«Գրանցման թանկ գնի պատճառով հայկական դեղերը չենք կարողանում արտահանել Ռուսաստան, սերտիֆիկատի բացակայության պատճառով՝ Եվրոպա». Վիգեն Թոփուզյան
Եվրասիական տնտեսական միության երկրները 2021 թվականի կեսերից կանցնեն դեղերի շուկայի գրանցման ընդհանուր համակարգի: Տեղեկությունը Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում ասել է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի տեխնիկական կարգավորման նախարար Վիկտոր Նազարենկոն՝ հավելելով, որ Ռուսաստանն արդեն անցել է վերազգային կարգավորման, իսկ այս տարվա երկրորդ կեսին նրա օրինակին կհետևեն նաև ԵԱՏՄ մյուս երկրները:
Նոր կարգավորման շնորհիվ դեղերի որակը շատ ավելի խիստ կգնահատվի, ինչը նշանակում է վաճառքի նոր շուկաների հնարավորություն: Այդ նպատակով կկազմվի միասնական կառավարման փաստաթուղթ` հիմնված եվրոպական ստանդարտների վրա: Դա կդյուրացնի դեղերի արտահանումը ԵԱՏՄ-ից դուրս: Դեղորայքի վերազգային գրանցմանն անցումը նախատեսվում է ավարտել մինչև 2025 թվականը, հետևաբար՝ ԵԱՏՄ երկրները ստիպված պետք է լինեն վերանայել և վերջնական տեսքի բերել իրենց ազգային օրենսդրական նորմերը։
ՀՀ ԳԱԱ Ա. Մնջոյանի անվան Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտի ղեկավար, քիմիական գիտությունների դոկտոր Վիգեն Թոփուզյանից հետաքրքրվեցինք՝ ընդհանրապես հայկական արտադրության դեղերն արտահանվո՞ւմ են արտերկիր, թե՞ ոչ, և ԵԱՏՄ ընդհանուր շուկան հնարավորության ինչպիսի՞ դուռ կբացի մեզ համար։ Ի պատասխան՝ նա ասաց.
«Մեր դեղամիջոցներից մեկն արտահանվում է Ուկրաինա և Բելառուս: Խոսքը «Դիտիլին»-ի մասին է: Այս դեղամիջոցը վիրահատությունների ժամանակ մկանաթուլացնող հատկություն ունի, հիմնականում օգտագործում են տարբեր հիվանդությունների ժամանակ: Եվ եթե ընդհանուր շուկա լինի, արտահանումը կհեշտանա: Գրանցումն է մի քիչ թանկ, թե չէ մենք կկարողանայինք որոշ դեղամիջոցներ նաև Ռուսաստան ուղարկել: Պետական կազմակերպությունն այդքան գումար չունի, որ սա ի կատար ածի: Ցանկացած երկիր ուղարկելու համար գրանցում է անհրաժեշտ, եթե այս հարց լուծվի՝ տվյալ շուկայում արդեն կարող ես աշխատել: Թե ինչքանով լավ կվաճառվի՝ դա այլ խնդիր է: Գրանցվելու համար տարբեր երկրներում տարբեր չափի գումար է պահանջվում, իսկ Ռուսաստանում, իմ ունեցած տվյալներով, մոտ 25.000 եվրո է անհրաժեշտ: Պետական հիմնարկին նման խոշոր գումար ոչ ոք չի տա: Պետությունը պետք է տար, մի քանի անգամ բարձրացրել ենք այդ նախարարություններում, սակայն ապարդյուն»,- մեզ հետ զրույցում ասաց Վիգեն Թոփուզյանը:
Ինչ վերաբերում է եվոպական շուկա մուտք գործելուն, ապա, նրա փոխանցմամբ, գրանցումից բացի, երկրորդ պահանջը կա, որը կապված է դեղը պատրաստելու պայմանների հետ:
«Պայմանները պետք է համապատասխանեն եվրոպական պահանջներին, VMP-ին: Մեր պայմանները բավական լավն են՝ մաքուր է, սակայն VMP սերտիֆիկատ չունենք, ու Եվրոպան մեզ ընդհանրապես մոտիկ չի թողնի: Այստեղ էլ մեծ ներդրման կարիք կա: Օրինակ, Բելառուս, Ուկրաինա դեղ արտահանում ենք, քանի որ եկել, տեսել են պայմաններն ու դժգոհ չեն, սակայն սերտիֆիկատ չեն ուզում, իսկ եթե պահանջեն, է՛լ ավելի՝ 10 անգամ շատ ներդրում պետք է կատարենք, որպեսզի կարողանանք սերտիֆիկատի դիմում տալ ու ստանալ: Գալիս, ստուգում են, տեսնում են, որ քո պայմանները եվրոպական են, սերտիֆիկատը տալիս են»,- նշեց Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտի ղեկավարը:
Հարցին՝ հայկական արտադրության դեղամիջոցներն ընդհանրապես մրցունա՞կ են, թե՞ ոչ, Վիգեն Թոփուզյանը պատասխանեց, որ ինքը, օրինակ, ավելի շատ վստահում է Հայաստանում դեղ արտադրողներին:
«Ավելի վստահում են մերոնց, որովհետև, այսպես ասած, «մեր ձեռքի տակ» են: Որպես հիվանդ, եթե դեղը վատը լինի, կարող եմ այն վերցնել, գնալ արտադրողի մոտ ու ասել՝ այս ի՞նչ ես արել: Արտադրողի պատասխանատվությունը շատ բարձր է, և ով որ Հայաստանում է արտադրում, մեր ժողովրդի համար նա ավելի պատասխանատվությամբ է մոտենում: Մենք աշխատում ենք, որ հանկարծ անորակ դեղ դուրս չգա ինստիտուտից: Այն անպայման պետք է համապատասխանի դեղագրքային բոլոր պահանջներին, որից հետո նոր դուրս ենք հանում»,- եզրափակեց մեր զրուցակիցը:
Հավելենք, որ ՀՀ ԳԱԱ ՕԴՔ ԳՏԿ Ա. Մնջոյանի անվ. Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտում ավելի քան 55 տարի օրգանական միցությունների կառուցվածքի և կենսաբանական ակտիվության միջև եղած կապի ուսումնասիրման հիման վրա իրականացվում են նպատակաուղղված հետազոտություններ սիրտ-անոթային, նյարդահոգեկան, օնկոլոգիական և ինֆեկցիոն հիվանդությունների բուժման նոր, էֆեկտիվ դեղամիջոցների ստեղծման ուղղությամբ: Արդյունքում մշակվել և բժշկական պրակտիկա են ներդրվել 14 դեղամիջոցներ, որոցից երեքը` «Դիտիլինը», «Գանգլերոնը» և «Թիյոդինը», այժմ արտադրվում են կենտրոնի արտադրական տեղամասում և օգտագործվում են՝ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ՝ արտասահմանում (Ուկրաինա, Բելառուս, Վրաստան): «Գանգլերոն»-ը պաշտպանում է ցավերից, սպազմներից և նևրոզներից, «Թիյոդին»-ը բարձր էֆեկտիվություն ունեցող հակառևմատիկ դեղամիջոց է, «Դիտիլին»-ը՝ պերիֆերիկ մկանային ռելաքսանտ, իսկ «Կապրոֆեր»-ը՝ արյունը մակարդող միջոց:
