Նիկոլ Փաշինյանի անկումը․ կատարյալ ներդաշնակություն
Հայաստանի խնդիրներն ունեն խորքային պատճառներ և, անշուշտ, չեն սահմանափակվում միայն գործող իշխանությամբ կամ Նիկոլ Փաշինյանով։ Վերջինս հայկական իրականության խնդիրների խտացված արտացոլանքն ու կրողն է և կառչած մնալով իշխանությունից՝ ավելի է խորացնում խնդիրները, որոնք առանց իրեն էլ եղել են ու լինելու են այնքան ժամանակ, քանի դեռ մեր հասարակությունն ապրում է այն կրթական, մշակութային ու արժեքային տիրույթում, որում ապրում է։
Մեր ամենալուրջ խնդիրներից մեկն այն է, որ չունենալով պայմանականորեն լավ պետություն ունենալու որևէ նախադրյալ, անվերջ զարմանում ու դժգոհում ենք, որ չունենք այդ լավ պետությունը։ Մեր չունեցած նախադրյալների շարքը շատ երկար է, բայց դրանց ինտեգրալ արտահայտությունը կարելի է համարել հասարակության ցածր կրթական ու մշակութային մակարդակը։
Տարիներ, տասնամյակներ շարունակ հանրության կրթական ցենզն անշեղորեն իջել է, մենք դարձել ենք անկիրթ ու բռի հասարակություն՝ լայն իմաստով՝ առանց անգամ նվազագույն բարոյական նշաձողերի ու արժեքների։
Չունենալով ահա անգամ հասարակության նվազագույն կրթական կամ կրթվածության մակարդակ, մենք ցանկանում ենք ունենալ լավ, զարգացած, արդյունավետ, բարեկեցիկ պետություն։ Այդպես չի լինում։
Զարգացած պետություն ունենալու համար անհրաժեշտ է միտք, գաղափար, ծրագիր, հայեցակարգ։ Բոլոր այս ինտելեկտուալ հատկանիշները պետք է գեներացվեն տարբեր էլիտաների շրջանում, բայց նախ և առաջ՝ քաղաքական համակարգում։ Բայց մեր քաղաքականության մեջ գաղափարն ու ինտելեկտը վաղուց մղվել են տասներորդական պլան։
Քաղաքական պայքարում դոմինանտ են էմոցիաները, պաշտամունքը, ատելությունը, քծնանքն ու հայհոյանքը․․․ ամեն ինչ, բացի մտքից ու ինտելեկտից։ Այդ իրողության համար ազնիվ չէ մեղադրել միայն հասարակությանը, մեղավոր են առաջին հերթին՝ քաղաքական ուժերն ու այրերը, որոնք քաղաքականության մեջ առաջնորդվում են ոչ թե քաղաքականության, այլ շուկայական օրենքներով։ Քաղաքականության մեջ, ի տարբերություն կոմերցիայի, ոչ թե առաջարկը պետք է ձևավորվի պահանջարկի հանգույն, այլ հակառակը՝ պահանջարկը պետք է գոյացնի առաջարկ։
Այլ խոսքով, ոչ թե քաղաքական ուժերը պետք է իջնեն հանրության ցածր կրթական ցենզի տիրույթ, այլ իրենց առաջարկով պետք է ձևավորեն ավելի որակյալ քաղաքական պահանջարկ։ Բայց քանի որ Հայաստանում քաղաքականությունը վաղուց կոմերցիայի տեսակ է, քաղաքական դեմքերն էլ՝ իրականում կոմերսանտներ, քաղաքական առաջարկն ու պահանջարկը գտնվում են անդառնալիորեն ցածր մակարդակում։
Պետության լավ կամ վատ վիճակը մի կողմից՝ հանրության կրթական ցենզի, մյուս կողմից՝ քաղաքական համակարգի որակի արտահայտությունն է։ Չի կարող ցածր կրթական ցենզ ու դեգրադացված քաղաքական համակարգ ունեցող հասարակությունն ունենալ լավ պետություն, դա նոնսենս է։
Հետևաբար՝ մինչև չբարձրանա մի կողմից՝ հանրության կրթական ցենզը, բարոյական ու մշակութային արժեքների նշաձողը, մյուս կողմից՝ քաղաքականության բովանդակության որակը, Հայաստանը չի կարող զարգացման երկարաժամկետ հեռանկար ունենալ՝ անկախ նրանից՝ ով կլինի իշխանություն։
Իշխանությունը, սակայն, այս հարցում ունի առանցքային նշանակություն, նշված խնդիրները ոչ թե լուծող, այլ դրանց լուծումն արգելակող նշանակություն։ Որևէ իշխանության համար ցանկալի չէ ունենալ կրթված հասարակություն, քանի որ կրթված հասարակությունն իրավատեր ու պահանջատեր հասարակություն է, չմանիպուլյացվող ու չխաբվող հասարակություն է ու այդմով՝ դժվար կառավարելի հասարակություն է։
Իշխանությունն անկիրթ հանրության համար առաջին շահառուն է և մշտապես անում է ամեն ինչ՝ հասարակության կրթական մակարդակը ոչ միայն՝ չբարձրացնելու, այլև՝ հնարավորինս իջեցնելու համար։
Այդ առումով հիմա իշխանության ու հասարակության միջև տիրում է գրեթե կատարյալ ներդաշնակություն․ իշխանության հավաքական կերպարը՝ Նիկոլ Փաշինյանը, իր կրթական, արժեքային ու բարոյական ցենզով ամբողջովին համապատասխանում է հանրության այն որակներին, որոնց շնորհիվ հանդուրժվում է ամենայնը, ինչ այսօր կատարվում է Հայաստանում։
Հենց այդ անկման շնորհիվ էլ մինչև այսօր նա պահպանում է իշխանությունը։
Ավետիս Հարությունյան
