Բնակարանային շուկան պասիվացել է

Վերջերս Նիկոլ Փաշինյանը մի այսպիսի գրառում կատարեց իր ֆեյսբուքյան էջում. «2019 թվականի հուլիսին 2018թ. հուլիսի համեմատ Հայաստանում անշարժ գույքի գործարքներն աճել են 17,1%-ով, իսկ 2019թ. հուլիսին 2019թ. հունիսի համեմատ՝ 10,3%-ով:

Ամենաուրախալին այն է, որ 2019թ. հուլիսին 2018 -ի հուլիսի նկատմամբ արտադրական նշանակության անշարժ գույքի գործարքները աճել են 11,7%-ով, 2019 թ. հուլիսին՝ հունիսի համեմատությամբ՝ 3,1%-ով: Շատ ավելի ուրախալի է, որ գործարքների աճը գրանցվել է մարզերի, և ոչ թե՝ մայրաքաղաք Երևանի հաշվին։ Ի դեպ, նախկինում, երբ անշարժ գույքի գործարքների աճի մասին գրառումներ եմ արել, շատ ակտիվ են եղել այն օգտատերերը, որոնք նշում են, թե մարդիկ տները վաճառում են և հեռանում: Հարգելիներս, Ձեր ասած իրավիճակում անշարժ գույքի գները և գործարքները ոչ թե աճում են, այլ նվազում, որովհետև վաճառողները շատ են լինում, իսկ գնողները՝ քիչ, և մարդիկ նույնիսկ մեծ ցանկություն ունենալով՝ տարիներով չեն կարողանում վաճառել իրենց բնակարանը»:

Վարչապետի այս գրառումը կարդալիս՝ տպավորություն է ստեղծվում, որ Հայաստանի անշարժ գույքի շուկայում առևտուրը եռում է։ Այդ տրամաբանությամբ էլ վարչապետը մեկնաբանություններ է անում անշարժ գույքի և դրա ամենամեծ հատվածի` բնակարանային շուկայի վերաբերյալ։ Հիմա տեսնենք, թե իրականում ինչ է կատարվում այստեղ։

Մինչ Նիկոլ Փաշինյանը խոսում է անշարժ գույքի գործարքների ավելացման մասին` բնակարանային շուկայում հակառակ գործընթացն է տեղի ունենում. գործարքները ոչ միայն չեն ավելացել, այլև նվազել են։

Անշարժ գույքի կադաստրի կոմիտեն այս տարվա հուլիսին Հայաստանում արձանագրել է բազմաբնակելի շենքի 1477 բնակարանի վաճառք։ Այն դեպքում, երբ անցած տարվա հուլիսին վաճառվել էր 1599 բնակարան։

Դե հիմա դուք ասեք, բնակարանների վաճառքն ավելացե՞լ է, թե՞ պակասել։

Ի հակառակ վարչապետի լավատեսության` բնակարանների վաճառքը կրճատվել է։ Այն էլ ոչ թե՝ 1-2, այլ՝ 7,6 տոկոսով։ Այս տարվա հուլիսին Հայաստանում 122-ով քիչ բնակարան է վաճառվել։ Ու դա վկայում է բնակարանային շուկայում առկա պասիվացման մասին։ Մի բան, ինչը տեղի է ունեցել հատկապես մայրաքաղաքի հաշվին։

Պաշտոնական տվյալները փաստում են, որ Երևանում բնակարանային շուկան մտել է խորը թմբիրի մեջ։

«Երևան քաղաքում 2019թ. հուլիսին իրականացվել է բազմաբնակարան բնակելի շենքերի բնակարանների առք ու վաճառքի 936 գործարք։ 2019թ. հուլիսին Երևան քաղաքում բազմաբնակարան բնակելի շենքերի բնակարանների առք ու վաճառքի գործարքների քանակը 2019թ. հունիսի համեմատ աճել է 5,5 տոկոսով, իսկ 2018թ. հուլիսի համեմատ նվազել է 14,8 տոկոսով»,- արձանագրել է Անշարժ գույքի կադաստրի կոմիտեն։

Հիմա հարց. անշարժ գույքի շուկայի զարգացումների վերաբերյալ դատողություններ անելիս՝ գիտի՞ արդյոք Նիկոլ Փաշինյանը, որ բնակարանների վաճառքը Երևանում մեկ տարի առաջվա համեմատ կրճատվել է 14,8 տոկոսով։ Եթե այս տարվա հուլիսին մայրաքաղաքում վաճառվել է 936, ապա անցած տարվա նույն ամսին` 1098 բնակարան։ Տարբերությունը հասնում է 162-ի։

