Փորձեցի օգնել Ռևազյանին, բայց արդյունք չեղավ, քանի որ ուրիշ միսիա ուներ Տաթևիկ Ռևազյանը․ Նավիկ Խաչատրյան

Քաղավիացիայի կոմիտեի նախագահ Տաթևիկ Ռևազյանը 4 տարի պաշտոնավարելուց հետո հունիսի 13-ին հրաժեշտ տվեց պաշտոնին։

«Ավիացիայի ոլորտին և ժողովրդին ծառայելու՝ փորձություններով և հաջողություններով լի 4 տարիներ: Ես հպարտ եմ այն արդյունքներով, որոնց մեր թիմը հասավ, հատկապես՝ մեր երկնքի անվտանգության ապահովմանն ուղղված քայլերով: Առաջիկայում հստակորեն տեսանելի կլինեն նաև անվտանգության բարելավմանն ուղղված քայլերի արդյունքները»,- ֆեյսբուքյան իր էջում գրել էր Տաթևիկ Ռևազյանը:

Գրառման մեջ Ռևազյանը կարևորել է ազգային ավիափոխադրողի՝ «Ֆլայ Առնայի» մուտքը Հայաստան:

Ի՞նչ հաջողությունների ու ձեռքբերումների մասին է նշում Տաթևիկ Ռևազյանը, եթե նրա կառավարման օրոք Հայաստանի քաղաքացիական ավիացիան հայտնվել է ԵՄ «սև ցուցակում»։

Հայաստանի քաղաքացիական ավիացիայի վերջին չորս տարիների ձեռքբերումների ու բացթողումների մասին 168.am-ը զրուցել է Ավիացիոն փորձագետ Նավիկ Խաչատրյանի հետ:

– Պարոն Խաչատրյան, հրաժարականի մասին ծավալուն տեքստում Քաղավիացիայի կոմիտեի ղեկավար Տաթևիկ Ռևազյանը խոսում է իր պաշտոնավարման 4 տարիների գրանցած արդյունքների մասին՝ դրանք անվանելով հաջողություններով լի տարիներ: Որո՞նք են այդ հաջողությունները, ի՞նչ ձեռքբերումներ ունեցավ ՀՀ Քաղավիացիան այս 4 տարիներին:

– Մասնագիտական աչքով նայելով՝ որևէ լուրջ դիտարկում չեմ կարող նշել կատարված աշխատանքի վերաբերյալ: Բազմիցս բացթողումներ եմ տեսել: Հայաստանն այսօր Եվրամիության սև սուցակում է, Հայաստանում գրանցված ընկերություններն ու օդանավերն իրավունք չունեն չվերթեր իրականացնել Եվրոպայի տարածքով մինչև այս տարվա նոյեմբեր: Դրանից հետո նորից պետք է իրականացվի անվտանգության աուդիտ: Խնդիրը լուծելի է, կարելի է հավաքել համապատասխան մասնագետների և անցնել աուդիտը:

Ինչ վերաբերում է քովիդի և պատերազմի ժամանակ քաղավիացիայի հաջողություններին, ապա այստեղ ևս դրական գնահատական չեմ կարող տալ: Հիմնական, ամենամեծ խնդիրը, որը տեսնում եմ, ազգային ավիափոխադրող ստեղծելու թեման է:

Նախկինում Արմավիայի սնանկացումից հետո՝ 2013-ից սկսած, Հայաստանը չի ունեցել ազգային փոխադրող: Հիմա այդ տեղը զբաղեցրել է «Ֆլայ Առնա» ընկերությունը՝ որոշ թերություններով: Ազգային փոխադրողների մասին ԻԿԱՕ-ի 9626 հանձնարարականում նշվում է, որ տվյալ երկրի միակ կամ հիմնական փոխադրողը, ով ձևավորում է ավիափոխադրումների շուկան, համարվում է ազգային փոխադրող։ Այսինքն՝ ընկերությունը պետք է թռիչքներ կատարի 3 տարի, հետո կառավարության կողմից ճանաչվի ազգային փոխադրող: «Ֆլայ Առնայի» դեպքում այս չափանիշը չի պահպանվել:

– Նախորդ տարի ՀՀ կառավարությունը 10 միլիոն դոլար հատկացրեց Պետական հետաքրքրությունների ֆոնդին, որն Արաբական Միացյալ Էմիրություններում գրանցված «Էյր Արաբիա» ընկերության հետ ստեղծեց Հայաստանի ազգային ավիափոխադրող «Ֆլայ Առնա» ընկերությունը: Ինչո՞ւ «Էյր Արաբիա» ընկերության հետ, ինչո՞ւ ոչ հայկական ընկերությունների հետ:

– 2018թ․ ոգևորվելով հեղափոխությամբ՝ հավաքեցինք հայ մասնագետների թիմ և առաջարկեցինք ստեղծել տեղական ավիափոխադրող: Կոմիտեին ներկայացրինք 50 էջից բաղկացած մանրամասն հաշվարկ, բիզնես պլան, սակայն Տաթևիկ Ռևազյանը մեզ մերժեց՝ առանց լուրջ հիմնավորման: Խնդիրը միայն փոքր բյուջեն էր: Մենք տեղական ներդրողի աջակցությամբ ունեինք 5 մլն դոլար: Մեզ մերժեցին ու ընդամենը 4 ամիս անց մեր առաջարկած պայմաններով Հայաստան բերեցին «Ռայան էյր» լոուքոսթերին, որը գործում էր Եվրոպայում, և լոուքոսթերի կոնցեպցիայով նպատակահարմար չէր դեպի Հայաստան թռիչքներ կատարելը:

Խնդիրն այն էր, որ լոուքոսթերները ստեղծված են կարճ՝ մինչև 2 ժամանոց թռիչքներ իրականացնելու համար, այնինչ Եվրոպայի ամենամոտ կետից Հայաստան թռիչքը տևում է 3 ժամ 15 րոպե: Հետևաբար՝ լոուքոսթերի կոնցեպցիայով աշխատող ավիաընկերությունը չի կարող հաջողել Հայաստանում: Կային նաև այլ խնդիրներ. Լուոքոսթերի օդանավը չի կարող երկար մնալ օդանավակայանում, պետք է 25 րոպեի ընթացքում փակի օդանավն ու սկսի թռիչքը, այնինչ հայկական մենթալիտետի համաձայն՝ ուղևորներն ուշանում էին, կամ լոուքոսթերի օդաչուն, ի տարբերություն ստանդարտ ծառայություններ մատուցող ընկերության օդաչուի, չի շրջանցում կամ հազվադեպ է շրջանցում տուրբուլենտ գոտիները, այսինքն՝ կարևորություն չի տալիս օդանավում գտնվող ուղևորի հարմարավետ թռիչքին:

Լոուքոսթերը սովորաբար վայրէջք է կատարում երկրորդական օդանավակայաններ՝ քիչ վճարելու համար, սակայն մեր դեպքում «Ռայան էյրը» կամ «Վիզէյրը» իջնում էին «Զվարթնոց» օդանավակայան, որի սակագները տարածաշրջանում բարձր են: Ինչ-ինչ պատճառներով Հայաստանում հայտնված «Ռայան էյր» ավիաընկերությունը «Շիրակ» օդանավակայանի փոխարեն՝ նախընտրեց «Զվարթնոցը»:

Եվս մեկ խնդիր՝ 3 ժամից ավելի տևող թռիչքների դեպքում ավիափոխադրողը պարտավոր է սննդով ապահովել ուղևորներին, բայց լոուքոսթերը չունի նման ծառայություններ: Ինչո՞ւ և ինչպե՞ս հայտնվեց այդ լոուքոսթերը, պարզ չէ: Ինչևէ, Տաթևիկ Ռևազյանին հնարավորինս արագ պետք է փոխարինել ավելի բանիմաց ավիացիոն կադրով: Ինձ համար դա Ռևազյանի տեղակալ Միհրան Խաչատրյանն է:

– Պարոն Խաչատրյան, այդ խնդիրները հետո՞ ի հայտ եկան, դրանք նախապես չէի՞ն քննարկվել ու համաձայնեցվել: 50 եվրոյով Հռոմ մեկնելու, սուրճ խմելու և վերադառնալու հայկական երազանքը չիրականացավ «Ռայան էյրի՞» պատճառով:

– Տեսեք, Երևանից մինչև Հռոմ թռիչքը 4 ժամ է: Նայեք Եվրոպայի քարտեզն ու նայեք լոուքոսթերների թռիչքների ուղղությունները: Լոուքոսթերը 4 ժամանոց որևէ չվերթ չի անում: Եթե ավիացիոն հարցերով զբաղվող իշխանությունը տեսնում է, որ «Ռայան էյրն» ուզում է վայրէջք կատարել «Զվարթնոց» օդանավակայան և չի նախընտրում ավելի ցածր սակագներով աշխատող «Շիրակ» օդանավակայանը, համաձայնել է կատարել 4 ժամանոց թռիչք, որի ընթացքում, սակայն, անվճար սնունդ չի տրամադրում, իհարկե, պետք է հարցեր առաջանային: Ես չունեմ պատասխան, թե ինչու «Ռայան էյր» ընկերությանը տրվեցին արտոնություններ, համաձայնեցին հանել օդի տուրքը, իսկ մեզ նույնը մերժեցին: Ավիացիայի ոլորտից որևէ բան այսօր չի մնացել: Ուղևորափոխադրումների շուկան տարեկան հսկայական հասույթ է գեներացնում, և այդ միլիոնների գումարները հոսում են արտասահմանյան երկրներ, առանց Հայաստանում հարկվելու: Երբ Տաթևիկ Ռևազյանը խոսում էր «Ռայան էյրի» մասին, աշխատատեղեր էր խոստանում, խոստանում էր, որ լոուքոսթերների թռիչքները կհարկվեն Հայաստանում, սակայն դրանք այդպես էլ չիրականացան: Հայաստանը որպես անկախ պետություն՝ պետք է ունենար ազգային ավիափոխադրող դեռևս 2018-ին: Այդ նպատակով հնարավորինս փորձեցի իմ խորհուրդներով ու փորձով օգնել Ռևազյանին, բայց արդյունք չեղավ, քանի որ ուրիշ միսիա ուներ Տաթևիկ Ռևազյանը:

Նա եկավ Հայաստան, նշանակվեց Քաղավիացիայի կոմիտեի ղեկավար, անհիմն մասնակցեց արտերկրում անցկացվող բոլոր միջոցառումներին ու հրավերներին, անգամ այն երկրներում, որոնք Հայաստանի հետ ավիացիոն որևէ կապ չունեն և հետագայում էլ չեն ունենալու: Արդյունքներ այդ գործուղումներից, բնականաբար, չէին լինելու: Իսկ անցած տարի էլ 10 մլն դոլար պետական բյուջեից հատկացրին «Ֆլայ Առնային», որը Արաբական Միացյալ Էմիրություններում գրանցված «Էյր Արաբիա» ընկերության հետ համատեղ ստեղծեց Հայաստանի ազգային ավիափոխադրող:

Աշխարհում չկա նման նախադեպ, որ ազգային փոխադրողը լինի ուրիշ երկրում գրանցված ավիաընկերություն: Ազգային փոխադրողը ներկայացնում է ազգը: Որքան էլ արաբները լավ մարդիկ են, բայց հայ չեն: Այդ 10 միլիոնի կեսը կարող էին տալ հայկական ավիաընկերությանը և ստեղծեին զուտ հայկական ազգային ավիափոխադրող: 2018-ից այս կողմ Հայաստանի քաղավիացիան 2018-ից հետո որևէ հաջողություն կամ ձեռքբերում չի գրանցել:

Աննա Դեմիրճյան