Գալուստ Սահակյան. Լեռնային Ղարաբաղը երբեք Ադրբեջանի կազմում չի լինի. Արմենպրես

Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի նախագահ Գալուստ Սահակյանը շահեկան է համարում Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների ցանկացած հանդիպում՝ հաշվի առնելով, որ Հայաստանն, ի տարբերություն Ադրբեջանի, որդեգրել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման բանակցային ուղին: Գալուստ Սահակյանը չի կարծում, որ Ադրբեջանը վերջ կտա իր սադրիչ քաղաքականությանը և փաստում, որ այնուամենայնիվ, Լեռնային Ղարաբաղը երբեք Ադրբեջանի կազմում չի լինի, քանի որ վերջին օրերին հայկական բանակը ցույց տվեց, որ ամուր կանգնած է, իսկ հայ ժողովուրդն էլ մշտապես բանակի կողքին է: «Արմենպրես»-ը վերջին շրջանի սահմանային լարվածությունների, Սոչիում կայացած հանդիպման, Ադրբեջանում գերեվարված Կարեն Պետրոսյանի սպանության, ինչպես նաև ՀՀ կառավարության գործունեության ու ԱԺ մեկնարկելիք նստաշրջանի վերաբերյալ զրուցել է ՀՀ ԱԺ նախագահ Գալուստ Սահակյանի հետ: Ձեզ ենք ներկայացնում հարցազրույցն ամբողջությամբ:

– Պարո՛ն Սահակյան, վերջին օրերին ադրբեջանական կողմը մի քանի անգամ դիվերսիոններթափանցման փորձեր ձեռնարկեց և, հանդիպելով հայկական կողմի լուրջ դիմադրությանը,կորուստներով հետ շպրտվեց: Ձեր կարծիքով ի՞նչ նպատակ էր հետապնդում Ադրբեջանը:

– Կարծում եմ այդ հարցի պատասխանը հստակ ներկայացրել է հանրապետության Նախագահը: Կարծում եմ, որ նման գործողություններով Ադրբեջանը փորձում էր ներքին խնդիրներ լուծել: Պատահական չէր, որ միջազգային հանրությունը վերջին ամիսներին խոսքի ազատության և մարդու իրավունքների պահպանման առումով բավականին խիստ քննադատության էր ենթարկում Ադրբեջանին: Բնական է՝ այստեղ կարող էր ազդեցություն ունենալ նաև Թուրքիան, որտեղ այդ ժամանակ պատրաստվում էին նախագահական ընտրություններին: Թուրքիան փորձում է տարածաշրջանում իր լուրջ դերակատարումն ապահովել և այդ «ջրաղացին» ջուր պետք է լցնի նաև նրա կրտսեր եղբայր Ադրբեջանը: Համենայնդեպս՝ մեզ համար էլ դա փորձությունների մի ժամանակաշրջան էր: Արդյունքում հնարավոր եղավ միջազգային հանրության առջև հաստատել մեր պաշտպանունակության բարձր մակարդակը, ինչի մասին մենք միշտ խոսել ենք:

– Սահմանային լարվածությանը հետևեց Սոչիում Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի նախագահների եռակողմ հանդիպումը: Ի՞նչ տվեց այս հանդիպումը կողմերին և ի՞նչ քայլեր են հաջորդելու հանդիպմանը՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման ճանապարհին:

– Իհարկե կային բավականին լուրջ հարցեր, որ պետք է քննարկվեին: Պարզապես հանդիպումից առաջ առավել ակտուալ դարձավ սահմանային լարվածության խնդիրը, որը հրահրվել էր Ադրբեջանի կողմից: Կարծում եմ՝ ՀՀ Նախագահի` Սոչի կատարելիք այցի մասին նախօրոք հայտարարվել էր, ինչպես նաև հայտարարվել էր օրակարգը: Դա կապված էր լինելու հայ-ռուսական հարաբերությունների հետ, մասնավորապես, Եվրասիական տնտեսական միության հետագա սցենարների հետ: Այնուհանդերձ, կարծում եմ, որ հանդիպումը նպաստեց, որ տրվի բոլոր այն հարցերի պատասխանները, որ մտահոգում էին մեր հանրությանը՝ կապված, թե՛ սահմանային լարվածության, թե՛ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման, թե հայ-ռուսական հարաբերությունների և Եվրասիական տնտեսական միությանը Հայաստանի անդամակցության հետ:

– Պարոն Սահակյան, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը մեկ անգամ չէ, որ բանակցությունների սեղանի շուրջ խոսել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման անհրաժեշտության մասին, ինչից հետո իր քայլերով հակառակն է ապացուցել: Այս հանգամանքը հաշվի առնելով՝ ի՞նչ եք կարծում Սոչիի հանդիպումը կնպաստի՞, որպեսզի լարվածությունը թեթևանա:

– Ես կարծում եմ, որ ցանկացած հանդիպում շահեկան է մեզ համար, քանի որ մենք որդեգրել ենք հակամարտության կարգավորման բանակցային ուղին: Իհարկե, պիտի նաև ասել, որ ծիծաղելի կլինի, եթե հայ հասարակությունը հավատա, որ ադրբեջանական իշխանությունը կհրաժարվի իր սադրիչ պահվածքից: Ամեն դեպքում, ես կարծում եմ, որ մենք կարողացանք ապացուցել, որ Հայաստանը պատրաստ է ցանկացած սցենարի և հասկացնել. որ Ադրբեջանը Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված գործընթացները պետք է մեկ այլ ուղու վրա դնի, որովհետև ոչ միայն մեր բանակի անպարտելիությունը ապացուցելի դարձավ միջազգային հանրության համար, այլ միանշանակ է, որ այս փորձության ճանապարհին ակնհայտ դարձավ՝ հայկական բանակի թիկունքը շատ ամուր է: Մեր ժողովուրդը միանգամից մեր պետությունը դարձրեց բանակ-պետություն և վստահորեն փորձում էր դիմագրավելու իր մեխանիզմները ներկայացնել:

Պատահական չէր, որ ազատամարտիկները ոտքի կանգնեցին, պատական չէր, որ նորակոչիկ զինվորները, ովքեր նույնիսկ զինվորական երդում չէին տվել, ցանկանում էին ամեն գնով դիրքերում լինել: Սա կարծում եմ՝ մեր հայրենասիրության մի դրվագ էր, որ մեր հարևան պետությունը պետք է քաջ գիտակցի, որ երբ բանակն ու թիկունքը համարժեք են գործում դառնում են անպարտելի: Եվ ինչպես ժողովուրդն է ասում՝ չկա չարիք առանց բարիքի: Եվ տեսանելի էր, որ ամեն մի զոհի համար մեր ժողովուրդը մեծ ցավ էր ապրում:

Չեմ կարծում, որ նույն որդեգրումն ուներ ադրբեջանական կողմը: Եթե այդպես լիներ, ժողովուրդը պետք է ոտքի կանգներ: Ավելին, պետք է ասեմ, որ ադրբեջանական հասարակության մոտ արդեն խառնաշփոթ է առաջացել: Ադրբեջանի հասարակության համար պարզ դարձավ, որ հռետորաբանությունը, որ 20 տարիների ընթացքում ադրբեջանական կողմը հնչեցնում էր ադրբեջանական բանակի հզորության և հայկական բանակի անզորության մասին, ուղղակի հոխորտանքներ էին և հարցի լուծումը պետք է այլ ճանապարհով ընթանա: Այս տեսակետից կարծում եմ Ադրբեջանի գործելաոճում փոփոխություններ կլինեն, իսկ մենք էլի վստահաբար գնում ենք առաջ մեր նույն դիրքորոշմամբ, որ Ղարաբաղը երբեք Ադրբեջանի կազմում չի լինի, իսկ հակամարտության կարգավորումը տեսնում ենք միայն խաղաղ ճանապարհով: Եվ համոզված եմ, մերժելով պատերազմը, մենք վստահ ենք մեր հաղթանակի վրա և այս վերջին փորձությունը ապացուցեց, որ մենք ճիշտ ուղու վրա ենք:

– Սոչիում կայացած հանդիպումից հետո ՀՀ Նախագահը ծավալուն հարցազրույց տվեց: Ի՞նչ կարևոր ուղերձներ կառանձնացնեք Նախագահի հարցազրույցից:

– Ես կարծում եմ, որ Նախագահը սպառիչ պատասխան տվեց բոլոր հարցերին: Այդ առումով պիտի ասեմ, որ նորից մեր քաղաքական դաշտը փորձում է հարվածներ իջեցնել իշխանություններին՝ չմտածելով, որ այն, ինչը վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղին, համազգային խնդիր է: Լեռնային Ղարաբաղը չի կարող միայն իշխանությունների և ընդդիմության, քաղաքական դաշտի խնդիրը լինել: Այնուհանդերձ, բոլոր հարցադրումներին պատասխան տրվեց: Հարցազրույցից հետո էլ նկատելի էր, որ մեր ժողովուրդը համոզվեց՝ նման դեպքերում ինքը պետք է լինի իր նախագահի, իշխանությունների կողքին, իսկ իշխանությունները պետք է լինեն ժողովրդի հետ, որպեսզի կանխվի ցանկացած վտանգ, որը սպառնում է մեր անվտանգությանը:

– Ադրբեջանական ագրեսիայի վերջին դրսևորման ընթացքում հակառակորդի գործողությունները դատապարկտող համատեղ հայտարարությամբ հանդես եկան խորհրդարանական 6 խմբակցությունները, ինչը կարելի է աննախադեպ համարել՝ հաշվի առնելով նրանց միջև առկա տարակարծությունները: Ինչի՞ մասին է խոսում այս հանգամանքը:

– Իհարկե, մեր պետական մեխանիզմներն այդ ընթացքում շատ ճիշտ աշխատեցին: Որքան էլ նեղ կուսակցական, թիմային շահերից բխող հարցեր կան, այնուհանդերձ խորհրդարանը կարողացավ ամբողջացնել իր գործունեությունը վտանգի պահին: Եվ փառք ու պատիվ քաղաքական ուժերին և ոչ միայն խորհրդարանական, այլ բոլոր քաղաքական ուժերին, քանի որ այդ ժամանակ բոլորը միավորվեցին՝ շատ լավ հասկանալով, որ Լեռնային Ղարաբաղի հարցը մեր քաղաքական օրակարգի ամենակարևոր հարցերից մեկն է: Ասեմ, որ բավականին տրամաբանական քննարկում եղավ նաև այդ հայտարարությունը կազմելիս: Ըստ էության ամբողջ հայտարարության տեքստը կազմվեց բոլոր քաղաքական ուժերի հետ համատեղ՝ վեճերի, քննարկումների և վերլուծությունների արդյունքում: Եվ վերջում մենք ստացանք հայտարարություն, որը ոչ թե քաղաքականացված էր, այլ ազգային խնդիրների ոգեկոչման հայտարարություն էր:

– Վերջին օրերին, բացի սահմանից, մարտեր էին ընթանում նաև տեղեկատվական դաշտում: Ինչպե՞ս եք գնահատում հայկական լրատվամիջոցների աշխատանքը:

– Գիտեք` առաջին օրերին մամուլի առանձին գործիչներ շատ ծիծաղելի հարցեր էին տալիս: Օրինակ՝ ասում էին ինչո՞ւ Ազգային ժողովի նախագահը դիրքերում չէ, կամ ինչո՞ւ է այն մյուսը դիրքերում: Ես ստիպված փորձեցի կանխել նման հարցադրումները, որովհետև երբ խոսքը գնում է համազգային խնդիրների մասին, նման պարզունակ գործողություններով լրատվությունը չի կարող բավարարել հասարակական պահանջը: Սակայն շատ կարճ ժամանակահատվածում լրատվությունն էլ միասնական դարձավ և հաղթանակները մեկը մյուսի հետևից գրանցվում էին նաև տեղեկատվական դաշտում:

Եվ սա մտնում է այն շրջանակի մեջ, որ մենք համազգային տրամադրություն առաջացրեցինք և այդ օրերին բոլորս միասնական, մոռանալով, որ մեկս մյուսի դեմ պայքարում ենք, մեկս մյուսին չենք ընդունում, կարող ենք մեր ազգային խնդիրները միայն այդ կերպ լուծել: Եվ ևս մեկ անգամ ապացուցեցինք, որ մեր հույսն այսպես թե այնպես, ինչպիսի դիվանագիտական հարաբերություններ էլ ունենանք, մեզ վրա պետք է դնենք: Եվ տարիներ շարունակ մենք այդ տեսակետն ունենք, այդ տեակետն ունեն նաև իշխանությունները, որն ապացուցվեց նաև վերջին միջադեպերի ընթացքում:

– Պարոն Սահակյան, վերջերս Չինարի գյուղի 31-ամյա բնակիչ Կարեն Պետրոսյանը, մոլորվելով տեղանքում, հատել էր ադրբեջանական սահմանը և գերեվարվել էր հակառակորդի կողմից, իսկ հաջորդ օրը նա սպանվեց: Չե՞ք կարծում, որ սա միջազգային մակարդակի ռազմական հանցագործություն է և բոլոր մեղավորները պետք է պատժվեն:

– Գիտեք` դա պետական մեխանիզմների գործադրմամբ դաժան հանցագործություն էր, ինչպես օրինակ, եղավ Գուրգեն Մարգարյանի սպանության և Ռամիլ Սաֆարովի արտահանձման և նրան հերոսացնելու դեպքում: Մեզ մոտ էլ այսօր խոսում են, թե ինչո՞ւ այս մասին հարց չի բարձրացվում: Նախ հարց բարձրացվում է, ողջ աշխարհն է դրանից տեղյակ: Մենք բոլորս պետք է հասկանանք, որ եթե Ադրբեջանի հետ քաղաքական հարաբերություններ ունեն Ֆրանսիան կամ Ռուսաստանը, չեմ կարծում, որ այդ երկրները կողջունեն հանցագործներին հերոսացնելու կամ անմեղ գերիներին սպանելու Ադրբեջանի քայլերը: Հատկապես այս իրավիճակն ամբողջովին ընդգծեց Ադրբեջանի ցայտնոտային իրավիճակը, որ մի երիտասարդ ընդամենը մոլորվել է, հայտարարեցին իբր Հայաստանի կողմից էլ է դիվերսիա եկել: Ընդհանրապես, մեր ժողովուրդը մի հատկություն ունի. բոլորն էլ այս պահին մտածում են, որ ադրբեջանցիներն այս ամենը պիտի չմարսեն: Եվ չեն մարսելու:

– Վերջին իրադարձությունները ցույց տվեցին, որ հայ ազգը կարողանում է միավորվել, երբ սպառնալիքի տակ է ազգային անվտանգությունը: Կցանկանայի իմանալ իշխանություններն ի՞նչքայլեր են ձեռնարկում երկրում առկա սոցիալական լարվածությունը թոթափելու համար, ինչըևս կարող է ազգային համախմբման երաշխիք լինել:

– Շատ լավ հարց եք տալիս: Բնականաբար, կառավարությունն արդեն նման քայլերի իրականացման ճանապարհին է: Աշխատավարձերի բարձրացում արդեն եղավ, ես կարծում եմ, որ այդ նույն գործընթացը ընթանում է նաև մասնավոր հատվածում և դա բնական է: Թոշակների հարցում որոշակի փոփոխություն եղավ և դեռ կլինի: Կառավարությունն այսօր քայլեր է ձեռնարկում սահմանամերձ գյուղերի խնդիրները լուծելու համար, և՛ հարկային քաղաքականության միջոցով, և՛ ուղիղ ճանապարհով օգնություններ կազմակերպելով: Ես կարծում եմ, որ նաև մեր ճանաչված հայերը, որոնք տնտեսական գործունեությամբ են զբաղվում, նրանք էլ ձեռքերը ծալած նստած չեն: Ես ինչի մասին հիմա խոսում եմ, լոկ ցանկություններ չեն, այլ գործընթացի մեջ գտնվող ծրագրեր են:

Օրինակ, վերջերս կառավարությունը քննարկում էր, որ սահմանամերձ շրջաններում ներդրումային քաղաքականությունը չհարկվի: Մեր քաղաքականությունը պետք է ամրապնդվի նրանով, որ ցանկացած սահմանամերձ գյուղ մի բրիգադ է, մի վաշտ է մեր բանակի համար, և ինչպիսի հոգատարություն մենք ունենք բանակի նկատմամբ, կրկնակի հոգատար պետք է լինենք այդ մարդկանց նկատմամբ: Իհարկե, ծրագրերը շատ են և կառավարության հաստատված ծրագրում էլ կան: Խնդիրը հետևյալում է՝ պետք է կարողանանք տնտեսական համակարգերը այնպիսի ճանապարհով առաջ տանել, որպեսզի ավելի մեծ բյուջե ունենանք, առավել ևս այս օրերին կառավարությունն առավել հասու է և փորձում է գյուղատնտեսական մթերքների արտահանման բեռը որոշակիորեն իր վրա վերցնել:

Ռուսաստանը մեզ համար բավականին մեծ շուկա դարձավ՝ հաշվի առնելով վերջին զարգացումները: Եվ եթե հնարավոր լինի լուծել գյուղարտադրանքի արտահանման խնդիրը, սա էլ սոցիալական խնդիրները լուծելու ազդակ է լինելու: Կարծում եմ տարին ամփոփելու ժամանակ կզգացվի նաև աշխատավարձերի և թոշակների բարձրացման քաղաքականության արդյունքը: Եվ պետք է ասեմ, որ նորից ցանկություն կա որոշակի բարձրացումներ կատարել:

– Պարոն Սահակյան, շուտով կմեկնարկի Ազգային ժողովի նոր նստաշրջանը: Ի՞նչ օրակարգային նախաձեռնություններ կան, որ առաջիկա նստաշրջանի ընթացքում խորհրդարանը կփորձի կյանքի կոչել:

– Հիմնականում այն, ինչի մասին խոսում էի քիչ առաջ: Այդ ամենը կառավարությունը վերածում է նախագծերի և գալիս է Ազգային ժողով: Արդեն արձակուրդն ավարտվում է: Օգոստոսի 20-ից հետո արդեն պատգամավորները կվերադառնան և հանձնաժողովներում կքննարկեն այն ծրագրերը, որոնք կառավարության կողմից ուղարկվել են մեզ օրենքի նախագծերի տեսքով:

– Պարո՛ն Սահակյան, խորհրդարանական ոչ իշխանական քառյակը 12 կետից բաղկացած պահանջ էր ներկայացրել կառավարությանը: Արդեն լրացել է նաև նոր կառավարության գործունեության 100 օրը: Ինչպե՞ս եք գնահատում անցած եռամսյակի ընացքումկառավարության աշխատանքը, և ի՞նչ եք կարծում գործադիրն ընդառաջ գնացե՞լ է քառյակի պահանջներին:

– Պետք է ասեմ, որ այդ 100 օրը մեր քաղաքական տրադիցիան չէ, դա Եվրոպայից եկած ավանդույթ է: Մեր իրավիճակում մեծ գործեր անել հնարավոր չէ, սակայն որոշակի նախագծեր հնարավոր է ունենալ, և դրանք արդեն կան: Ընդդիմությունը պահանջել է կատարել իր 12 կետերը, այսինքն` ստացվում է, ինչ- որ մարդիկ գրում են, իսկ մյուսները կատարող են: Սակայն մեր ամբողջ քաղաքական դաշտը նույնպես կառավարության հետ միասին պետք է կատարողներ լինեն: Սակայն հիմա որոշ քաղաքական ուժեր դարձել են միայն խորհուրդ տվողներ: 12 կետի փոխարեն մենք կառավարության ծրագրում ունենք 102 կետեր, որոնք պետք է կյանքի կոչենք: Իսկ ինչ վերաբերում է այդ կետերին, թող նայեն կառավարության ծրագրին, կտեսնեն, որ այն առաջարկները, որոնք հնարավոր է իրագործել, ընդգրկված են կառավարության ծրագրում և աստիճանաբար կիրագործվեն: Այդպես չի լինում, որ ընդդիմությունը կետեր է մշակում և ասում է տեսեք, եթե այս կետերը չկատարեք, մենք քարուքանդ ենք անելու և գանք իշխանության: Այստեղ և՛ ցավ կա, և՛ ժպիտ կա և՛ նողկանք, սակայն միևնույն ժամանակ էլ մտածում եմ՝ ի՞նչ անի ընդդիմությունը. ինքն իր գործն է անում, մենք էլ մեր գործն ենք անում:
Հարցազրույցը Շանթ Խլղաթյանի