Փաստն այն է, որ սա նոր երևույթ չէ, և միայն հուլիսին չէ, որ այդպես է եղել։ Երևանի բնակարանային շուկայում նույն պատկերն է ամբողջ տարվա ընթացքում։ Ինչքան էլ վարչապետը փորձի հակառակը համոզել, պաշտոնական տվյալներն այլ բան են ասում։ Դրանց համաձայն՝ այս տարվա առաջին կիսամյակում ևս բնակարանային գործարքները մայրաքաղաքում կրճատվել են։ Անկումը կազմել է 5,3 տոկոս։

Յոթ ամսվա ընթացքում Երևանում վաճառվել է 5997 բնակարան։ Մինչդեռ անցած տարվա նույն ժամանակահատվածում վաճառված բնակարանների թիվը եղել է 6444։ Այսինքն` այս տարի 447-ով պակաս բնակարան է վաճառվել։

Վաճառքի գործարքներն այս շուկայում կրճատվել են գրեթե 7 տոկոսով։ Բայց, որ ավելի վատ է, գործարքների կրճատման միտումը գնալով խորացել է և արդեն հուլիսին հասել է գրեթե 15 տոկոսի։

Մայրաքաղաքի բնակարանային շուկայում արդեն մի քանի ամիս շարունակվող պասիվացումն ուղեկցվում է գների բարձրացմամբ, չնայած որ դրա համար բավարար պատճառներ կարծես չկան։ Հասարակության գնողունակությունը շարունակում է նույնքան ցածր լինել, որքան մեկ կամ երկու տարի առաջ։ Այլ հարց, որ իշխանափոխությունից հետո այս շուկայում ձևավորվել են չարդարացված բարձր սպասումներ։

Այսօր էլ վարչապետն իր ֆեյսբուքյան գրառումներով նույնն է անում` մոռանալով, որ բնակարանների թանկացումն ամենևին էլ միանշանակ չէ։ Գների չհիմնավորված բարձրացման հետևանքները շատ ավելի ծանր են լինելու, առավել ևս, որ Հայաստանում բազմաթիվ քաղաքացիներ բնակարանի խնդիր ունեն։ Երբ գներն արհեստականորեն աճում են, իսկ մարդկանց եկամուտները չեն ավելանում, դա նրանց էլ ավելի է հեռացնելու բնակարան ունենալու հեռանկարից։

Շուկայում գների աճին որոշակի ակտիվություն են հաղորդել դրսի գնորդները։ Բայց դա ժամանակավոր երևույթ է։ Քանի դեռ ներքին շուկայում չի ձևավորվել գնողունակ պահանջարկ բնակարանների նկատմամբ` նման միջամտությունները երկարաժամկետ ազդեցություն չեն կարող ունենալ։ Այնպես, ինչպես հիպոթեքի դեպքում է։ Կառավարությունը փորձում է խթանել հիպոթեքային գործարքները` սուբսիդավորման տարբեր ծրագրերի միջոցով։ Բայց մոռանում է, որ դրանով լուրջ ռիսկեր է ստեղծում բանկային համակարգի, ինչպես նաև՝ նույն բնակարանային շուկայի համար։ «Մեր երկրում հիպոթեքային վարկերն աննախադեպ աճ են ունեցել,- ասում է վարչապետը,- 2019 հունիսին 2018-ի հունիսի նկատմամբ՝ հիպոթեքային վարկերի ծավալն աճել է 174 տոկոսով, իսկ 2019-ի առաջին կիսամյակում 2018-ի առաջին կիսամյակի նկատմամբ՝ 120 տոկոսով»:

Որ հիպոթեքը Հայաստանում ակտիվանում է, իրականում այդպես էլ կա։ Բայց դժվար է ասել, թե վարչապետը որտեղից է պեղել այդ թվերը։ Կենտրոնական բանկի տվյալները վկայում են, որ այս տարվա հունիսին, նախորդ տարվա հունիսի նկատմամբ, բանկերի հիպոթեքային վարկերի պորտֆելն ավելացել է՝ 34, և ոչ թե՝ 174 տոկոսով։

Քանի որ իր հերթական գրառման մեջ վարչապետն առանձնահատուկ ուշադրություն էր հատկացրել արտադրական նշանակության անշարժ գույքի շուկային, մի քանի նախադասությամբ անդրադառնանք նաև դրան։

Իսկապես այստեղ գործարքները հուլիսին 11,7 տոկոսով ավելացել են։ Բայց տեսնենք, թե քանի օբյեկտ է այդ 11,7 տոկոսը. անցած տարի արտադրական նշանակության անշարժ գույքի նկատմամբ կայացվել է՝ 299, այս տարի` 334 գործարք։ Այսինքն` գործարքներն ավելացել են 35-ով։ Ընդ որում` 334-ից ընդամենը 52-ն է եղել վաճառքի գործարք։ Վաճառված արտադրական նշանակության անշարժ գույքի քանակն ավելացել է 10-ով։ Արդյո՞ք դա այդքան ուրախացնող է։ Այդ տեմպով գնալու դեպքում դեռ ինչքա՞ն ժամանակ կպահանջվի նկատելի արդյունք ստանալու համար։

ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