«Քաղաքացու օրը չպետք է հավասարեցնել Անկախության օրվա հետ». Կարինե Աճեմյան

Հարցազրույց ՀՀԿ կանանց խորհրդի նախագահ, ԱԺ նախկին պատգամավոր Կարինե Աճեմյանի հետ

– Տիկին Աճեմյան, կառավարությունն ընդունեց «Քաղաքացու օրը» նշանակելու մասին որոշման նախագիծը: Ըստ «Տոների և հիշատակի օրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի՝ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու օրը կնշվի ապրիլի վերջին շաբաթ օրը: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում կառավարության այս որոշմանը:

– Ամեն քաղաքական ուժ, եթե իր հայեցողությամբ, նախասիրությամբ «Տոների և հիշատակի օրերի մասին» օրենքում օրեր ավելացնի՝ կարծում եմ, որ մեզ ոչ մի լավ տեղ չի տանի: Ինչ վերաբերում է հիմնավորմանը, ապա այն զավեշտալի էր, որովհետև քաղաքացու օրը չպետք է հավասարեցնել Անկախության օրվա հետ, մոռանալով, որ մենք բանակի, Առաջին Հանրապետության օրեր ունենք: Ամեն ինչ արվում է սիրողական մակարդակով, որովհետև չունեն օրակարգ: Մարդիկ, ովքեր նրանց ձայն են տվել, սպասել են, որ իրենց կյանքը լավանա, բայց այս իշխանությունները՝ ոչ կառավարության մակարդակով, ոչ Ազգային ժողովի, աշխատել չգիտեն:

Սա է պատճառը, որ այսպիսի որոշումներ են լինում: «Նստենք՝ մի օրենք էլ գրենքը» արվում է այն երկրներում, որտեղ բոլոր հարցերը լուծել են, քաղաքացիների սոցիալ-տնտեսական վիճակը բարելավված է: Իրենք դեռ մնացել են հեղափոխական, ակտիվիստական մտածողության տակ, այդպես էլ քաղաքական գործիչ չդարձան. նկատի ունեմ և՛ կառավարության, և ԱԺ ներկայացուցիչներին: Որ մեկը բերանը բացում է՝ ծիծաղելի է դառնում, բացարձակ քաղաքական բովանդակային խոսք չկա:

Ուզում եմ իրենց ասել՝ փաստորեն, այնքան էլ հեշտ չէ քաղաքական գործիչ դառնալը: Իրենց աշխատաոճով ապացուցում են, որ ընդհանրապես հեռու են քաղաքականությունից: Վերադառնալով քաղաքացու օրվան՝ ասեմ, որ քաղաքացիական հասարակությունը, ցավոք, մեզ մոտ դեռ չի կայացել. Նախ՝ սա պետք ունենալ, նոր՝ քաղաքացու օրը:

–Երկու ամսից կլրանա նոր իշխանության կառավարման մեկ տարին: Ի՞նչ փոփոխություններ էիք սպասում, ինչպե՞ս եք գնահատում կատարված աշխատանքները:

– Մարդկանց սոցիալական, տնտեսական վիճակը չի բարելավվում: Տնտեսությամբ զբաղվել՝ նշանակում է՝ շատ լուրջ աշխատել օր ու գիշեր: Ամեն ինչ արվում է, որ ներդրողները պարզապես փախչեն երկրից, բայց խոսում են ներդրումների ձեռքբերման ու ներդրումային դաշտ ստեղծելու մասին: Տարիներ շարունակ լսել եմ մեր նախկին ընդդիմության բարձրացրած հարցերը, իրենց հեղափոխական հայտարարությունների մասին, բայց այսօր իրենք պոպուլիզմով են զբաղվում: Էլ չասեմ այն, որ հնչում են ֆաշիստական, ռասիստական հայտարարություններ՝ պատգամավորների, կառավարության անդամների կողմից, որոնք ես անընդունելի եմ համարում: Հատկապես անընդունելի են կին պատգամավորների կողմից այնպիսի հայտարարությունները, որոնք հակասում են մեր՝ ժողովրդավար երկիր լինելու, մարդկային, հումանիստական սկզբունքներին:

Նախկին լրագրողն իրավունք չունի այլ լրագրողի, այն էլ՝ պատգամավորական ամենաբարձր քաղաքական հարթակում, նման հայտարարություններով վիրավորել: Ես այստեղ շատ լուրջ խնդիր եմ տեսնում:

Կարծում եմ՝ միջազգային հարթակներում աշխատելիս այս հարցերից չենք խուսափելու, որովհետև ռասիզմի մեջ են մեղադրելու: Չի կարելի անձնական դրդապատճառներով, որևէ կուսակցության հանդեպ վերաբերմունքով այդ դաշտը այսպես պղտորել: Սա անընդունելի է: Վերջին տասնամյակի ընթացքում երբեք այսքան խոցելի չեն եղել լրագրողներն ու լրատվական դաշտը: Իշխանության ներկայացուցիչների կողմից անընդհատ հնչում են սպառնալիքներ, ցենզուրայի կոչեր, որոնք կապ չունեն վերջին տարիների զարգացումների հետ: Մենք մշտապես աշխատել ենք, որ մամուլը լինի ազատ:

(Հիշեցնենք, որ մարտի 22–ին ԱԺ Տարածաշրջանային և եվրասիական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Գայանե Աբրահամյանը Տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարար Տիգրան Խաչատրյանին հարցրել է՝ վստա՞հ է, որ իր մամուլի քարտուղար Աննա Օհանյանը, որը «տարիներ շարունակ ծառայել է ՀՀԿ–ին, լինելով նաև ՀՀԿ անդամ, կարող է ազնվորեն և անկեղծորեն ներկայացնել այսօր կատարվող աշխատանքը.- Ա.Կ.): Չի՛ կարելի ասել՝ դեմոկրատիա, ժողովրդավարություն, թավշյա սեր ու բարեկամություն, և դրա անվան տակ նման հայտարարություններ անել: Մենք պարզապես գնում ենք սարսափելի վատ և անընդունելի ճանապարհով, որը մեր երկիրը, կարծում եմ, որևէ լավ տեղ չի տանի՝ ոչ տնտեսական առումով, ոչ սոցիալական: Մշակույթի մասին չեմ էլ ուզում խոսել: Դրա վրա պարզապես խաչ է քաշվում:

Համակարգային մոտեցում է նաև նախկին իշխանությունների անցած ճանապարհի վրա խաչ քաշելը, այնինչ նոր իշխանությունը պետք է լավի վրա քարեր դներ, բարձրանային ու ավելի լավացնեին կյանքը, ոչ թե հակառակը, ջնջեին, քանդեին, ավերեին: Շատ մարդկանց որ հարցնեք, թե ինչ փոփոխություններ կան, նրանք կպատասխանեն, որ դրանք տարել են դեպի վատը: Իսկ այն, ինչ կատարվում է դատաիրավական համակարգում, ես համարում եմ պարզապես շատ խոցելի՝ երկրի համար, և սարսափելի՝ մեր մտածողության, մշակույթի համար, որովհետև պայքարել արդարության համար՝ չի նշանակում՝ վրեժխնդրություն ցուցաբերել կամ անվերջ հետ նայել ու որևէ լավ բան չտեսնել: «Մարտի մեկը» հեռու է բացահայտված լինելուց, դա նաև շատ անարդարացի է մարդկանց հանդեպ, ովքեր տուժել են: Կարծում եմ՝ սա ընդամենը քաղաքական հետապնդում է, վրեժխնդրության արդյունք և ոչ ավելին:

Ինչ վերաբերում է արտաքին քաղաքականությանը, ապա մենք չունենք ձևավորված օրակարգ՝ ոչ մի մակարդակում, իսկ դա կարող է սարսափելի հետևանք ունենալ մեր երկրի, Արցախի գոյատևման հարցում:

– Վարչապետը բազմիցս է հայտարարել Արցախի բանակցային սեղան վերադարձնելու ցանկության մասին: Ի՞նչ կարծիքի եք, կհաջողվի՞:

– Արցախը բանակցային կողմ դարձնելը եղել է նաև մեր օրակարգում: Մշտապես խոսել ենք այդ մասին, բայց որպեսզի դա տեղի ունենա՝ պետք է աշխատես, բանակցես, համոզես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրներին, այդ բանակցությունների ձևաչափով հասնես քո ուզած խնդիրների լուծմանը: Այս ձևաչափով, ինչպես տեսնում եք՝ ոչինչ չի լուծվում: Արցախը եթե բանակցային կողմ պետք է դառնա, դա պետք է լինի միայն համընդհանուր որոշմամբ: Միայն բղավելով, պոպուլիստական հայտարարություն անելով, ասելով, որ ինքնիշխան ենք ու մենք ենք որոշում, այդ հարցերը չեն լուծվելու, հակառակը, թշնամիներ ենք ձեռք բերելու, և տարիների այն մեծ գործը, որ իրականացրել են նախկին իշխանությունները՝ արտաքին հարթակներում, ամբողջը ջուրն է լցվելու:

-Նշեցիք, որ Արցախը բանակցային կողմ դարձնելը եղել է նաև ՀՀԿ-ի օրակարգում, ինչո՞ւ չի ստացվել կյանքի կոչել:

– Չստացվեց, որովհետև չենք կարող միակողմանի ասել ու տուն գնալ: Մինսկի խումբը պարզ ասաց, չէ՞, որ ձևաչափը չի փոխվելու, Ադրբեջանն էլ է այդ կարծիքին: Մենք ո՞նց ենք համոզելու: Ամեն բարձր մակարդակի հանդիպման ժամանակ ԱԳ նախարարների, նախագահների մակարդակով այդ հարցը քննարկվել է: Դա դիվանագիտական լուրջ աշխատանք է, որին այս իշխանությունը, ցավոք, չի տիրապետում: Ես արտաքին հարթակում որևէ նախադրյալ չեմ տեսնում, որ մենք գնում ենք այնպիսի ուղղությամբ, որը մեզ տանում է լուրջ բանակցությունների կամ լուրջ լուծումների:

– Քանի որ ԱԺ-ում Գիտության, կրթության, մշակույթի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ եք եղել, ի՞նչ կարծիք ունեք Մշակույթի նախարարությունը ԿԳՆ-ին միացնելու կառավարության որոշման մասին:

– Իհարկե ճիշտ չէ: Պետության վերաբերմունքը մշակույթին՝ արտահայտվում է հենց այդ դիրքորոշմամբ ու դրսևորվող մոտեցմամբ: Նախարարություններում բոլորն անհամբեր սսպասում են կառուցվածքային փոփոխությանը, ինչը նշանակում է, որ կառավարությունը պարալիզացված է:

Անի Կարապետյան