարձակությունը: Այստեղ գեղարվեստից, ճաշակից բացի՝ ուրիշ երևույթ էլ կա: Նա տեսավ, որ մեզ առաջ է մղում ոչ այդքան այդ զայրույթը, որքան արվեստի գիտակցումը: Մենք՝ հանդիպման ներկաներս՝ Միքայել Պողոսյանը, Արթուր Իսպիրյանը, Մարկ Գրիգորյանը, ունենք որոշակի պատկերացնում, թե ինչպիսին պետք է լինի քաղաքն իր բնավորությամբ, տեսակով, ինչպես պետք է կազմակերպվի միջավայրը, մշակութային ինչ կարգի շեշտեր է հարկավոր դնել՝ նաև զբոսաշրջության առումով: Մենք այստեղ ենք ապրում, մենք դրսից չենք թելադրում, մենք միջից ենք խոսում: Համենայնդեպս, այն տպավորությունը չստացա, թե նա համառ, օտար, իր շահն է առաջ տանում: Տեսնենք: Շատ կուզենայի, որ այդ հատվածը՝ Սախարովից սկսած, որը գնում է դեպի «Գոլդեն Թյուլիփ» («Երևան») հյուրանոց՝ Աբովյան փողոցով պարփակված այդ հատվածը, դառնար արգելոցային, գեղատեսիլ մի տեղ:
– Արամի 30 շենքի քանդումը բուռն արձագանք առաջացրեց հասարակության շրջանում: Ինչպիսի՞ն է Ձեր գնահատականը:
– Որպես մարդ, ով ունի ճարտարապետական կրթություն, ասեմ, որ անձամբ կարծում եմ, որ շենքի շուրջ միջավայրն այն աստիճան էր փոխված, որ այդ շենքն այդտեղ մնալ չէր կարող: Դա պահելով՝ չես փրկում միջավայրը: Եթե հանվում են, ստեղծվում է ազատ, ընդարձակ տարածություն: Դրանից հարկավոր չէ կառչել: Կառչել պետք է Աբովյան փողոցի վերևի հատվածից` Մոսկովյան-Աբովյան, Սախարով հատվածից, որտեղ պետք է հին ու լավ միջավայր ստեղծվի: Ես դա ասում եմ մասնագիտորեն:
