«Հայաստանից մեկնում էի այն հստակ համոզմունքով, որ կատարելագործելու եմ նվագիս որակը, երաժշտական փորձս ու գիտելիքներս». Արտյոմ Մանուկյան

Թավջութակահար Արտյոմ Մանուկյանը Հայաստանում է: Հնգամյա դադարից հետո Արտյոմը Լոս Անջելեսից Հայաստան է վերադարձել անդրանիկ ձայնասկավառակը՝ «Citizen»-ը ձեռքին ու պատրաստվում է նոր ալբոմի շնորհանդեսին, որ կկայանա արդեն վաղը՝ ակումբային ֆորմատով՝ Kami Club-ում:

Թեև Արտյոմին ճանաչում եմ դեռևս հայաստանյան ամենալուրջ երաժշտական նախագծերից, այնպիսին, ինչպիսին «Armenian Navy Band»-ն է կամ «Կատուները», և այլն, այնուամենայնիվ, ինձ զարմացրին համաշխարհային երաժշտական ինդուստրիայի այն հզոր անունները (Darryl «DMC» McDaniels, Run-D.M.C., Draco Rosa, և այլն), որոնց հետ Արտյոմը հասցրել կամ հաջողացրել է նվագել նույն բեմի վրա, ձայնագրվել համատեղ նույն երաժշտական նախագծերում, և ընդհանրապես՝ ինձ զարմացնում են հաջողության այն տեմպերը, որով նա առաջ է շարժվում Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների երաժշտական կյանքում: Ու քանի դեռ նա չի հասցրել վերածվել համաշխարհային մեծության այնպիսի գերաստղի, որի հետ զրուցելու համար մամուլը ստիպված կլինի հաղթահարել ագենտի ինստիտուտը (կատակ, բայց` խիստ հավանական) ես հանդիպեցի նրա հետ երևանյան ակումբներից մեկում՝ փորձից անմիջապես հետո, ու պարզեցի հայրենիք վերադառնալու առիթը:

– Արտյոմ, տեղյակ եմ, որ «Citizen»-ի հայաստանյան շնորհանդեսին նախորդել է ամերիկյան պրեզենտացիան: Ինչպե՞ս անցավ առաջին սկավառակիդ շնորհանդեսը Լոս Անջելեսում:
– Շատ լավ անցավ, մանավանդ, որ շնորհանդեսին ներկա էին, ու նվագել եմ այնպիսի հզոր երաժիշտների հետ, ինչպիսին ֆրանսիացի բասիստ Ադրիան Ֆեռոն է. ռուսերեն մի արտահայտություն կա՝ высший пилотаж, և դա, երևի, իրեն է վերաբերում: Ես նրանից շատ եմ սովորել ու մինչև հիմա շարունակում եմ սովորել: Հայազգի բարձրակարգ երաժիշտ Վարդան Հովսեփյանն էր ներկա, երկու թմբկահարներ կային, որոնցից մեկը շատ հայտնի ջազային աստղ Ջամայեր Ուիլյամսն է, մյուսը՝ Գյավին Սալմոնը: Պրեզենտացիան կազմակերպվել էր լոսանջելեսյան ամենահայտնի ջազային ակումբում՝ «Blue Whale»-ում: Շատ տարբեր հյուրեր ունեի, ու ինձ համար ամենամեծ ձեռքբերումն այս ամենի մեջ նաև այն եղավ, որ հավաքված 200-ից ավելի հյուրերի մեջ մեծ թվով օտարերկրացիների հանդիպեցի: Գիտե՞ս, երբ տեսնում ես, որ դահլիճի կեսը, օրինակ, ամերիկացիներ են, այն էլ՝ Լոս Անջելեսում, որտեղ հայկական մեծ համայնք կա, հասկանում ես, որ միգուցե քո աշխատանքը նկատելի է դարձել ոչ միայն տեղի հայերին, որոնցից շատերի համար ես ընկեր եմ, ու կգան նաև զուտ նրա համար, որ իրենց ընկերոջ ձայնասկավառակի շնորհանդեսն է:

– Եթե օբյեկտիվ գնահատելու լինես, դա ինչի՞ արդյունք է՝ հաշվի առնելով երիտասարդ տարիքդ:
– Ամեն դեպքում, կարծում եմ՝ աշխատանքի արդյունք է: Երևի լսել են նվագս, ասել են մեկը մյուսին իմ մասին, ու էդպես ինչ-որ չափով տարածվել է անունս: Լավ որակի վիդեոներ ունեմ նկարած, որոնք տարածվում են ինտերնետի ու հատկապես՝ Youtube-ի միջոցով: Հետո, ես այնտեղ պարբերաբար համերգներ եմ ունենում՝ տեղի ամենատարբեր ակումբներում, որոնք բարձր հեղինակություն ունեն: Կարծում եմ՝ համակարգված աշխատանքի արդյունք է: Ի դեպ, Լոս Անջելեսում CD-ի շնորհանդեսին մեծ թվով թավջութակահարներ էին եկել, ու դա ինձ շատ դուր եկավ, որովհետև, իմ կարծիքով, կարևոր է, որ քո աշխատանքը հետաքրքրություն է առաջացնում նաև կոլեգաների շրջանում:

– Ու հիմա պատրաստվում ես տեղական՝ հայկական շնորհանդեսին, արդեն՝ Երևանում: Հայկական ավանդական մոտիվներ կա՞ն շնորհանդեսի այս տարբերակում:
– (Ժպտում է.- Ն.Մ.) Հայկական ավանդական են մնացել իմ հին ընկերները, որոնց հետ ես նույնպիսի հաճույքով ու ուրախությամբ պետք է նվագեմ, այս անգամ արդեն՝ նաև իմ հարազատ քաղաքում, որտեղից ես սկսել եմ իմ առաջին քայլերը երաժշտական կյանքում՝ սովորել, նվագել և այլն: Սրանք իմ համար նույնքան հավասար ու, գուցե, ինչ-որ տեղ ավելին արժեն՝ այն ամենի համեմատ, ինչ արդեն ասացի…

– Դժվարություններ չկա՞ն, ի վերջո, տարիներ են անցել…
– Երևի կան ու, այո, հենց այդ տարիների հետ կապված: Նրանք երևի ինտերնետով հետևում են իմ գործունեությանը, բայց հիմա միասին նույն բեմի վրա լինելը լրիվ ուրիշ զգացողություն է, որովհետև ես պետք է ապացուցեմ այն, ինչ նրանք իմ մասին տեսել և լսել են այս տարիների ընթացքում՝ հեռվից հեռու: Թե չէ՝ «մեր Արտյոմն ա, էլի… Ամերիկայից ա եկել…» տարբերակը չլինի, այդպես չեմ ուզում: Պետք է այնպես նվագեմ, որ նախ՝ հանդիսատեսը գոհ մնա, հետո, իհարկե, ընկերներս, որոնցից ամեն մեկը բարձր կարգի երաժիշտ է:

– Հետո էլ ասում են՝ Հայաստանում արվեստը որակ չունի, պրոգրես չունի…
– Ով նման բան է ասում՝ ես իրեն կասեմ…

– Չէ, պետք չի… Քիչ առաջ ասացիր, որ խնդիրդ քո նվագի որակով մարդկանց գոհացնելն է: Իսկ դու ինքդ քո աշխատանքի որակից գո՞հ ես:
– Այս պահին՝ ոչ այնքան, որովհետև չորս օր չէի նվագել, ճանապարհների վրա էի, և այլն…

– Այսինքն՝ չորս օրը մեծ նշանակությո՞ւն ունի երաժշտի համար:
– Ինձ համար, իհարկե, ունի և շատ մեծ նշանակություն: Լավ է, որ երաժիշտն ամեն օր նվագի, շփվի գործիքի հետ: Դա շատ կարևոր է՝ հատկապես կատարողական որակները բարձր դիրքում պահելու և կատարելագործելու համար:

– Ո՞րն է քո հիմնական զբաղմունքը Լոս Անջելեսում, միայն երաժշտությո՞ւնը:
– Այո, միայն: Տաքսի չեմ քշում այնտեղ, որովհետև հաճախ են հարցնում՝ իսկ տաքսի չե՞ս քշում: Մեքենա վարելն էլ նոր-նոր եմ սովորել, բայց եթե անգամ այնտեղ առանց աշխատանք մնամ, միևնույն է՝ տաքսի չեմ քշի: Գիտե՞ս, անկեղծ կասեմ՝ որն էր իմ գնալու որոշումը. պարզապես ես այստեղ սպառվել էի, ավելին անելու ոչինչ չէի տեսնում այդ պահին այստեղ: Լինում են նման իրավիճակներ ու հոգեվիճակներ… Դա մի էտապ էր, որ մեր քաղաքում վատը համեմատվում էր վատի հետ: Այլընտրանք չկար, գոնե ինձ համար: Ես Հայաստանից մեկնում էի այն հստակ համոզմունքով, որ կատարելագործելու եմ նվագիս որակը, երաժշտական փորձս ու գիտելիքներս: Եվ, եթե դա ինձ չհաջողվեր, միևնույն է՝ հետ էի վերադառնալու Հայաստան:

– Ու ի՞նչ կար այնտեղ՝ կատարելագործման տեսանկյունից առավել արդյունավետ, որ չգտար այստեղ, ի վերջո, դու այստեղ նվագում էիր ամենահեղինակավոր երաժիշտների հետ ու խմբերի կազմում:
– Հա, ճիշտ ես, այստեղ ես հենց այդ կարգավիճակում էի, բայց այնտեղի երաժշտական ընդհանուր մակարդակն ու լավագույն երաժիշտների քանակը համեմատելու չի, հավատա:

– Այսինքն, քո որոշումը՝ մեկնել այնտեղ, ինքդ քո ձեռքով քեզ լուրջ մրցակցության դաշտ տեղափոխելու փորձություն էր…
– Այո, հենց այդպես էլ կար: Այնտեղ՝ այդ մթնոլորտում ու այդ մարդկանց մեջ, դու ստիպված ես անդադար վազել, կատարելագործվել, որ հասնես, հետ չմնաս, էլ չեմ ասում, որ այնտեղ, այսպես ասած, սերնդափոխությունն աներևակայելի արագ տեմպերով է զարգանում: Պարզապես, երբ մտնում ես մի ակումբ ու տեսնում ես, որ այնտեղ նվագում է մի բաս կիթառահար, որին լսելով՝ դու ամբողջ կյանքդ ձգտել ես ավելիին, քան կաս, ու նրա նվագից անմիջապես հետո քո մուտքն է, սա արդեն լուրջ նշաձող է, որին հասնելու համար նույնիսկ գիշերները սկսում ես չքնել, պարապել…

– Քո երաժշտական «հերոսներին» իրական կյանքում հանդիպելն ու շփվելը շոկային չէ՞ր, Արտյոմ:
– Կասեի՝ ավելի, քան շոկ է դա: Ես գերադասում եմ նրանց հետ մի քանի րոպե շփումը, քան, ասենք՝ մի քանի ժամ վարպետության դասը, որ կարելի է վճարել, նստել, լսել, և այլն: Բայց գիտե՞ս՝ իրական շոկը երբ է գալիս, երբ դու նվագում ես, ու էն մարդը, ով ժամանակին քո կումիրն է եղել, քեզ ասում է՝ բայց լավ ես նվագում, գիտե՞ս… Այստեղ արդեն մի վիճակ է, որ բառերով նկարագրելու չի…

– Ինքնաբավարարման այդ վիճակը մի տեսակ հանգիստ ռեժիմի չի՞ բերում, որը վտանգավոր կդառնա, եթե երկար շարունակվի:
– Չէ, որովհետև այնտեղ մրցակցությունը պաուզաներ չի հանդուրժում, անմիջապես «կպատժի» քեզ: Նոր սերունդն այնտեղ կրկնակի տեմպերով արագ է աճում ու, եթե դու քեզ թույլ տաս, ասենք, չորսօրյա դադարի շքեղություն, անպայման կլինեն մի քանիսը, որ կգան-կանցնեն քեզ, հասկանո՞ւմ ես: Ու սա չի վերաբերում միայն հենց այնտեղ ծնված երաժիշտներին, կարող է պատահի՝ ինչ-որ մեկը գա, մտնի դաշտ ու շատ արագ առաջ անցնի քեզանից:

– Ինչպես երևի դու ես եղել ժամանակին ինչ-որ մեկի համար՝ ճիշտ այդպես՝ եկել, տվել-անցել ես…
– Իհարկե (ժպտում է.- Ն.Մ.)

– Ի՞նչ ազդեցություններով է պայմանավորվում քո ստեղծած երաժշտությունը:
– Մարդկանցից, քաղաքից… ավելի ճիշտ՝ քաղաքներից, ես կասեի՝ Երևան – Լոս Անջելես: Օրինակ, իմ այս ձայնասկավառակն անվանել եմ «Citizen», թարգմանաբար՝ քաղաքացի, այն պատճառով, որ այս երկու քաղաքներն էլ հավասարաչափ մեծ ազդեցություն են ունեցել այն ստեղծագործությունների վրա, որ կան այս ձայնասկավառակում:

– Բայց այս երկու քաղաքների ազդեցությունը գոնե, իմ կարծիքով, պետք է որ շատ հակասական լինեին, իրար մերժող, թեկուզ հենց՝ տեմպերի, տեմպերամենտների տեսակներով պայմանավորված:
– Երևի հենց այդ հակասություններն էլ բերել են այն ոճերի բազմազանությանն ու միքսին, որ կան այս ձայնասկավառակում: Այստեղ, բառիս բուն իմաստով, ամեն ինչ կա, հասկանո՞ւմ ես…

– Երբեք չէի պատկերացնի՝ թավջութակով ջազ… մի տեսակ էպիկ է հնչում:
– Վայ,Նվարդ, էս ինչ դիպուկ բառ գտար, իսկապես որ, դա հենց էդ քո ասած՝ էպիկն է: Իմիջիայլոց, ես շատ եմ սիրում այդ բառը՝ էպիկ: Լավ է հնչում, չէ՞:

– Արտյոմ, չգիտեմ՝ ինչո՞ւ է ինձ այդպես թվում, բայց ես ավելի քան համոզված եմ, որ քո հաջորդ ձայնասկավառակը շատ կոնկրետ ու, ամենակարևորը՝ բոլորովին նոր երաժշտական ձեռագիր է ի հայտ բերելու: Քո այս տարիների ստեղծագործական բոլոր տեսակի խմորումների արդյունքն է լինելու, կտեսնե՛ս…
– Չգիտեմ՝ ինչի, բայց ես էլ հենց էդ նույն զգացողությունն ունեմ: Զարմանալի բան ա, գիտե՞ս…

