«Ես գիտեմ, թե ինչու է Սերժ Սարգսյանն այս ամենը նախաձեռնել»
Մեր զրուցակիցն է ԱԺ ՀՅԴ խմբակցության ղեկավար, ՀՅԴ Բյուրոյի քաղաքական ներկայացուցիչ Արմեն Ռուստամյանը
– Պարոն Ռուստամյան, ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն օրերս կրկին հանդես եկավ հարցազրույցով, ի՞նչ եք կարծում, իր պարբերաբար ելույթների և, մասնավորապես՝ «Դոյչե Վելլե» հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցի նպատակը ո՞րն է, ի՞նչ է ուզում:
– Դե, նա այդ ոճն է ընդունել՝ պարբերաբար հանդես գալու տարբեր քաղաքական հարցերի հետ կապված, ես դա նորմալ եմ համարում, դա իր իրավունքն է: Ես միշտ էլ ողջունել եմ երկրի ղեկավարման մեջ կարևոր դեր ունեցող անձանց ակտիվությունը քաղաքական դաշտում, մասնավորապես՝ քաղաքական կարևորագույն հարցերի հետ կապված, և ես այստեղ որևէ արտառոց բան չեմ տեսնում:
– Տեսակետ կա, որ այդպիսով Քոչարյանը Սերժ Սարգսյանի հետ պաշտոնի «կռիվ» է անում:
– Ով ասում է՝ նրանից էլ հարցրեք: Ես չգիտեմ՝ այդ ինֆորմացիան որտեղից է:
– Նաև տեսակետ կա, որ Սերժ Սարգսյանը սահմանադրական փոփոխությունները նախաձեռնել է Ռոբերտ Քոչարյանի վերադարձի ճանապարհը փակելու համար:
– Ինչ-որ եզրակացություններ են՝ իրենց մեջ որևէ հիմք չունենալով: Ես գիտեմ, թե ինչու է Սերժ Սարգսյանն այս ամենը նախաձեռնել: Մենք երկար ժամանակ սրա մասին խոսում ենք, և հենց դրա հիման վրա է նաև մեր «այո»-ն, այն պատճառով, որ, ըստ էության, հասկացել ենք, որ այսպես շարունակել հնարավոր չէ:
Հիմնական խնդիրը դա է, որ կա համակարգային ճգնաժամ, որն իրականում օբյեկտիվորեն գոյություն ունի, ինչը ենթադրում է, որ այս համակարգով շարունակել հնարավոր չէ, երկիրը չի կարող զարգանալ այսպես, որովհետև հարափոփոխ նախագահները չեն կարողանում նոր որակ հաղորդել երկրի զարգացմանը, որովհետև ինքը՝ համակարգը, կաշկանդում է անգամ լավագույն անձի կողմից որևէ լուրջ, թռիչքային զարգացում ապահովելը երկրի համար, իսկ դա այսօր ՀՀ-ի համար ամենագլխավոր հարցերից մեկն է, որովհետև մենք բոլոր ոլորտներում, եթե չասեմ` ունենք հետընթաց, ապա հաստատ տեղապտույտի մեջ ենք, և առնվազն հարևան երկրի հետ, որի հետ ունենք շատ լուրջ խնդիր և պատերազմական վիճակում ենք հայտնվում, նրանից հետ ենք ընկնում:
Եվ մեզ պետք է նոր շունչ, նոր որակ նույն իշխանությունների ձևավորման և գործունեության առումով: Եվ ես կարծում եմ, որ Սերժ Սարգսյանը դա լավ հասկանում է և, բացի դրանից` ակնհայտ է, որ նաև նոր եկող՝ չորրորդ նախագանն էլ այս իրավիճակը չի կարող փոխել՝ կլինի նույնը, ինչ եղել է, որովհետև չկա որևէ երաշխիք, որ այս համակարգում ղեկավարման նույն ձևը չի շարունակվի:
– Փաստորեն, Քոչարյա՞նը չի հասկանում, եթե սուր քննադատության է ենթարկում այս փոփոխությունները:
– Չէ, Քոչարյանը շատ լավ հասկանում է, երևի շատերից ավելի լավ, պարզապես մի բանն է ինձ զարմացնում, որ շարունակաբար պարոն Քոչարյանը պնդում է, որ խոսքը գնում է միակուսակցական համակարգ ձևավորելու մասին:
– Այո, նշում է, որ սա «ոչ թե բացարձակապես ապակենտրոնացում չէ, այլ կենտրոնացում է մեկ կուսակցության շրջանակում»:
– Իսկ դա բացարձակապես չի համապատասխանում Սահմանադրության այն տրամաբանությանը, որը մենք կունենանք, եթե հանրաքվեին «այո» ասենք, որովհետև 89-րդ հոդվածն ուշադիր կարդալու պարագայում ակնհայտ է, որ այնտեղ, ընդհակառակը, խրախուսվելու է երկիրը կոալիցիաներով ղեկավարելու հեռանկարը:
Եվ այդ առումով անգամ երկրորդ փուլի պարագան հենց ստիպելու է, որպեսզի առաջին փուլում փնտրեն կոալիցիաներ ձևավորելու հնարավորությունը, որովհետև հակառակ պարագայում լինելու է սև ու սպիտակի ընտրություն, որովհետև ընդդիմությունը և իշխանությունը հստակ իրենց դաշինքներով գնալու են ընտրության երկրորդ փուլի դեպքում, և ռիսկն այդ պարագայում չափազանց մեծանում է, որ իշխանությունը չկարողանա պահպանել իր ունեցած հարաբերական առավելությունն առաջին փուլի ժամանակ:
Սա, կարծում եմ, շատ պարզ, ակնհայտ երևում է այս ամեն ինչի մեջ և, բնականաբար, սա հնարավորություն է նույն իշխանափոխությունն իրականացնելու գործում ընդդիմադիր դաշտի համար, որովհետև եթե առաջին փուլում որևէ մեկը չունի մեծամասնություն, նշանակում է` մնացած բոլորը միասին ունեն մեծամասնություն, և այդ մեծամասնությունը կարող է շատ ավելի մեծ արդյունք տալ միավորվելու պարագայում: Եվ նա, ով մտածում էր, թե չի ստացել մեծամասնություն առաջինում, երկրորդ փուլում կստանա: Այսինքն՝ շատ հստակ մեխանիզմ է սահմանված, որով, ընդհակառակը, շատ ավելի տրամաբանական թե՛ Ազգային ժողովն է ձևավորվելու, թե՛ նաև կառավարությունը՝ այդ ԱԺ-ի հիման վրա:
– Այդ դեպքում ինչո՞ւ է Քոչարյանը խոսում առկա «պատային իրավիճակի», հովանավորչության մեծացման և այլ վտանգների մասին:
– Ես պարոն Քոչարյանի հաստատումների այդ մասը չեմ կարող ընդունել, մնացած խնդիրները՝ կապված ԵՏՄ-ի, ԼՂ հարցի հետ, մեզ էլ են մտահոգում նույն չափով, որքան պարոն Քոչարյանին, բայց այս հարցով ես բացարձակապես համաձայն չեմ պարոն Քոչարյանի դիտարկումների հետ, և նախորդ հայտարարությունը, որ կատարել էին նաև իրենք, որ միակուսակցական համակարգ է ձևավորվում, որին հաջորդել էր իր խոսնակի բացատրությունն առ այն, որ պարոն Քոչարյանը ոչ թե իր իշխանության գալու խնդիրն է ուզեցել լուծել և դրա համար է ասում՝ պահպանվի գործող համակարգը, այլ եթե նա ուզենա գալ իշխանության, կարող է ձևավորել իր կուսակցությունը, գլխավորել այդ ցանկը և գալ, նույն հաջողությամբ իշխանության հասնել: Սա արդեն իսկ նշանակում է, որ խոսքը չի կարող գնալ միակուսակցական համակարգի մասին, եթե այդպիսի հնարավորություն հենց ինքը՝ պարոն Քոչարյանը, տեսնում է այս համակարգի մեջ:
– Ռ. Քոչարյանը խոսել էր նոր ուժի ստեղծման փորձի մասին, այսինքն՝ «հին» ուժերը սպառե՞լ են իրենց:
– Նոր ուժ կարող է ձևավորվել այս համակարգում կոալիցիա ձևավորվելու միջոցով, նոր մեծամասնության բանակցությունների արդյունքում: Սա իսկապես կարող է նոր իրավիճակ ստեղծել՝ նոր ուժ, նոր իշխանություն, նոր որակի կառավարում: Բայց ինքն ի նկատի ունի կոմունիստական կուսակցությունը, ինչին ես համաձայն չեմ, ես ուզում եմ ավելի ընդլայնված տեսնել մեր քաղաքական դաշտը: Իսկ կոմկուսը նոր չէ, դա լավ մոռացված հինն է:
– Արա Աբրահամյանն է հայկական քաղաքական դաշտ «ներխուժելու» հայտ ներկայացրել:
– Հայկական քաղաքական աշխարհում պետք է միշտ լինել, «ներխուժել» պետք չէ: Այս համակարգի փոփոխությունը բոլորի գործունեության համար է ապագա բացում: Ես դրա համար եմ զարմանում նրանց վրա, ովքեր դեմ են այս նոր համակարգին: Իսկապես իշխանությունը դառնում է շատ ավելի հավասարակշռված, և բոլորի հնարավորությունները շատ ավելի մեծանում են: Սա պարզապես մարդիկ չեն ուզում տեսնել, որովհետև ընդդիմադիր կեցվածք են ուզում պահպանել ամեն ինչում և շատ պրիմիտիվ ձևով՝ ասելով, որ եթե իշխանությունն ինչ-որ բան ասում է, ու դու դրան համաձայնում ես, դառնում ես իշխանությանը նման, իսկ դա նրանց ձեռք չի տալիս, որովհետև ուզում են ապագայում իրենց դիրքերն ամրապնդել այդ ձևով, ինչ ասում է իշխանությունը՝ ոչ ասենք: Իշխանությունն էլ այդ պրիմիտիվիզմը տեսնելով, այնպիսի բան է ասում, որ «ոչ» ասելը խոցելի է դարձնում «ոչ» ասողին:
– Ռ. Քոչարյանը քննադատել է այն ամենը, ինչի հիմքը դրվել է իր իշխանության օրոք, այդ թվում՝ ուժեղ ընդդիմության բացակայությունը: Արա Աբրահամյանի կողմից քաղաքական ուժ ստեղծելու գործում հնարավո՞ր է Ռոբերտ Քոչարյանն էլ անմասն չէ, և նոր ընդդիմություն ձևավորելու խնդիր է լուծվում դրանով:
– Քաղաքական դաշտի մենաշնորհացման, ընդդիմությանը դուրս մղելու հիմքերը դրվել են 1991 թվականին, երբ մենք հիմնեցինք այդ պաշտոնը՝ նախագահին: Դրանից հետո երկիրը շեղվեց ժողովրդավարությունից, իսկ «ժողովրդավարությունից շեղում» նշանակում է` նաև առաջին հերթին` դրսևորվել ընդդիմության նվազեցման, ընդդիմությանը քաղաքական դաշտից դուրս մղելու միջոցով: Եվ երբ դիտարկենք 1991թ.-ից մինչև հիմա ԱԺ ընտրությունները, կտեսնենք, որ ընդդիմության ավելի մեծ չափից մենք եկել ենք խղճուկ 15-17% չափի, որն ուղիղ ցույց է տալիս, թե ինչ է կատարվել մեր երկրում, և սրա հիմքում ընկած է, այո, համակարգը, որովհետև, եթե մարդկանցից կախված լիներ, ինչ-որ բեկում հնարավոր կլիներ մտցնել: Ոճային տարբերություններ երեք նախագահներն էլ ունեցել են, բայց որակական փոփոխություն կատարել հնարավոր չի եղել, որովհետև իսկապես համակարգն է այդպիսին:
– Պարոն Ռուստամյան, Դաշնակցությունը մի ժամանակ սերտ հարաբերությունների մեջ էր Ռոբերտ Քոչարյանի հետ, այժմ ինչպիսի՞ն են հարաբերությունները:
– Նորմալ, մենք բոլորի հետ էլ պահպանում ենք նորմալ հարաբերություններ, անգամ նրանց հետ, ովքեր գաղափարապես մեր դաշտում չեն: Մեր երկրում մենք թշնամիներ չունենք:
– Ապագայում նրա հետ համագործակցության հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք:
– Չէ, ակտիվ շփումներ չունենք, շփումները տեղի են ունենում մամուլի միջոցով տարբեր առիթներով անդրադառնալով միմյանց տեսակետներին:
