«Վերջին շրջանում Սերժ Սարգսյանի ռեժիմը գլխացավանք ստեղծեց Պուտինի համար»

Հարցազրույց ԱԺ ՀԱԿ խմբակցության ղեկավար Լևոն Զուրաբյանի հետ

– Վերահսկիչ պալատի վերջին բացահայտումների կապակցությամբ Դուք նախագահ Սերժ Սարգսյանի անցկացրած խորհրդակցությունը համարել էիք նախագահին իմպիչմենտի ենթարկելու հիմք` ավելացնելով, որ հնարավոր է` խորհրդարանում նախագահի իմպիչմենտի գործընթաց սկսել հարմար պահի։ Արդյոք հիմա հարմար պահ չէ՞:

– Մենք 2011թ. նոյեմբերի հանրահավաքներից մեկում հրապարակեցինք Սերժ Սարգսյանի հեռացման իրավաքաղաքական հիմքերը: Մի փաստաթուղթ, որտեղ ցույց ենք տվել, թե ինչ հանցագործություններ է գործել Սերժ Սարգսյանը: Այն, ինչ ես ասել եմ ՎՊ կապակցությամբ, նշանակում է, որ ևս մեկ հիմք է ավելանում հրապարակված իրավաքաղաքական հիմքերին: Այն պահին, երբ մենք կտեսնենք, որ պառլամենտում կհաջողվի այս գործը սկսել, կնախաձեռնենք:

– Նկատի ունեք, որ բանակցություննե՞ր պետք է անցկացնեք ընդդիմադիր խորհրդարանական ուժերի հետ` վստահ լինելու համար, որ կմիանան իմպիչմենտի նախաձեռնությանը:

– Ոչ` հարցը դա չէ. այս պահին իշխող մեծամասնությունը կարող է արգելակել ցանկացած գործողություն այդ ուղղությամբ: Բայց հիմա անգամ պետության վերնախավում` իշխանության ներսում, աճում է Սերժ Սարգսյանի ոչ կոմպետենտության ընկալումը, զգացումը, որ, ինչպես Տեր-Պետրոսյանն էր դիպուկ ձևակերպել, պետության բաճկոնը նրա հագով չէ: Սրանք խոսակցություններ են, որոնք մենք չենք վարում, իշխանության ներսում են վարում: Եթե այսպես շարունակվի, խորհրդարանում մենք հիմքեր կունենանք ավելի լավատեսորեն տրամադրված լինել Սերժ Սարգսյանին իշխանությունից հեռացնելու հեռանկարին:

– Դուք հայտարարել էիք նաև, որ երբ լուրջ քաղաքական գործընթացի որևէ շանս առաջանա, անմիջապես կանցնենք գրոհի` բարձրացնելով իմպիչմենտի հարցը: Արդյոք հիմա գրոհի հարմար պահը չէ՞` պայքարելու իշխանության որդեգրած գաղտնի քաղաքականության դեմ, որը, ինչպես պարզվեց, Մաքսային միությանն անդամագրվելու շուրջ գաղտնի բանակցություններ է վարել:

– Դա քաղաքական ուժերի գնահատման խնդիր է, թե երբ է պետք այդ ուղղությամբ ակտիվ գործողությունների անցնել: Կարևորն այն է, որ գործողությունների սկիզբը ոչ ուշանա, ոչ ժամանակավրեպ լինի, այլապես` գործը կձախողվի:

Մեր պարտավորությունն է արագացնել այդ գործընթացը, հետևել այդ գործընթացներին: Բայց նաև պետք է հասկանալ, որ բոլոր գործոնները ՀԱԿ-ի ձեռքում չեն: Մենք ունենք լուրջ ռեսուրսներ, լուրջ վստահություն, ժողովրդի կողմից ընկալվում ենք որպես դիմադրության միակ կենտրոնը, բայց բոլոր գործոնները չունենք մեր ձեռքերում:

Իսկ կարևոր գործոն է սոցիալական դժգոհության աստիճանը, այլ քաղաքական ուժերի տրամադրությունները, ժողովրդի վճռականությունը այն հարցում` պատրա՞ստ է պայքար մղել, թե՞ նախընտրում է արտագաղթել, իշխանության ձախողումները տարբեր բնագավառներում: Վերջին հարցում իրավիճակը կարծես նպաստավոր է, բայց առանց ժողովրդի ոտքի ելնելու, մենք ոչինչ փոխել չենք կարող: Հենց սրան են ուղղված մեր ջանքերը: Այս իշխանությունները կնահանջեն միայն, եթե տեսնեն տասնյակ հազարավոր մարդկանց Ազատության հրապարակում:

– Սերժ Սարգսյանին իմպիչմենտի ենթարկելու պահանջը հասունացած չէ՞ հիմա:

– Այն, որ դեռ հասունացած չէ, չի նշանակում, որ արագորեն չի հասունանա կամ չի հասունանում: Մենք ամեն ինչով նպաստում ենք հասունացման գործընթացին` լինի քաղբանտարկյալների ազատման համար մղվող պայքարով, քաղաքացիական նախաձեռնություններին աջակցելու պատրաստակամությամբ, կոռուպցիոն բացահայտումներով, ինչպես եղավ օֆշորային սկանդալի մեր հետևողական բացահայտման դեպքում, մենք խմբակցության անունից ամենայն հավանականությամբ ԱԺ-ին նաև հարցապնդում կներկայացնենք կոռուպցիոն փաստերի հետ կապված, որը չի սահմանափակվի միայն Տիգրան Սարգսյանի չարաբաստիկ օֆշորային սկանդալով, այլ կստանա ավելի լայն շրջանակ: Ես չեմ բացառում, որ մենք հանրահավաքներ կկազմակերպենք այն պահին, որբ տեսնենք, որ հանրահավաքը կծառայի ժողովրդի մոբիլիազացիային: Այսինքն` մենք անում ենք այն նույն գործը, որը 5 տարի շարունակ մղել ենք` ունենալով ժամանակավոր ետդարձեր, բայց գրանցելով վերելքներ, նվաճումներ:

– Պարոն Զուրաբյան, ի՞նչ եք կարծում` ԲՀԿ-ն, «Ժառանգությունը» Ձեզ կպաշտպանեն իմպիչմենտի հարցում, եթե խորհրդարանում հանդես գաք այդ նախաձեռնությամբ:

– Իշխող մեծամասնության մեջ էլ մարդիկ անգամ մեզ կաջակցեն, եթե իրավիճակը հասունանա: Նրանք էլ հասկանում են, չէ՞, որ պետական նավի ղեկը չի կարելի թողնել մի կապիտանի ձեռքում, որը ամեն պահի փորձում է ժայռերին խփել նավը: Այնպես որ խոսքը գնում է մի պրոցեսի մասին, որտեղ Հանրապետականներն են նույնիսկ մեզ միանալու: Ինչ խոսք, ինչո՞ւ ԲՀԿ-ն, «Ժառանգությունն» էլ մեզ չեն միանա:

– Ընդդիմությանը մեղադրում են, որ Մաքսային միությանն անդամագրվելու հարցում դիրքորոշում չեք հայտնում` պատճառաբանելով, թե ոչինչ չգիտեք այդ կառույցի մասին, այն դեպքում, երբ Մաքսային միությունը գործող կառույց է, կան այլ պետությունների օրինակներ, փաստաթղթերը համացանցում տեղադրված են: Արդյոք խուսափո՞ւմ եք հստակ դիրքորոշում հայտնելուց:

– Դա բացարձակ ոչ պրոֆեսիոնալ խոսակցություն է: Այդ դեմագոգները պետք է պատասխանեն կոնկրետ հարցի` իրենք գիտե՞ն, որ Ղազախստանը 4 հարյուր ապրանքատեսակի շուրջ հատուկ ռեժիմ է բանակցել, որը տարբերվում է ընդհանուր ռեժիմից: Եթե գիտեն, ուրեմն կենսականորեն չպետք է բացառեն այն հնարավորությունը, որ նույն բանը կարող է անել նաև Հայաստանը: Եթե Մաքսային միության մեջ նման ճկուն ռեժիմ կա, ապա Հայաստանի համար կարող են լինել բարենպաստ բազմաթիվ բացառություններ: Սրանով չեմ ուզում արդարացնել Մաքսային միությանը միանալու որոշումը: Ես կասկածում եմ Հայաստանի իշխանությունների կարողությանը` որևէ բանակցություն տանելու հարցում: Ավելին` վստահ չեմ, որ իրենք կկարողանան ճիշտ մաքսային ռեժիմներ բանակցել Հայաստանի համար: Այս իշխանությունները ցուցադրեցին, որ իրենք չեն հասկանում` ինչ է բանակցությունը միջազգային պրակտիկայում:

Հայաստանի իշխանությունները բանակցությունները վերածում են կազինոյի կամ աուկցիոնի, որովհետև ամենամեծ սխալը, որ կատարեց Սերժ Սարգսյանը, այն է, որ գաղտնի բանակցեց թե Եվրոպայի հետ, թե Եվրամիության հետ: Մոսկվայում ռուսամետ էր ներկայանում, Եվրոպայում` եվրոպամետ… Պարզ դարձավ, որ 2012 թվականից Մաքսային միության շուրջ բանակցելու գաղտնի խումբ է ձևավորվել:

Սա անմեղսունակություն է: Բանակցությունները վստահության ռեժիմում պետք է անցնեն, պետք է բաց ներկայացնես` ով ինչ է առաջարկում, ինչ շահ է հետապնդում, համաձայնեցնես մեկի առաջարկը մյուսի հետ և այդ դեպքում միայն փոխվստահություն կլինի միջազգային գործընկերների հետ, չես հայտնվի մի վիճակում, երբ այդ գերտերությունները ստիպված կլինեն անցնել անդրկուլիսային ճնշումների` պարտադրելով նվաստացուցիչ շրջադարձեր կատարել այդ նույն բանակցությունների գործընթացի մեջ: Խնդիրը սա է: Սերժ Սարգսյանը փոխանակ բաց բանակցություններ վարեր, գերադասեց ստվերային գործընթացները, երկուսին միաժամանակ դուր գալու պրոցեսները, երկուսին խաբելու գործընթացները:

– Արդյունքում մենք անվստահելի ենք նաև Ռուսաստանի՞ համար:

– Այո: Շատերին միամտորեն թվում է, որ եթե ի վերջո շրջադարձը եղավ դեպի Ռուսաստան, Հայաստանը շահեց ՌԴ վստահությունը: Բայց դա այդպես չէ: Այն, որ Եվրոպային կորցրին, դա անկասկած է, սրա մասին Շտեֆան Ֆյուլեն էլ հայտարարեց: Մոսկվան այս առումով չի արտահայտվում, որովհետև որոշումն ի վերջո հօգուտ Մոսկվայի է, բայց ակնհայտ է, որ Ս. Սարգսյանը կորցրել է նաև Ռուսաստանի վստահությունը, հարգանքը: Ս. Սարգսյանին այլևս ոչ մեկը լուրջ չի ընդունում: Դրա ապացույցը հայկական եկեղեցու բացման ժամանակ արձանագրվեց, երբ ոչ մի ռուս բարձրաստիճան պաշտոնյա չներկայացավ միջոցառմանը, չընդգծեց դաշնակցային մեր հարաբերությունները, այն դեպքում, երբ Հայաստանի նախագահը շնորհավորեց Սոբյանինին` ՌԴ քաղաքապետին` վերընտրության կապակցությամբ: Այլ կերպ լինել չէր կարող: Սա ՌԴ վերաբերմունքի ակնհայտ ցուցադրություն է:

– Տեսակետներ կան, թե Հայաստանը Մաքսային միությանը լիարժեք անդամակցել չի կարող: Արամ Մանուկյանն էլ այսօր տեղեկություններ հայտնեց, թե ՌԴ-ն կարծես համոզված չէ, որ Սերժ Սարգսյանը անկեղծ էր իր հայտարարության մեջ, կասկածանքով է լցված: Հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ ՌԴ-ն մտափոխվի, չընդգրկի Հայաստանին ՄՄ կազմում:

– Բայց ո՞վ կարող է ասել: Ասոցացման համաձայնագրի նախաստորագրման պրոցեսի ձախողումից հետո ո՞վ կարող է վստահ որևէ կարծիք հայտնել Սերժ Սարգսյանի վարած քաղաքականության մասին: Եթե մարդը երեքուկես տարվա դիվանագիտական աշխատանքը, պետբյուջեից ծախսված փողերը մեկ րոպեում գցում է ջրի մեջ, ապա մենք նրա ձեռնարկած որևէ աշխատանքի հանդեպ կարո՞ղ ենք վստահություն ունենալ, առավել ևս, երբ ինքը որդեգրել է գաղտնի պահելու պրակտիկան: Նրա ո՞ր ասած խոսքին, ո՞ր հայտարարությանը, ո՞ր որոշմանը կարելի է հավատալ…

– Եվրոպայի դռները մեր առջև մեկընդմիշտ փակվո՞ւմ են:

– Ես նման եզրակացության չէի գա: Եվրոպան պարզապես մեծ սխալ կատարեց` տարիներ շարունակ իր աչքերը փակելով Հայաստանում տիրող ընտրակեղծիքների, մարդու իրավունքների խախտման դեպքերի վրա: Եվրոպան լեգիտիմացրել է Սերժ Սարգսյանի նախագահական կեղծված ընտրությունները` մտածելով, որ Սերժ Սարգսյանը պոկելու է Հայաստանը Ռուսաստանից, բերելու է Եվրոպա: Բայց փորձը ցույց տվեց, որ աչք փակելը ոչ մի օգուտ չտվեց` իրենք իրենց դեմ աշխատեցին, ՀՀ ժողովրդի դեմ աշխատեցին, որը հինգ տարի շարունակ ծանր պայքար է տանում իշխանափոխության համար` չունենալով Արևմուտքի աջակցությունը: Նախկինում «Ղարաբաղ» կոմիտեի կողքին էին, օգնում էին, իսկ հիմա Տիգրան Առաքելյանի համար ոչինչ չեն անում: Եվրոպան պետք է հասկանար, եթե կայուն գործընկեր է ուզում Երևանում, չպետք է մարդկանց իրավունքները ոտնահարելու համար աչք փակի, վստահի բռնապետին: Չի կարելի բռնապետին վստահել:

– Այդ դեպքում ինչո՞ւ եք ձգտում Եվրոպա, դեպի մի կառույց, որը, փաստորեն, իշխանության վերարտադրմանն է նպաստում:

– Դա շատ սխալ ելակետ է: Երբեք չի կարելի մտածել, որ ժողովրդավարություն կբերեն ժողովրդավարական երկրները: Ցանկացած գերտերություն իր աշխարհաքաղաքական շահերով է առաջնորդվում: Մենք իրավունք չունենք մեր ժողովրդավարության կառուցման գործը վստահել որևէ երկրի, դրսի աջակցությանը: Եվրոպական միության այս բանակցությունների պրոցեսը ցույց տվեց, որ ԵՄ-ն ոչ միայն ոչինչ չարեց ժողովրդավարության հաստատման համար, այլև ընդհակառակը` նպաստեց ժողովրդավարական շարժման ճնշմանը, որովհետև իրենց ձեռնտու է Ս. Սարգսյանի նման բռնապետը: Մենք չպետք է մտածենք, որ եթե մի երկիր փայլում է իր ժողովրդավարական արժեհամակարգով, ապա այդ արժեհամակարգը նվիրելու է մեզ: Ամեն երկիր իր համար պետք է նվաճի այդ արժեհամակարգը` մենք պետք է մեզ համար կառուցենք ժողովրդավարությունը:

– Ուզում եք ասել, որ Ռուսաստանին Սերժ Սարգսյանի իշխանությունը ձեռնտու չէ՞:

– ՌԴ-ն իր համար գլխացավանքներ չի ցանկանում: Այնքան ժամանակ, մինչև Սերժ Սարգսյանի ռեժիմը իրեն գլխացավանք չէր պատճառում, ինքը խնդիր չուներ ՀՀ իշխանության հետ: Բայց վերջին շրջանում Սերժ Սարգսյանի ռեժիմը ստեղծեց գլխացավանք Պուտինի համար, ուստի կորցրեց Ռուսաստանի վստահությունը: Խոսքը աշխարհաքաղաքական այն կուրսի մասին է, որը Կրեմլի դժգոհությունը առաջացրեց, չհամընկավ Ռուսաստանի շահերին: Հիմա նա տարբեր վայրիվերումներից հետո ընտրեց Ռուսաստանը, բայց կրկնում եմ` չշահեց ՌԴ վստահությունը:

– ՀԱԿ-ն ինչի՞ն է սպասում: Ե՞րբ կհայտնեք ձեր հստակ դիրքորոշումը Մաքսային միությանն անդամագրվելու հարցում:

– Մենք արտահայտել ենք մեր կարծիքը Մաքսային միության վերաբերյալ` առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հստակ խոսել է այդ մասին: Այն ինֆորմացիայի հիմքում, որը հասանելի է մեզ, մենք եզրակացություններ արել ենք, իսկ եթե լինեն նոր տեղեկություններ` ավելի խորը գնահատականներ կտանք:

– Բայց առաջին նախագահի ելույթից պարզ չէ` դուք կո՞ղմ եք, թե՞ ոչ, ձեր պատասխանը «այո»-ն է. թե՞ «ոչ»-ը:

– Իսկ ո՞վ է իրավունք տվել սահմանափակել մեր դիրքորոշումը երկու ընտրությամբ: Այդ ի՞նչ աբսուրդ է: Ով իրավունք ունի ինչ-որ մեկին դնել եկընտրանքի առաջ` «այո»-ի կամ «ոչ»-ի: Նման հարց ո՞ւմ կողմից է դրված: Մենք ի՞նչ է, հանրաքվե ենք անցկացնում, օրակարգում կա՞ նման հարց, որ մենք էլ «այո» կամ «ոչ» ասենք: Փոխարենը կա գաղտնի, հանցագործ գործընթաց: Իրական խնդիրը սա է: Իշխանական քարոզչությունը հարցը այսպես է դնում` լրատվամիջոցներին հրամայել են ստանալ «այո» կամ «ոչ» պատասխանը, որովհետև իրենք գիտեն, որ դա ձև է շեղել ավելի կարևոր խնդրից, այն է` «այո» կամ «ոչ» Սերժ Սարգսյանին: Նա էլ Մաքսային միության «այո»-«ոչ»-ով փորձում է պաշտպանվել: Ժողովրդի մեծամասնությունը ՌԴ հետ համագործակցությանն է կողմ, Սարգսյանն էլ այս առիթը օգտագործելով կասի, թե ով կողմ է ՄՄ-ին, կողմ է Սերժ Սարգսյանին: Սրա մասին պետք է մտածել, իսկ մեր պատասխանը այս հարցում միանշանակ է` ոչ Սերժ Սարգսյանին:
«168 ԺԱՄ»