Ժամանակահատված, ամբիոն և առիթ

ՄԱԿ-ի գլխավոր համագումարում նախագահ Սարգսյանի խոսքը իրավամբ բոլոր պատճառներն ունի առանձնանալու այդ ամբիոնից հնչած նախորդ ելույթներից: Յուրայատկությունը ունի թե՜ բովանդակային, թե՜ կառուցվածքային, թե՜ շեշտադրումային եւ թե՜ ոճաբանական հիմնավորումներ: Այստեղ առիթը օգտագործվել է առավելագույն ձեւով ամուր, կարծր դիրքերից ուղերձներ փոխանցելու:
Խոսքը, իր յուրաքանչյուր պարբերությամբ եւ յուրաքանչյուր բառով` իր ամբողջության մեջ երկարապատում մեկնաբանությունների կարիք չունի: Պետք է կենտրոնանալ ա՜յս ժամանակահատվածում, նախագահի կողմից կատարած ընտրանքին` նման բովանդակությամբ ու շեշտադրումներով միջազգային բարձրագույն ամբիոնից աշխարհին ներկայանալու համար:

Իհարկե, նախ նկատելի է, որ ներազգային առումով կատարված հայտարարությունների ամբողջությունը ունի հավաքող եւ համախմբող հանգամանք: Շատ քիչ ժամանակ էր բաժանում ՄԱԿ-ի ելույթը Սփյուռքի ներկայացուցիչների երեւանյան համագումարի փակման խոսքից: Եվ եթե ընդունենք, որ երկրորդը ներքին լսարանի հասցեագրված խոսք էր, ապա առաջինի եւ երկրորդի միջեւ ոչ միայն մտքերի, այլ նաեւ հռետորաբանության որոշակի ներդաշնակություն գոյություն ունի: Հետեւողականությունը, ներքին-արտաքին լսարանների ուղերձային տրամաբանության, պահպանվել է: Ավելին, նույնիսկ ժողովրդային ասացվածքը օգտագործվել է արտաքին աշխարհին պատգամ փոխանցելու համար: Փաստորեն, ջնջված են ներքինի եւ արտաքինի միջեւ տարբեր առիթներով երեւացող ե՜ւ բովանդակային ե՜ւ ոճային տարբերությունները:

Պարզ է, որ նման երեւույթը՝ հայկական աշխարհը այս հարցերի շուրջ համախմբելու եւ արտաքին ոտնձգությունները կանխարգելելու պետական ռազմավարության մաս է կազմում: Մանավանդ, շրջում է «կիսացավակցական» եւ «հրամեցեքի» շղարշներով հակառակորդի որդեգրած մարտավարական գործողությունների կանոնները: Թուրքական խաղասիրական խաբկանքը Նյու Յորքում բախվում է հայկական կարծր դիրքորոշմանը:

Նախագահ Սարգսյանը թե՛ Երեւանում եւ թե՛ Նյու Յորքում կատարում էր նույն հայտարարությունը, որի համաձայն Երեւանը լրջորեն քննարկում է արձանագրությունները խորհրդարանից հետ կանչելու հավանականությունը: Այս հայտարարության հիմնավորումը վերաբերում է Անկարայի կիրառած նախապայմանային քաղաքականությանը: Պայմանագրեր վաւերացնելու (կամ չվաւերացնելու) ընթացակարգը ունի հանգրվանային կանգառներ. նախագահի կողմից կնքված փաստաթղթի սահմանադրական դատարան հղում, սահմանադրականության (չ)հաստատում (թեկուզ վերապահումներով), հղում խորհրդարան, խորհրդարանի օրակարգի ներառում, քննարկում եւ վաւերացում։

Ուրեմն, արձանագրությունները խորհրդարանից հետ կանչելը չի նշանակում, որ Երեւանը իր ստորագրությունը հետ է կոչում արձանագրություններից, ինչը որ միայն այդ դեպքում կանվավերացնի արձանագրությունները: Այստեղ եւս պարզ է, որ միջազգային ընտանիքի առջև Երեւանը փորձում է ցույց տալ, որ ինքը չէ՛ արձանագրությունների մերժման նախաձեռնողը: Երեւանը չէ՛ նախապայման դնողը, Երեւանը չէ՛ շրջափակողը, Երեւանը չէ՛ արձանագրությունները մերժողը: Թեեւ նման հայտարարությունից հետո, թեկուզ ոչ իրավականորեն, այսուհանդերձ քաղաքականորեն խիստ տարակուսելի կմնա այդ արձանագրությունների գործնականացման հավանականությունը:

ՄԱԿ-ի միեւնույն համագումարում Անկարայի դիրքերը թվում է, որ նույն ուժգնությունը չունեն: Անկարան, իսլամական պետության դեմ հայտարարված դաշինքին միանալու–չմիանալու իր դիրքով որոշ մեկուսացման մեջ է հայտնվել: Աշխարհաքաղական նոր իրադրության ուրվագծման ծրագրի իրականցման մեջ Թուրքիայի դերի անորոշությունը անպատեհ առիթ չէր Ակարային ներկայացնելու նաեւ իբրեւ` կովկասյան տարածաշրջանի նկատմամբ միջազգային ծրագրեր խոչընդոտողի:
Այս իրականությանն առընթեր կար նաեւ Կահիրե-Անկարա գերլարված հարաբերությունների իրավիճակը: Նախագահ Սարգսյանը հավելյալ առիթ ուներ իր դիրքերը կարծրացնելու եւ համապատասխան ուղերձ եւ ոճ օգտագործելու Անկարայի նկատմամբ:

Արտաքին այս պայմանների դերակատարությունը ավելի համոզիչ է դառնում, երբ նկատի ունենանք նաեւ հետեւյալ փաստը. Թուրքիայի նորընտիր նախագահն իր առաջին ելույթն էր ունենում ՄԱԿ-ի ընդհանուր համագումարում: Էրդողանի խոսքի պահին ՄԱԿ-ի դահլիճի հազիվ կիսալեցուն պատկերը ցուցանիշ է Թուրքիայի կիրառած արտաքին քաղաքականության նկատմամբ միջազգային հանրության պահվածքին:

Ժամանակահատվածը, ամբիոնն ու առիթը օգտագործվել էին լիարժեք` Հայաստանի Հանրապետության առաջնորդի կողմից:

Շահան Գանտահարյան
«Ազդակ» թերթի գլխավոր խմբագիր