Համանախագահները ձգտում են վերսկսել բանակցությունները, ոչ թե միանգամից անցնել Խաղաղության համաձայնագրին. վերլուծաբան
Ադրբեջանի նախագահը դժգոհ է Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցում հայկական կողմի քայլերից: Իլհամ Ալիևը «Աշխարհը COVID-19-ից հետո» Բաքվի գլոբալ ֆորումի բացման ժամանակ դժգոհել է սահմանների սահմանազատման հարցում Հայաստանի արձագանքի բացակայությունից։
«Ադրբեջանը Հայաստանին առաջարկել է սկսել խաղաղ համաձայնագրի շուրջ աշխատանքները։ Մենք ուզում ենք խոսել ոչ թե պատերազմի, այլ խաղաղության մասին։ Մենք առաջարկել ենք սկսել սահմանների սահմանազատման և սահմանագծման աշխատանքները։ Բայց, ցավոք, պատասխան չի ստացվել»,- ասել է Ալիևը, նշելով, որ Ադրբեջանն առավելագույն կառուցողականություն է ցուցաբերում: Նա նշել է, որ իբրև թե պետք է նայել ապագային, Ադրբեջանը ցանկանում է ապագան տեսնել անվտանգ, կանխատեսելի և լայնածավալ համագործակցությանը պատրաստ։ «Մեր դիրքորոշումը շատ հստակ է. մենք պատրաստ ենք խաղաղ բանակցություններ սկսել և խաղաղ համաձայնագիր ստորագրել։ Մենք ցանկանում ենք շրջել այս էջը և որոշել սահմանները: Բայց, ինչպես տեսնում եք, Հայաստանից պատասխան չկա, նրանք լռում են»,- ասել է Ալիևը։
Հայկական կողմը նշել է, որ պատրաստ է սահմանազատման և սահմանագծման գործընթաց սկսել, ապաշրջափակման շուրջ աշխատանքներն արդեն իսկ ընթանում են: Սակայն Խաղաղության համաձայնագրի շուրջ աշխատանքների մասին որևէ խոսք չի գնում, ՀՀ-ն կարևորում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի աշխատանքների վերականգնումը և Արցախի կարգավիճակի հարցը:
Օրերս ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ Վահան Հունանյանը, պատասխանելով լրատվամիջոցների մի շարք հարցերի, հիշեցրել էր Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը, որ Հայաստանի Հանրապետությունը պատրաստ է բարձր և բարձրագույն մակարդակով վերսկսել Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորման շուրջ բանակցություններն Ադրբեջանի հետ՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակներում և մանդատի ներքո:
«Միևնույն ժամանակ, 2021 թվականի հունվարի 11-ի հայտարարության հիման վրա՝ Հայաստանը ներգրավված է եռակողմ (Հայաստան, Ռուսաստան, Ադրբեջան) աշխատանքային քննարկումներում, որոնք վերաբերում են տարածաշրջանի տրանսպորտային կոմունիկացիաների ապաշրջափակմանը: 2021 թվականի մայիսից ի վեր եռակողմ ֆորմատով քննարկվել է նաև ՀՀ տարածքից ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումների դուրսբերումը ու Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանների դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի գործընթացի հնարավոր մեկնարկի գաղափարը, որը մինչ այս պահը կյանքի չի կոչվել:
Սահմանների դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի, ինչպես նաև տարածաշրջանային կոմունիկացիաների բացման հարցում խորհրդատվական օժանդակություն ցուցաբերելու պատրաստակամություն են հայտնել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մյուս երկու համանախագահող երկրները՝ ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան, ինչպես նաև Եվրամիությունը:
Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը վերը նշված օրակարգի մասին հայտարարել է դեռ ամիսներ առաջ և հետևողական է լինելու դրա առաջմղման, Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի շահերը պաշտպանելու, տևական խաղաղություն և կայունություն հաստատելու հարցում»,- նշել էր ԱԳՆ խոսնակը:
168.am-ի հետ զրույցում եվրոպացի վերլուծաբան Սյուզան Ստյուարտն ասաց, որ Խաղաղության համաձայնագիր չի պատրաստվում, քանի որ, ենթադրաբար, Բաքուն իր օրակարգն է առաջ քաշում, որը նաև անտեսում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին և համանախագահ երկրների, Հայաստանի կողմից առաջ քաշված խնդիրները:
«Ադրբեջանական օրակարգը կարող է իրականացվել թե՛ Մինսկի խմբով, թե՛ առանց իրենց, սակայն այստեղ առանցքայինն այն է, որ կարգավիճակի հարցում Հայաստանի սկզբունքային մոտեցմանն աջակցում են և՛ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ երկրները, և՛ հատկապես Ֆրանսիան ու ԱՄՆ-ը: Համաձայնել այդ առաջարկին՝ նշանակում է՝ նաև այդ հարցը չկարողանալ ինչ-որ կերպ առաջ մղել հետագայում: Իսկ Ադրբեջանը, որը հաղթող կողմ է, շտապում է, ցանկանում է իր հաղթանակն ամրագրել թե երկրի ներսում, թե տարածաշրջանում, և թե աշխարհում: Դրա համար նախաձեռնվեց սահմանազատման հարցը, որի շուրջ կարծես գլոբալ տարաձայնություններ չկան, և դա պարզապես ժամանակի հարց է, կան ապաշրջափակման բանակցություններ, և կա կարգավորման գործընթաց, որում Հայաստանը, Մինսկի խումբն ունեն առաջարկ՝ բանակցության այդ ձևաչափով բոլոր խնդիրների լուծում, ապա նոր Խաղաղության համաձայնագիր, իսկ քանի որ կարգավիճակի հարց Ադրբեջանի համար գոյություն չունի, միանգամից առաջարկվում է համաձայնագիր:
Բայց գրեթե բոլոր համանախագահ երկրները և Հայաստանը ֆիքսել են, որ կան չլուծված հարցեր, և դրանք պետք է բանակցվեն, և որքան էլ կանխատեսվում է, որ այդ բանակցությունները կարող են երկար ձգվել, բայց դա է խնդիրը լուծելու ճանապարհը»,- ասաց Ստյուարտը:
Նա ուշադրություն հրավիրեց այն հանգամանքի վրա, որ տարածաշրջանում է ամերիկացի համանախագահը, ինչպես նաև Ֆրանսիան և Ռուսաստանը փոխեցին իրենց համանախագահին:
«Գործընթացում ներգրավված բոլոր գերտերություններն ունեն կոնսենսուս այն հարցում, որ Մինսկի խումբը գոնե ապագայում աշխատելու է, այդ ձևաչափի շրջանակում պետք է քննարկվի Ղարաբաղյան հակամարտությունը, որն ակնհայտորեն ավարտված չէ: Համանախագահներին վերադասավորելով, աշխատեցնելով՝ համանախագահ երկրները պատրաստվում են ապագա աշխատանքներին: Այդ մասին դիվանագիտական հայտարարություններ են եղել: Դա այսօր պետք է ԱՄՆ-ին, Ֆրանսիային, առաջիկայում հարկավոր է լինելու նաև Ռուսաստանին, պայմանավորված այն խնդիրներով, որոնք ՌԴ-ն ունենում է հակամարտության գոտում իր կոնտինգենտի տեղակայման հետ: Սակայն այս փուլի համար նաև բնականոն է այն աշխատանքը, որն ընթանում է:
Ապաշրջափակումն ինքնին բարդ ու ծավալուն տեխնիկական, աշխարհաքաղաքական աշխատանք է, նույնը կարելի է ասել նաև սահմանազատման մասին, որը ևս բարդ է կազմակերպելը, երբ կան չլուծված հարցեր, ուստի իրավիճակի բարդությունը հասկանալի է ընդհանուր առմամբ նման բարդ տարածաշրջանի դեպքում: Համանախագահները ձգտում են վերսկսել բանակցությունները, ոչ թե միանգամից անցնել Խաղաղության համաձայնագրին, պարզ է, որ հաջող բանակցությունների արդյունքում կնքվում է համաձայնագիրը»,- ասաց նա:
