Քահանան կոչված է գործելու ոչ իր կամքով, այլ՝ Եկեղեցու կարգի ու առաջնորդության ներքո. Տեր Վրթանես Բաղալյան

Տեր Վրթանես Բաղալյանը գրում է. «ԿԱՐԳԱԼՈՒԾՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ

Քահանայական ծառայությունը Եկեղեցու ներսում ամենասրբազան և պատասխանատու ծառայություններից մեկն է։ Այն Աստծուց տրված շնորհ է՝ փոխանցված ձեռնադրությամբ և հաստատված Եկեղեցու օրհնությամբ։ Քահանան կոչված է գործելու ոչ իր կամքով, այլ՝ Եկեղեցու կարգի ու առաջնորդության ներքո։ Սակայն երբ որևէ քահանա իր վարքով, խոսքերով կամ անհնազանդությամբ խախտում է այդ կարգը, նա կարող է զրկվել իր ծառայական իրավունքներից․ այս գործընթացը Եկեղեցում կոչվում է կարգալուծություն։

Ի՞նչ է կարգալուծությունը

Կարգալուծությունը նշանակում է՝ քահանայական կամ հոգևորական կարգի ժամանակավոր կամ մշտական զրկում՝ Եկեղեցու իշխանության կողմից։ Այն կարող է լինել երկու ձևով՝

1. Ժամանակավոր կարգալուծություն՝ հնազանդության կամ ապաշխարության նպատակով սահմանված ժամկետով,

2. Մշտական կարգալուծություն՝ երբ քահանան ամբողջությամբ զրկվում է ծառայությունից՝ անուղղելի կամ ծանրագույն խախտման պատճառով։

Կարգալուծությունը Եկեղեցում կիրառվում է ոչ որպես պատիժ, այլ՝ հոգևոր բժշկություն և կարգապահական միջոց՝ ուղղելու անհնազանդ հոգևորականին և պաշտպանելու հավատացյալ ժողովրդին անօրինական ծառայություններից։

Եկեղեցու բոլոր ժամանակներում պահպանվել է այն սկզբունքը, որ քահանայի իշխանությունը բխում է եպիսկոպոսից և Եկեղեցու միասնությունից։ Առանց այդ օրհնության, նրա կատարած որևէ խորհուրդ չի կարող համարվել վավեր։

Առաքելական կանոններ (հիմնական աղբյուր Եկեղեցու կարգապահական իրավունքի համար) հստակ սահմանում են՝
Կանոն 31․ «Եթե որևէ քահանա, արգելված լինելով, համարձակվի կատարել Պատարագ կամ այլ խորհուրդ, թող կարգալույծ լինի»։

Կանոն 39․ «Եթե քահանա կամ սարկավագ առանց եպիսկոպոսի կամ նրա կամքի կատարի որևէ արարողություն, թող զրկվի իր աստիճանից»։

Այս կանոնները հաստատում են, որ քահանայի ծառայությունը ենթակա է եպիսկոպոսին, և նրա գործողությունը Եկեղեցուց անկախ չի կարող լինել՝ ինչպես մարմինը չի կարող գործել առանց գլխի։

Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին այս նույն սկզբունքը պահպանել է իր ամբողջ պատմության ընթացքում։

Սուրբ Ներսես Լամբրոնացին իր «Թուղթ Եպիսկոպոսաց» գրքում գրում է․
«Քահանան, որ առանց իր առաջնորդի օրհնության պատարագ է մատուցում կամ խորհուրդ է կատարում, ոչ թե Տիրոջը է ծառայում, այլ՝ իր կամքին, ուստի նրա ծառայությունը դատարկ է շնորհից»։

Ներսես Շնորհալին ևս նշում է․
«Ոչ ոք թող չգործի առանց իր եպիսկոպոսի գիտության, քանզի այդպիսով բաժանվում է Եկեղեցուց և դատապարտվում՝ որպես անհնազանդ»։

Իսկ «Կանոնագիրք Հայոց»-ում (Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Հովհաննես Օձնեցի, 8-րդ դար) սահմանվում է․