– Ո՞նց պատահեց, որ այդքան երիտասարդ տարիքում քեզ վերցրեցին «Armenian Navy Band»-ի կազմ:
– Ոչ միայն՝ այդքան երիտասարդ, այլև՝ նույնքան անփորձ (ժպտում է.- Ն.Մ.): Դրանից մի քանի ամիս առաջ Վահագնը (դաշնակահար Վահագն Հայրապետյանը.- Ն.Մ.) «Կատուներ» խումբը ստեղծեց: Արտոն (Արտո Թունչբոյաջյանը.- Ն.Մ.) նրան խորհուրդ էր տվել ընտրել հատկապես ջահել երաժիշտների, որոնց Վահագնը կսովորեցներ, կներշնչեր, ինչը ինքն, ի դեպ, արեց, ու մինչև հիմա նա ոչ միայն իմ համար մեծագույն ուսուցիչներից է, այլև՝ լավ ընկերը: Մի անգամ ինքն ինձ հրավիրեց իր ակումբային համերգներից մեկին, որն ամբողջովին իմպրովիզների վրա էր կառուցված ու, լավ հիշում եմ, կոչվում էր՝ «Չգրված երաժշտության երեկո», որտեղ մենք պետք է առաջին անգամ հանդես գայինք դուետով. ինքը՝ դաշնամուր, ես՝ թավջութակ: Ծրագիր բացարձակ չկար, իսկապես որ՝ չգրված երաժշտություն էր, որն ինձ համար երևի ամենադժվար հաղթահարելի փորձություններից մեկն էր իմ մասնագիտական կյանքում՝ առաջին անգամ նվագել Վահագնի հետ, իմպրովիզ, այն էլ՝ լինելով այդքան անփորձ: Համերգի ավարտին ես ինձ համար շատ անսպասելի հայտնաբերեցի ակումբի անկյունում նստած Արտոյին… Ճիշտն ասած՝ անակնկալի եկա: Վերջում Արտոն Վահագնի հետ մի համար պետք է նվագեր: Մոտեցավ ինձ ու ասաց. «Լսի, մենք հիմա Վահագնի հետ նվագելու ենք, դու սպասի ու հետևի: Եթե հարյուր տոկոս վստահ լինես, որ կարող ես մեզ հետ շարունակել համարը՝ ուրեմն միացի, եթե զգաս, որ դժվար է լինելու՝ մի միացի»: Ես հասկացա, որ ինքն ուզում էր, որ ես էլ մասնակցեի այդ կատարմանը, բայց լիովին չէր վստահում ինձ: Նրանք սկսեցին նվագը, ու ես ինչ-որ պահից հասկացա, որ ժամանակն է՝ կա՛մ հիմա, կա՛մ երբեք… Համերգից հետո Արտոն ինձ ասաց. «Իմ կարծիքով՝ մենք քո հետ կշարունակենք աշխատել»… Այսպես սկիզբ դրվեց իմ «մեծ ճամփորդությանը»՝ աշխարհի ամենահայտնի փառատոներով, համերգային սրահներով, ու դա շարունակվում է մինչև հիմա:

– Կարծեմ՝ դու տարիքով ամենափոքր անդամն էիր, չէ՞, «Navy Band»-ում:
– Այո, ամենափոքրն էի, ու այն էլ ասեմ, որ առաջին անգամ «Navy Band»-ի հետ բեմ դուրս գալս պլանավորված էլ չէր: Ինձ զանգեցին-ասացին՝ մեր բաս կիթառահարը խնդիրներ ունի, չի կարող ներկայանալ, կես ժամից եղիր այսինչ տեղում: Ես եկա, ձեռքս տվեցին ա՛յ սենց հաստության նոտաներ (ձեռքով ցույց է տալիս քանակը.- Ն.Մ.) ու ասացին՝ հեն ա´ քո տեղը բեմի վրա…

– Իսկ ճի՞շտ է, որ դու «BBC World Music Award» հեղինակավոր մրցանակի ամենաերիտասարդ դափնեկիրն ես:
– Կարծեմ՝ չէ, ինձնից երիտասարդ հայ մրցանակակիր ունենք, կարծեմ՝ Սիլվա Հակոբյանն է:

– Վայ… անունների ու ոճերի այս ինչ ռեզոնանս էր՝ դու և Սիլվա Հակոբյանը, միևնույն մրցանակի դափնեկիր…
– Փաստ է, որ նույն տարում ինքն էլ ստացավ այդ մրցանակը, ես` «Armenian Navy Band»-ի կազմում, ինքը, կարծեմ, անհատական մասնակցությամբ:

– Լավ… Ե՞րբ ես մեկնելու, ի՞նչ պլաններ ունես ԱՄՆ-ում:
– Օգոստոսի առաջին շաբաթը կվերադառնամ: Այնտեղ տրիո ունենք՝ ես, Արտոն ու դաշնակահար Վարդան Հովսեփյանը: Լոս Անջելեսում ենք նվագում: Այդ տրիոյի կազմով առաջիկայում պատրաստվում ենք ամերիկյան շրջագայության, նախատեսում ենք լինել նաև Մոսկվայում: