Ինչ են արել Հայաստանի բանկերը 2023թ. շահույթով․ պարզաբանում է բանկերի միության նախագահը

Հայաստանի բանկային համակարգի ընդհանուր շահույթը 2023 թվականին 263 մլրդ դրամից կրճատվել է մինչև 230 մլրդ դրամ (մոտ 568 մլն դոլար)։ Այս մասին լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ հայտնեց Հայաստանի բանկերի միության նախագահ Դանիել Ազատյանը:

Ազատյանը նշեց, որ այդ ցուցանիշը, միևնույնն է, նախորդ տարիների համեմատ շատ բարձր է, օրինակ՝ 2021-ին շահույթը կազմել է ընդամենը 86 մլրդ դրամ (ընթացիկ փոխարժեքով՝ մոտ 212 մլն դոլար)։

Նախորդ տարիներին բանկային կապիտալի շահութաբերությունը (RoE) տատանվում էր 5-10%-ի սահմաններում, միայն 2022 թվականին այն աճել է մինչև 22%, իսկ 2023 թվականին նվազել է մինչև մոտ 14%։

Նրա խոսքով՝ եթե չհաշվենք վերջին երկու տարիների ցուցանիշները, ապա պետական պարտատոմսերի շահութաբերությունն ավելի հաճախ (թեև ոչ միշտ) ավելի բարձր է եղել, քան բանկերի շահութաբերությունը: Սա նշանակում է, որ տեսականորեն բանկերի համար պետական պարտատոմսեր գնելը (և վարկեր չներգրավելը) ոչ պակաս եկամտաբեր կլիներ։
Հայաստանի բանկային համակարգի շահութաբերությունը վերջին 20 տարում կազմել է 10,5%, Վրաստանում այն կազմել է 14,5%, Ղազախստանում՝ 24%, Մոլդովայում՝ 15,8%, Հունգարիայում՝ 13%, ԱՄՆ-ում՝ մոտ 10%։

Եթե խոսենք 2021 թվականի մասին (քանի որ 2022-2023 թվականներին ճգնաժամային իրավիճակի պատճառով բանկերի եկամուտները կրճատվել են, հատկապես Եվրոպայում), ապա Հայաստանում RoE-ն կազմել է 5,5%, ինչը շատ ավելի ցածր էր, քան մյուս համեմատվող երկրներում՝ Վրաստանում՝ 23,5%, Ղազախստանում՝ 30%, ԱՄՆ-ում՝ 12,5%, Հունգարիայում ՝ 10,2%։

Հարցին, թե ինչպես են բանկերը տնօրինել 2022-2023 թվականներին ավելացված շահույթը, Ազատյանը պատասխանեց, որ դրա գերակշիռ մասը ոչ թե բաժանվել է բաժնետերերին, այլ կրկին ներդրվել է: Մեծ մասամբ բանկերը դրա հաշվին համալրել են իրենց կապիտալը՝ որպես պաշտպանական բուֆեր հնարավոր նոր ռիսկերի դեմ։

Բացի այդ, բանկերը շարունակում են ծախսերը կատարել նոր ենթակառուցվածքների և անձնակազմի վրա, որպեսզի մրցունակ մնան համաշխարհային շուկաներում։ Հայաստանի բանկերի միության ղեկավարը նշեց, որ նման ծրագրեր իրականացվել են նաև նախորդ տարիներին, իսկ 2022-2023 թվականների ավելացված շահույթն օգնել է դրանց դիմաց վճարել։

Նշենք, որ ուկրաինական հակամարտության սկսվելուց և ռուսական ձեռնարկությունների ու քաղաքացիների գործարքների սահմանափակումներից հետո հայաստանյանբանկերում աճել է հաճախորդների միջոցների ծագումը պարզող (AML/CFT ոլորտի) մասնագետների պահանջարկը, իսկ նրանց աշխատավարձը կտրուկ աճել է: Հետևաբար այս մասով բանկերի համար ավելացել են նաև անձնակազմի ծախսերը։