Հայելի, որի մեջ չենք ուզում տեսնել մեր դեմքը

Կան թեմաներ, որոնց նկատմամբ մեր հասարակությունը վերապահ վերաբերմունք ունի: Խիստ վերապահ: Որդեգրումը հենց այդ թեմաներից է: Այն հազվադեպ է հասարակական քննարկման արժանանում: Այս թեմայի շուրջ անցած տարի կրքեր բորբոքվեցին: Քրեական գործեր հարուցվեցին: Հասարակական պատասխանատու ու ոչ այնքան քննարկումներ սկսվեցին: Նկատելի էր, որ սոցցանցերից մինչև «պատասխանատու» համարվող քննարկումների մասնակիցները տարրական պատրաստվածություն չունեն: Մինչդեռ մեր պաշտոնական վիճակագրությունը բավական լայնաշերտ հաշվառում ու հրապարակում է չոր թվեր: Թվեր, որ կարող են օգնել եղած խնդիրները հասկանալու և կարգավորելու համար: Առանց ավելորդ հուզականության:

Առաջին տվյալը, որ հրապարակվում է, կենտրոնական հաշվառման վերցված որդեգրման ենթակա երեխաների քանակն է: Օրինակ, 2019թ․-ին որդեգրման ենթակա երեխաների քանակը 64 է: Նշվում է, որ երեխաներից 31-ը առողջական խնդիր ունի: Նրանցից հաշմանդամ են 7-ը: Որդեգրման ենթակա երեխաներից միայն 2-ն են ընկեցիկ: Մյուսների ծնողների մասին վիճակագրությունը ահագին տեղեկություն ունի: Օրինակ այն, որ երեխաներից 14-ի երկու ծնողն էլ կան: Միակողմանի ծնողազուրկ է 11 երեխա: 27 երեխայից են գրավոր հրաժարվել ծնողը (կամ ծնողները): Որդեգրման ենթակա երեխաների հիմնական թիվը բաժին է ընկնում Երևանին: 2019-ին մայրաքաղաքի «մասնաբաժինը» 70 տոկոս էր, 2018-ին՝ 66, 2017-ին՝ 49, 2016-ին՝ 52: Այս նույն տարիների վիճակագրությունն արձանագրում է, որ միայն Վայոց ձորի մարզում որդեգրման ենթակա երեխա չի հաշվառվել:

2019թ․ որդեգրվել է 19 երեխա: Վիճակագրությունը նույնիսկ գիտի, որ նրանցից 11-ին որդեգրել են ՀՀ քաղաքացիներ, իսկ 8-ին՝ օտարերկրացիներ: Մեր՝ ՀՀ քաղաքացիներիս, որդեգրման մասնաբաժինը 58 տոկոս է:

2018թ․-ին հակառակ պատկերն էր: Որդեգրվել էր 48 երեխա: Նրանցից 23-ին են ՀՀ քաղաքացիներ որդեգրել, իսկ 25-ին՝ օրարերկրացիներ: 2017թ․ որդեգրվել է 56 երեխա: ՀՀ քաղաքացիները որդեգրել են 27 երեխայի, իսկ արտասահմանցիները՝ 29-ը: 2016թ․ 75 որդեգրված երեխաներից 35-ին են ՀՀ քաղաքացիներ որդեգրել, 40-ին՝ օտարերկրացիներ:

Թեման իսկապես նուրբ է, բայց հարկավոր է առանձին դիտարկել նաև՝ յուրաքանչյուր տարի որքան երեխա է պաշտոնապես ընդգրկվել որդեգրման ենթակաների թվաքանակում: 2016թ․-ի պաշտոնական թիվը 103 է, 2017-ինը՝ 133, 2018-ինը՝ 77, իսկ 2019-ինը՝ 64: Վերջին երկու տարիների նվազող թիվը բացատրվում է հենց այս խնդրի նկատմամբ հասարակական վերաբերմունքի աճով: Ընդ որում, հասարակական վերաբերմունքը որոշակիորեն հուզական էր ու անհանդուրժողական: Ի տարբերություն, ասենք, գիշերօթիկ դպրոցների փակման պաշտոնական որոշման: Իշխանությունները հայտարարեցին, որ այդ քայլին գնում են, ոչ թե բյուջետային միջոցների խնայողության նպատակով, այլ երեխաների շահերից ելնելով: Փաստարկն այս պարագային սա էր՝ ավելի լավ է երեխան գտնվի թեկուզ անբարենպաստ ընտանեկան միջավայրում, քան պետական ավելի բարենպաստ հիմնարկի հոգածության տակ: Նույն պետական խնամքի տակ են նաև որդեգրման ենթակա երեխաները:

Ավելացնենք նաև, որ պաշտոնական վիճակագրությունն իր պարտքը կատարում է: Կատարում է հստակ ու մանրամասն տեղեկատվություն մշակելով (որդեգրման ենթակա երեխաների սեռ, տարիք, առողջական վիճակ, ծնողների առկայություն և այլն): Իշխանությունների ու հասարակության գործն է առանց ավելորդ հուզականության վերլուծել իրավիճակն ու քայլեր ձեռնարկել:

Արա Գալոյան
Տնտեսական մեկնաբան
Աղբյուրը՝ politeconomy.org