«Ես թույլ չեմ տալիս չոր լրագրությանը՝ մտնել պոեզիա». Հուսիկ Արա

Երևանի ամենագողտրիկ և արվեստի շնչով լի անկյուններից մեկում` «Դալան ցուցասրահում», օրերս կայացավ մասնագիտությամբ լրագրող, գրող Հուսիկ Արայի «Տան դուռը» նոր բանաստեղծական ժողովածուի շնորհանդեսը:

Գրքի ընթերցումից հետո գրականագետ Արքմենիկ Նիկողոսյանն իր խոսքում նշեց. «Թեպետ Հուսիկի գրքերն իրար հետևից պարբերաբար լույս են տեսնում, սակայն նա, բանաստեղծների սովորության համաձայն, անընդհատ դժգոհում է: Ասեմ, որ պատրաստվում է ևս երկու հրաշալի գիրք Հուսիկի հեղինակությամբ: Մի առանձնահատուկ բան կա Հուսիկի մեջ՝ իբրև գրողի, որը տարիներ առաջ նշվում էր` որպես թերություն, և հատկապես ինքն էր նշում՝ իբրև թերություն: Հուսիկի տողերից մեկն է արտահայտում այդ միտքը. «Ժամանակի մեջ չունեցա սերունդ, որին պատկանեմ»: Ահա այդ «սերունդ չունենալը» շատ լավ ազդեց Հուսիկի բանաստեղծության պոետիկայի վրա: Նա իր բանաստեղծությամբ վկայագրել է մեր պետականության կայացման դժվարին ընթացքը` տարի առ տարի: Հուսիկ Արայի առաջին գիրքը, որը կոչվում էր «Մարդու որդիները», Արցախյան պատերազմում մեր տարած հաղթանակի և, միևնույն ժամանակ, այդ պատերազմից հետո մեր երկրում հոգևոր, բարոյական անկումների, հուսալքության տրամադրություններն էր արտացոլում: Վերջին շրջանում հատկապես Հուսիկը շարունակում է իր քաղաքացիական պոետի ակտիվությունը և իր բանաստեղծությամբ վկայագրում մեր պետականության առջև այսօր առաջացած դժվարությունները:

Եվ, որ ամենակարևորն է, թող ինձ ներեն լրագրողները, թեպետ Հուսիկն էլ մասնագիտությամբ լրագրող է, բանաստեղծության մեջ Հուսիկը կարողանում է վեր բարձրանալ առօրյա լուրը փոխանցելու գայթակղությունից: Եվ ժամանակը տեղափոխում է բանաստեղծության տարածք այնպես, որ դա չպատկանի լոկ տվյալ ժամանակին: Ինչ վերաբերում է Հուսիկ Արային՝ որպես սիրերգու, կարող եմ ասել, որ նա մեր օրերի լավագույն սիրերգուներից մեկն է: Եվ պատահական չէ, որ Հուսիկի սիրային բանաստեղծություններով բազմաթիվ մարդիկ միմյանց սեր են խոստովանել, ամուսնանալու դեպքեր էլ կան… Կարծում եմ, որ Հուսիկ Արայի «Տան դուռը» ժողովածուն մեր օրերի լավագույն ժողովածուներից մեկն է: Այս գիրքը քննարկվելու, վերլուծվելու առիթներ դեռ շատ կունենա»:

Արա Հուսիկը նշեց, որ զգացված և խորապես հուզված է իր գրքի հանդեպ ցուցաբերած ուշադրությունից, և դա նրա համար լավագույն մրցանակն է և հոնորարը: Արքմենիկն իր հերթին՝ կեսկատակ ավելացրեց, որ Հուսիկը հոնորար դեռ չի ստացել, մրցանակին էլ դեռ սպասում է:

Շնորհանդեսից հետո մենք զրուցեցինք Հուսիկ Արայի հետ, թե որքանո՞վ է այսօր հայ իրականությանն անհրաժեշտ պոեզիան, և արդյո՞ք գրականության, հատկապես՝ ժամանակակից գրականության հանդեպ հետաքրքրությունը չի սահմանափակվում մարդկանց շատ նեղ շրջանակով:

– Այսօր միջավայրը լի էր արվեստով՝ գրականություն, պոեզիա… Ինչպիսի՞ն է իրականությունն այս միջավայրից դուրս: Որքանո՞վ է այդ իրականությունը հետաքրքրված գրականությամբ: Ցանկանում եմ, որպեսզի հարցին պատասխանեք՝ որպես լրագրող:

– Այստեղ հավաքվածները ևս այդ իրականությունից են եկել: Եվ այդ իրականության մեջ կան նաև արվեստով հետաքրքրվողներ: Իսկ ընդհանուր առմամբ իրականությունը, իհարկե, հետաքրքրված չէ գրականությամբ: Եվ դա իր տրամաբանական բացատրությունն ունի: Եթե կա հսկայական արտագաղթ մեր երկրում, մարդիկ ճամպրուկները կապել և հեռանում են, բնական է, որ նրանց չի հետաքրքրում ո՛չ երկիրը, ո՛չ հոգևոր արժեքները, ո՛չ անկախությունը… Ցավոք, այդպես է: Սոցիալական պայմանները մեզ խեղդել են: Եվ իրենց մեջ կուլ են տվել այն գեղեցիկն ու լուսավորը, որ առհասարակ մարդուն ապրեցնում և ուղեկցում է: Հույս ունեմ, որ այդ ամենը ժամանակավոր է, կանցնի, և ամեն ինչ իր տեղը կընկնի:

– Իսկ Ձեզ ի՞նչն է «զսպել», որ մինչ օրս չեք հավաքել ճամպրուկներն ու չեք հեռացել երկրից: Գաղտնիք չէ, որ այսօր արվեստագետներն առանձնապես սոցիալական լավ վիճակում չեն ապրում մեր երկրում:

– Սա իմ հողն է, իմ երկիրը: Ես չգիտեմ՝ դատապարտվա՞ծ եմ, թե՞ երջանիկ, բայց պետք է այստեղ ապրեմ: Ես առանց իմ հողի չեմ պատկերացնում իմ կյանքը՝ ո՛չ որպես մարդ, ո՛չ որպես գրող: Լավ է, վատ է՝ սա է իմ երկիրը:

– Որքանո՞վ է լսելի, առավել ևս՝ ազդեցիկ արվեստի խոսքը քաղաքական կարևորագույն հարցերում: Թե՞ արվեստագետները պարզապես ինքնախաբեությամբ են զբաղվում՝ հավատալով, որ իրենց լսող կա:

– Չեմ կարծում, թե ինքնախաբեությամբ ենք զբաղվում: Միգուցե և այդքան մեծ, արտաքուստ նկատելի արձագանքներ չեն գտնում, բայց այդ ասելիքներն իրենց լուսե նստվածքն անպայման թողնում են մարդկանց հոգիներում:

– Ձեր գրքի՝ «Տան դուռը» անունն ինչպե՞ս է ընտրվել, և ի՞նչ խորհուրդ է այն կրում:

– «Տան Դուռը», այսինքն՝ քո դուռն է, նե՛րս մտիր, տե՛ր կանգնիր քո արժեքներին, քո անկախությանը, քո Հայաստանին… Այստեղ կա «Ազատության հրապարակ» շարքը, որն անկախությունն է արժևորում: «Նոր Հայաստան» շարքը, որը ներկայացնում է նոր Հայաստանը՝ երկրի և մարդու բախումը… Փորձել եմ արժևորել՝ որպես տարածք, որտեղ ապրում եմ՝ իր լավով և վատով, որովհետև սա է իմը: Գրքում կան նաև սիրային բանաստեղծություններ:

– Որքա՞ն ժամանակ եք աշխատել այս գրքի վրա:

– Կարելի է ասել՝ չորս ու կես տարի:

– Հնարավո՞ր է՝ մի օր այս գրքից մի քանի բանաստեղծություններ տեղ գտնեն նաև դպրոցական գրականության մեջ:

– Այդ հարցին դասագրքեր կազմողները պետք է պատասխանեն: Ես կարծում եմ, որ գրքում կան բանաստեղծություններ՝ հատկապես անկախությունն արժևորող բանաստեղծություններ, որոնք կարող են ընդգրկվել դպրոցական դասագրքերի մեջ:

– «Մենք ենք ու մեր սարերը» կոնտեքստո՞վ է գրված:

– Մեր ժողովրդի մեջ մի տեսակ մերժողական մոտեցում կա անկախությանը: Հասկանալի է՝ սոցիալական պայմաններ, դժվարություններ… Բայց դրանից վեր է պետք կանգնել:

– Դրանից վեր կանգնել, նկատի ունեք՝ անտեսե՞լ իրականությունը, որը ստիպում է ճամպրուկներ կապել:

– Գիտեմ, որ շատ դժվար բան եմ ասում՝ կոչ անելով անտեսել: Երբ իրականությունը կդառնա այնպիսին, որ մենք այլևս ճամպրուկներ չենք կապի, այդ ժամանակ մենք կհպարտանանք մեր անկախությամբ: Մարդը, ի վերջո, սոցիալական էակ է: Մարդն առաջին հերթին՝ իր «մարմնով» է դատում: Իսկ այս մարմինն այսօր թշվառության է մատնված: Բայց մեր խնդիրը կայանում է նրանում, որ մենք չենք կարողանում լիարժեքորեն գնահատել մեր արժեքները՝ և Արցախյան պատերազմը, և՛ անկախությունը: Ամեն ինչ խառնում ենք իրար՝ կենցաղին:

– Մասնագիտությամբ լրագրող լինելը չի՞ խանգարում պոեզիա գրելիս:

– Ես թույլ չեմ տալիս չոր լրագրությանը՝ մտնել պոեզիա: Սահման եմ դրել:

– Հոնորար չստանալու կատակը որքանո՞վ է համապատասխանում իրականությանը:

– Դա կատակ էր՝ հոնորարս տվել են: