Ուսուցիչը և աշակերտները՝ նեյրոնային ցանցերի և արհեստական բանականության աշխարհում․ ինչպե՞ս կփոխվեն դերերը

Վերջերս հայտնի դարձած ChatGPT-ն օգտագործվում է և՛ աշակերտների/ուսանողների կողմից, ում նեյրոնային ցանցն օգնում է կատարել իրենց տնային աշխատանքը, և՛ ուսուցիչների կողմից, ովքեր բոտը տեսնում են որպես սեփական արդյունավետությունը բարձրացնելու գործիք: Հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս են նեյրոնային ցանցերը փոխում կրթությունը:

Նեյրոնային ցանցերի ներխուժումը կրթական համակարգ արագորեն փոխում է մեր սովորելու և տեղեկատվության հետ փոխազդելու ձևը: Քանի որ տեխնոլոգիաները զարգանում են, աշակերտները ինքնուրույն հայտնաբերում են հարուստ հնարավորություններ, իսկ մանկավարժները նոր ուղիներ են փնտրում ուսման որակը և ուսանողների ներգրավվածությունը բարելավելու համար:

Ներկայումս մենք կարող ենք միայն փորձնականորեն գնահատել թվային ճանաչողական օգնականների ներթափանցման հնարավոր օգուտներն ու ռիսկերը կյանքի բոլոր ոլորտներում: Սակայն մի բան արդեն պարզ է. նեյրոնային ցանցերից խուսափել դժվար թե ստացվի։

Քեմբրիջի համալսարանի մասնագետները արհեստական ​​ինտելեկտի օգտագործումն անվանում են 2023 թվականի EdTech հիմնական միտումը։ P&S Intelligence-ը համաշխարհային կրթական տեխնոլոգիաների շուկայի համար կանխատեսում է տարեկան 36% աճ մինչև 2030 թվականը։

Հայաստանում ևս արդեն մտածում են կրթական համակարգում արհեստական բանականության ուսուցման ներդրման մասին։ Սակայն, ամեն ինչ դեռ միայն խոսակցությունների փուլում է։ Օրերս էլ Հայաստանի գիտության և տեխնոլոգիաների հիմնադրամը (FAST) ՀՀ Կրթության, գիտության, մշակույթի ու սպորտի (ԿԳՄՍ) նախարարության հետ հայտարարել են բաց մրցույթ՝ ավագ դպրոցի բաղադրիչ ունեցող հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների համար՝ միանալու և փորձարկելու «Արհեստական բանականության սերունդ» դպրոցական երաշխավորված ծրագիրը։

Մրցույթի արդյունքում կընտրվեն ծրագրի չափանիշներին համապատասխանող մայրաքաղաքի ու մարզերի տասն ավագ դպրոցները, որոնց աշակերտները հնարավորություն կունենան ուսումնասիրել խորացված մաթեմատիկա, ծրագրավորում՝ Python լեզվի հիման վրա, արհեստական բանականություն՝ ընդհանուր և խորացված ծրագրով, իրականացնել պրակտիկ նախագծեր ԱԲ ոլորտում և կուտակել կրեդիտներ բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ փոխարկելու համար:

Արհեստական բանականության ուղղությամբ կրթության շարունակականության ապահովման նպատակով «ԱԲ սերունդ» ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում են նաև բուհական ծրագրերի ներդրման կամ բարելավման շուրջ աշխատանքներ:

Happy schoolgirl and her classmates e-learning over laptops during a class in the classroom.

Կրթության մեջ նեյրոնային ցանցերի և լեզվական մոդելների ընդգրկման առավելությունները չափազանց մեծ են անտեսելու համար: Դրանց թվում են ուսուցման արագությունն ու խորությունը, ինչպես նաև ավելի շատ տվյալներ և ռեսուրսներ արագ և ինտուիտիվ մուտք գործելու հնարավորություն, քան երբևէ: Սրան կարելի է ավելացնել զանգվածային կրթությունից անհատական ​​կրթության անցնելու հեռանկարները և բարդ թեմաների ըմբռնումը հեշտացնելու նոր ուղիներ:

Դասական կրթական համակարգի կողմնակիցները գնացին սովորական ճանապարհով՝ նրանք առաջարկեցին արգելել ուսանողների կողմից ChatGPT-ի օգտագործումը։ Ֆրանսիայի առաջատար համալսարաններից մեկը՝ Քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտը (IEP), արդեն համապատասխան հրաման է արձակել՝ չաթբոտի օգտագործումը որակելով խարդախություն և գրագողություն։

Չնայած տարբեր տեխնիկական բնույթին, լեզվական մոդելները և նեյրոնային ցանցերը նման են ինտերնետին իր սկզբնավորման փուլում: Սրանք նույն մասշտաբի երևույթներ են, որոնք աշխարհը գրավում են ձնահյուսի պես և առանց որևէ ընդհանուր վերահսկողության։

Նեյրոնային ցանցեր և զանգվածային կրթություն

Ուսուցիչները, հատկապես մեծ փորձ ունեցողները, հաճախ դիմադրում են նոր, ավելի արդյունավետ ՏՏ լուծումների ներդրմանը: Ուստի մասսայական կրթության համակարգը կշարունակի հին ձևով, դանդաղ պատրաստել շրջանավարտներին՝ տարիների ընթացքում ներդնելով տարբեր նորամուծություններ։ Ցավոք, ապագայում դա կարող է հանգեցնել հասարակության նոր շերտավորման։

«Թվային բաժանում» տերմինը հայտնվեց ինտերնետի հայտնվելուն պես և բնութագրեց վեբ մուտք ունեցող մարդկանց հնարավորությունների տարբերությունը: Նոր անհավասարություն կարող է ծնվել միայն ճանաչողական օգնականների ներթափանցման տարասեռության պատճառով՝ ամենագետ AI համակարգերը, որոնք խոսում են բնական լեզվով:

Ստեղծագործական կրթություն և ապագա հմտություններ

Այսպիսով, անկախ նրանից, որ կրթական հաստատությունները կարգելեն ChatGPT-ն, ուսանողները կօգտագործեն այն և հարյուրավոր այլ նեյրոնային ցանցեր: Բոլոր ստանդարտ առաջադրանքների վրա հիմնված գործընթացը և միավորներով գիտելիքների գնահատման սովորական համակարգը կդադարի արդյունավետ լինել:

Սա եզակի հնարավորություններ է բացում այն ​​ուսուցիչների և մեթոդիստների համար, ովքեր քննարկում են կրթական գործընթացը բարելավելու նոր ուղիներ: Եվ այս առաջադեմ պրակտիկան առաջինը թող լինեն լրացուցիչ կրթության ներկայացուցիչները՝ խմբակներ, դասընթացներ, ուսումնական կենտրոններ և այլն, սա արդեն հնարավորություն կտա աշակերտներին զարգանալ ժամանակակից աշխարհին զուգահեռ:

Ուսուցչի դերը կտրուկ կփոխվի. Գիտելիք կրողից, որը կարող է մեկ ժամում աշակերտին պատմել 15 գրքի բովանդակությունը, նա կվերածվի ստեղծագործական դաստիարակի. նա կկարողանա ավելի լավ հասկանալ յուրաքանչյուր ուսանողի կարիքներն ու հետաքրքրությունները, ներկայացնելու ձևերից որ նյութն է նրա համար ամենահաջողը, թե որ համայնքում է իրեն հարմար։ Եվ վերջապես, կարևոր է լինելու ոչ թե գնահատականը, այլ արդյունքը։

Ուսուցիչների ամենօրյա ծանրաբեռնվածությունը շատ կարճ ժամանակում կարող է կրճատվել տասնյակ տոկոսներով։ Ընդհանուր առաջարկություններ այս առումով դեռ չեն մշակվել մասնագիտական ​​հանրության կողմից, սակայն որոշ գաղափարներ արդեն կան։

ChatGPT-ի միջոցով հեշտ է ամբողջությամբ ավտոմատացնել ավարտված աշխատանքի ստուգումը, և ժամերի փոխարեն՝ վայրկյաններ կպահանջվեն:

Չաթբոտի երկրորդ ակնհայտ օգտագործումը ուսումնական նյութերի պատրաստումն է։ Նեյրոնային ցանցը կարող է գրեթե ակնթարթորեն ամփոփել մեծ քանակությամբ տեղեկատվություն և միևնույն ժամանակ պատրաստել տասնյակ անհատական ​​առաջադրանքներ՝ հիմնվելով մեկ օրինակի վրա։ Արդյունքը, իհարկե, պահանջում է պատասխանատու ստուգում ուսուցչի կողմից, սակայն ժամանակի խնայողությունն անհերքելի է։

Այս հնարավորությունն արդեն օգտագործվում է նույն աղբյուրի տվյալները տարբեր լսարանների համար հարմարեցնելու համար: Նեյրոնային ցանցն ի վիճակի է պատրաստել մի քանի բարձրորակ ներկայացումներ՝ հիմնված մեկ հյուսվածքի վրա՝ ուսանողների, ուսուցիչների, ծնողների և այլոց համար, կամ բարդ տեղեկատվություն փոխանցել որոշակի տարիքային խմբի ընթերցողներին:

Մի քանի նեյրոնային ցանցերի համադրությունն օգնում է ստեղծել ինտերակտիվ նյութեր՝ նկարազարդումներ, գրաֆիկներ և դիագրամներ: Տեքստային նկարագրության կամ էսքիզի համաձայն ստեղծված տեսանյութը ճանապարհին է։ Մեր նկարագրածի մեծ մասն արդեն իրականացվել է։

Ինչպես սկսել հարմարվել

Առաջին կանոնն է՝ չվախենալ և սկսել աշխատել ինքներդ ձեր և ուսուցման գործընթացի վրա։ Ամեն ինչ արդեն եղել է։ Մենք պետք է դա ընդունենք և անցնենք շարունակական հարմարվողականության ռեժիմի:

Փոփոխությունը ոչ միայն պետք է ընդունել, այլև սիրել։ Դա այնքան էլ դժվար չէ, եթե գիտակցում ես այն հնարավորությունները, որոնք նախկինում անհասանելի էին, և որոնք բացվում են հիմա։

Պետք է ուսումնասիրել նեյրոնային ցանցերի հիմնական գործառույթները և չմոռանալ, որ դրանց ֆունկցիոնալությունն անընդհատ ընդլայնվում է, իսկ աշխատանքի որակը՝ աճում։

Կարևոր է ուսումնական հաստատությունում ներդնել կանոնավոր ուղեղային գրոհի պրակտիկա՝ թույլ տալով հասկանալ, թե որ գործընթացներում կարող են զգալի աջակցություն ցուցաբերել ճանաչողական օգնականները:

Դուք կարող եք միաժամանակ մի քանի փորձեր անցկացնել ChatGPT-ի, Midjourney-ի և այլ հանրաճանաչ հարթակների իրականացման վերաբերյալ՝ ուսուցչական անձնակազմի ներսում փորձի պարտադիր մշտական ​​փոխանակմամբ:

Էվոլյուցիայի արագացմանը կնպաստի նաև ուսումնական հաստատությունների միջև հորիզոնական կապերի կառուցումը` նեյրոնային ցանցերի օգտագործման սկզբունքների և արդյունավետության վերաբերյալ էմպիրիկ գիտելիքների փոխանցման և ստացման համար:

Կանցնի ևս մի փոքր ժամանակ, և այս բոլոր հարցերը կդառնան բազմաթիվ մասնագիտացված գիտաժողովների կենտրոնական թեման։ Կհայտնվեն թարմացման դասընթացներ, կբաշխվեն իրականացման ապացուցված սցենարներ։

Նեյրոնային ցանցերը չեն փոխարինի ուսուցիչներին՝ լավ ուսուցչի դերը կմնա անգնահատելի և անփոխարինելի, բայց այն խնդիրները, որոնց վրա նա պետք է կենտրոնացնի իր ուշադրությունը ապագայում, կդառնան շատ ավելի ստեղծագործ և պատասխանատու։ Դրանք հիմնված կլինեն անհատական ​​մոտեցման, մոտիվացիայի պահպանման և ուսումնառության արդյունքների գնահատման վրա՝ աշակերտի հորիզոնների լայնության մակարդակով, յուրացնելով վերլուծության և սինթեզի մեթոդները, համակարգված մտածելու կարողությունը և նույն տեսակի թեստեր հանձնելու կարողությունը:

Սիրարփի Աղաբաբյան