«Եթե քահանան օրհնությամբ ձեռնադրված լինելով՝ դուրս գա առաջնորդի կամքից և գործի առանց նրա իմացության, թող անբաժան մնա ժողովից, մինչև ապաշխարի և հնազանդությամբ վերադառնա»։

Այս վկայությունները հաստատում են, որ կարգալույծ հոգևորականը զրկվում է ոչ միայն իր իշխանությունից, այլ նաև Եկեղեցու հաղորդությունից՝ քանի դեռ չի զղջացել և չի հնազանդվել իր վերադասին։

Կարգալույծ քահանան իրավունք չունի կատարել որևէ Սուրբ Խորհուրդ, լինի դա՝

Սուրբ Պատարագ,

Մկրտություն,

Պսակ,

Խոստովանություն,

Հուղարկավորություն և քահանային հատուկ որևէ արարողություն։

Նրա կողմից կատարված բոլոր այդ գործողությունները համարվում են անօրինական և անվավեր, որովհետև Սուրբ Հոգու շնորհը չի գործում անհնազանդության և ապստամբության մեջ։

Կարգալույծ հոգևորականը կարող է ապաշխարությամբ դիմել իր թեմական առաջնորդին և, արժանանալով ներողամտության, որոշ դեպքերում վերականգնվել։ Սակայն մինչև այդ պահը նա պարտավոր է դադարեցնել ցանկացած ծառայություն և չխաբել ժողովրդին՝ որպես գործող քահանա։

Կարգալույծի կատարած անօրինական ծառայությունները ոչ միայն չեն բերում փրկություն, այլև վնասում են հավատացյալների հոգուն։
Նման ծառայություններին մասնակցողները բաժանվում են Եկեղեցուց՝ դառնալով բաժանման ու պառակտության պատճառ։

Հիշենք Տեր Հիսուսի խոսքերը․
«Ամեն թագավորություն, որ իր մեջ բաժանված է, կործանվում է» (Մատթ. 12․25)։

Եվ Սուրբ Պողոսը հիշեցնում է․
«Ով հնազանդ չէ իշխանությանը, նա հակառակվում է Աստծուն հաստատած կարգին» (Հռոմ. 13․2)։

Հետևաբար, հավատացյալները պետք է խուսափեն մասնակցելու այնպիսի արարողությունների, որոնք կատարվում են կարգալույծ կամ անօրինական հոգևորականի կողմից։

Կարգալույծ լինելը Եկեղեցու կողմից ոչ թե պատժիչ, այլ բուժական միջոց է՝ ուղղելու և խաղաղություն վերականգնելու նպատակով։ Քահանայական ծառայությունը շնորհ է, ոչ սեփականություն։ Այն պահվում է միայն խոնարհությամբ և հնազանդությամբ Եկեղեցու իշխանությանը։

Ինչպես նշում է Տիգրան Խրիմյան Հայրիկը,

«Երբ քահանան հրաժարվում է հնազանդությունից, նա թողնում է ոչ թե մարդուն, այլ՝ Սուրբ Հոգու շնորհը, որով օծվել էր»։

Թող մեզանից յուրաքանչյուրն իր կոչման մեջ՝ լինի հոգևորական թե հավատացյալ, միշտ հիշի այս սկզբունքը․

«Թող ամեն բան կատարվի կարգով և պատշաճ կերպով» (Ա Կորնթացիս 14․40)։

Եվ թող մեր հավատքը միշտ միավորված մնա Սուրբ Եկեղեցու մեջ, որտեղ է իրական շնորհը, փրկությունը և խաղաղությունը։

Օգտագործված աղբյուրներ`

1. Առաքելական կանոններ, կանոններ 31, 39։

2. Հովհաննես Օձնեցի, «Կանոնագիրք Հայոց», գլուխ ԺԵ։

3. Սուրբ Ներսես Շնորհալի, «Թուղթ ընդհանրական քահանայից»։

4. Սուրբ Ներսես Լամբրոնացի, «Թուղթ Եպիսկոպոսաց»։

5. Խրիմյան Հայրիկ, «Հոգևոր խոսքեր և խրատներ»։

6. Աստվածաշունչ` Հռոմեացիս 13․2; Ա Կորնթ. 14․40; Մատթ. 12․25»։