«Իմ գրականության գլխավոր խնդիրը գտնելն է այն պատճառները, որոնք ժամանակակից մարդուն բերել են այս հոգեվիճակին»
«Չինական պատ». հենց այսպես է կոչվում ժամանակակից գրող Նորայր Սարգսյանի անդրանիկ ժողովածուն: Հետաքրքիր վերնագրով այս գիրքն օրեր անց՝ հոկտեմբերի 26-ին կդրվի ընթերցողի սեղանին: Գրքում հավաքված են հեղինակի վերջին չորս տարիների լավագույն պատմվածքները։ Հետաքրքական է սակայն, որ 24-ամյա Նորայրը բացի ինքնատիպ ձեռագիր ունենալուց նաև լավ ծրագրավորող է: Ավելին՝ շատ է սիրում մաթեմատիկան: Փաստում է՝ ծրագրավորումն ու մաթեմատիկան շատ են օգնում գրական գործերը ստեղծելիս: «Արմենպրես»-ի «Նորամուտ» նախագծի հերոս Նորայր Սարգսյանը պատմում է գրականության ասպարեզ մուտք գործելու, մաթեմատիկայի նկատմամբ սիրո, չինական պատի փոխաբերական իմաստի ու գրական դաշտի խնդիրների մասին:
Առաջին քայլեր
Ընտանիքիս անդամները պատմում են, որ երբ տառերը սովորել էի, տետրի նման ինչ-որ բան ունեի և Աստվածաշնչից ազդված բաներ էի գրում: Երկար տարիներ գրականությունից բավականին հեռու եմ եղել, որովհետև մաթեմատիկայի ուղղությամբ եմ փորձել զարգացնել ուղեղս ու գրականությամբ այդքան չեմ հետաքրքրվել: Դպրոցում սիրել եմ մաթեմատիկա, պատմություն ու անգլերեն: Ավարտելուց հետո, չգիտես ինչու, ընդունվեցի Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան, զուգահեռ աշխատում էի: 16-17 տարեկանում սկսեցի գրել. սկզբից բանաստեղծություններ, հետո՝ արձակ գործեր:
Մաթեմատիկան, իհարկե, օգնում է գրելուն: Եվ ոչ միայն մաթեմատիկան, այլև ծրագրավորումը: Ընդհանրապես, ուրիշ ոլորտում աշխատելն օգնում է գրելուն: Կարծում եմ, որ գրողների մոտ անընդհատ գրականության մեջ եփվելիս առաջանում է որոշակի լճացում: Այլ մասնագիտություն ունենալու առավելություններից մեկն այն է, որ շփվում ես այլ մարդկանց հետ, շփվում ես հենց այն մարդկանց հետ, ովքեր գուցե և կսկսեն քեզ կարդալ: Ավելի մոտիկից ես ճանաչում նրանց, հասկանում ես նրանց խնդիրները, ծանոթանում նրանց գաղափարներին:
Առաջին գործն ու «Չինական պատ»-ը
Առաջին գործս՝ «Դուռը» պատմվածքը, տպագրվել է «Գրեթերթ»-ում: 17 տարեկան եմ եղել այդ ժամանակ: Հիմա 24 տարեկան եմ, այս պահին էլ տպագրվում է առաջին գիրքս: Ինձ թվում է՝ սրանից հետո ավելի հաճախակի կգրեմ և ավելի պրոֆեսիոնալ կլինի գրական գործունեությունս:
Գիրքը կոչվում է «Չինական պատ», ներառված են 17-18 տարեկանից սկսած մինչև մի քանի օր առաջ գրված ստեղծագործություններից լավագույնները: Դրանք ինքս եմ ընտրել: Վերնագրի հետ կապված երկար պատմություն կա: Մոտ 4 տարի առաջ սկսել եմ վեպ գրել, որի անունը հենց «Չինական պատ» էր, բայց անընդհատ վեպ գրել մոտս չէր ստացվում, պատմվածքներ ստացվում էին, բայց վեպ՝ ոչ: Ուզում էի, որ անպայման առաջին գիրքս վեպ լինի: Անընդհատ այդ ձգտումը կար ու չինական պատի փոխաբերությունն էր մտքումս: Ասել է թե՝ չինական պատ, այսինքն՝ դժվար, բնությանը հակադիր ինչ-որ բան:
Չինական պատին տարբեր գրողներ տարբեր կերպ են վերաբերվել: Օրինակ, Կաֆկան «Չինական պատ» վերնագրով պատմվածք ունի, որտեղ Չինական պատը ժամանակի գաղափարախոսության ներկայացումն է: Ըստ նրա՝ մենք բոլորս ծնվում ենք մեր կյանքի ընթացքում ինչ-որ կոնկրետ բան անելու համար:
Սիրած գրողներն ու նրանց միավորող Նորայրը
Սիրած գրողներս բավականին տարբեր են: Հայ հեղինակներից սիրում եմ Չարենցի, Շահնուրի, Հրանտ Մաթևոսյանի, Վանո Սիրադեղյանի գործերը: Համաշխարհային գրականությունից՝ Կամյու, Բուկովսկի, Բրոդսկի, Դովլաթով: Շատ են իրարից տարբերվում, չգիտեմ՝ ինչն է կապում այս գրողներին: Երևի ես:
Կարդում եմ նաև հայ ժամանակակից գրողների գործեր.մեծ մասն իմ ընկերներն են: Հետաքրքիր է, թե ինչպես են լուծում այն խնդիրները, որոնք փորձում ես դու էլ լուծել:
Գրականությամբ որևէ խնդիր լուծելու կարևորությունը
Իմ գրականության գլխավոր խնդիրը գտնելն է այն պատճառները, որոնք ժամանակակից մարդուն բերել են այս հոգեվիճակին: Փորձում եմ հոգեվերլուծության նման մի բան անել, նաև ուսումնասիրում եմ, թե ինչքանով է շրջապատն ազդում մարդու վրա և հակառակը:
Արձա՞կ, թե՞ չափածո
Արձակում ինձ ավելի ազատ եմ զգում, ավելի հանգիստ, քանի որ պատմելը փոքր տարիքից ավելի լավ է մոտս ստացվել: Ինձ համար ավելի հեշտ է հենց պատմվածքի տեսքով ինչ-որ բան շարադրել: Իսկ բանաստեղծություններ գրել եմ թե՛ հանգերով, թե՛ վերլիբր (ազատ) եղանակով:
Չկա խանգարող հանգամանք
Եթե մարդն ուզում է ստեղծագործել, ապա ստեղծագործում է: Ամենաշատը, երևի թե, կարող է խանգարել ժամանակի սղությունը: Հայաստանում գրականությամբ գրեթե անհնար է գումար աշխատել և ապրել: Բնականաբար, դու աշխատում ես և այն քիչ ժամանակը, որ մնում է գրականությանը հատկացնելուն հաճախ շատ քիչ է լինում: …Հայաստանում գրողի գլխավոր խնդիրն է լինել ակտուալ հենց իր տարեկիցների համար:
Բացի այդ, դու ոչ թե պետք է գրես այնպես, որ մնացածին դուր գա, այլ պետք է քո ուզածը գրես, բայց մարդիկ պետք է հնարավորություն ունենան իմանալու քո մասին: Հետո արդեն իրենք ընտրեն՝ կկարդա՞ն, չե՞ն կարդա, կհավանե՞ն, չե՞ն հավանի…
Նախագծի հեղինակ՝ Ռոզա Գրիգորյան
Լուսանկարը՝ Ֆելիքս Առուստամյանի
