«Սա սահմանադրական կարգի տապալման փորձ է». Վահե Հովհաննիսյան

168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման շրջանակում զրուցել ենք «Այլընտրանքային նախագծեր խմբի» ղեկավար Վահե Հովհաննիսյանի հետ

– Պարոն Հովհաննիսյան, ԵԽԽՎ համազեկուցողների և Վենետիկի հանձնաժողովի նախագահի հայտարարությունները տարբեր կերպ մեկնաբանվեցին: Ձեր գնահատմամբ՝ այդ հայտարարություններն ո՞ւմ էին ուղղված, և արդյո՞ք դրանք իրենց մեջ վտանգ պարունակում են:

– Վերջին 1-1.5 տարում Հայաստանում կատարվել են շատ իրադարձություններ, որոնք, մեր կարծիքով՝ եղել են օրենքի ակնհայտ խախտմամբ, պետական ինստիտուտների հանդեպ ակնհայտ ոտնձգություններով, և դրանք եղել են անարձագանք՝ միջազգային հանրության կողմից: Հետո, տարբեր առիթներով ստացվեց արձագանքը, որը մեղմ էր, հետո ավելի կոշտացան երանգները, և հիմա ստանում ենք գրեթե «կարմիր քարտի» նման արձագանք: Այդ դինամիկան կարևոր է ֆիքսել՝ հասկանալու համար՝ ո՞ւմ էր ուղղված, ի՞նչ է կատարվում: Հիշո՞ւմ եք դատարանների շրջափակման հայտնի օրը, կամ «Մարտի 1»-ի գործով Քոչարյանի խափանման միջոցի հետ կապված որևէ վճիռ կայացնող դատավորների հանդեպ այդ հարձակումները երկրի ղեկավարի կողմից. դրանք այն ժամանակ մնացին գրեթե անարձագանք: Եվրոպական կառույցները շատ լավ հասկանում են, որ ինչքան շատ ես աչք փակում, այնքան անօրինականությունը մեծանում է, ավելի այլանդակ տեսք է ստանում:

– Այդ դեպքում ինչո՞ւ էին աչք փակում:

– Խնդիրը հետևյալն է՝ միջազգային կառույցները շատ քաղաքականացված են: Կար խնդիր, կամ չկար որոշում՝ Հայաստանի նոր իշխանություններին ավելի խիստ մոնիտորինգի տակ պահել, տրված էր ինչ-որ քարտ բլանշ: Բայց ամեն ինչ չափ ու սահման ունի: Դու չես կարող լինել ԵԽԽՎ անդամ և թույլ տալ այն, ինչ այսօր կատարվում է Հայաստանում ՍԴ-ի հանդեպ: Դրանք ակնհայտ պետական մի ինստիտուտը բռնազավթելու, սահմանադրական կարգը տապալելու քայլեր են: Եվ այն օրինագիծը, որը պատրաստվում են դնել քվեարկության, այն կոչերը, որ արվում են գործադիրի, քաղաքական թիմի կողմից՝ ընդդեմ Սահմանադրական դատարանի, ակնհայտ է, որ այդ ամենն ունի լիմիտ: Եվ գալիս է մի պահ, որ եվրոպական կառույցների կողմից ստանում ես կոշտ արձագանք: Շարունակվի՝ լինելու է շատ ավելի կոշտ, որովհետև դա մեր խնդիրը չէ, դա եվրոպական կառույցների խնդիրն է արդեն:

– Դուք այդ հայտարարությունները համարում եք «կարմիր քարտ», բայց ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Տաթևիկ Հայրապետյանն ասում է. «Ամբողջ աշխարհը հիանում է մեզնով, իսկ Հայաստանում որոշ մարդիկ այնպես են ներկայացնում, կարծես 37 թիվն է»:

– Ես, իրոք, չեմ ճանաչում, ո՞վ էր ասել:

– Տաթևիկ Հայրապետյանը:

– Չեմ ճանաչում, չեմ լսել: Բայց այսպիսի բան կա՝ խմբակցության ներսում, փակ թիմի ներսում աշխատում է փակ համակարգերի հոգեբանությունը: Փակ համակարգերում իրենք լսում են միայն իրենց, իրար ոգևորում են, փակ համակարգի նայողը հիերարխիա է ձևավորում, մինչև փակ համակարգի շարքային անդամն այդ հիերարխիային ենթարկվում է: Շատ դժվար է այդ խմբակցության ներսում ինքնուրույն կարդալ փաստաթուղթ, ինքնուրույն լսել գնահատական, ինքնուրույն մտածել: Սա խնդիր է, և հիմա այդ փոսում հայտնվել է նաև Հայաստանը: Եվ իսկապես, շատ կարևոր է մարդկանց խրախուսել ոչ թե՝ խիզախության, այլ՝ ինքնուրույն մտածելու, ինքնուրույն կարդալու: Գիտեք լեզուներ, փաստաթուղթը եկել է, դրանից հետո ասել՝ սա ի օգուտ մեզ է, կամ ի վնաս ձեզ… ո՛չ, դա ի վնաս պետության է: Կարելի է ամեն ինչ մեկնաբանել, վերահսկման տակ գտնվող հեռուստաընկերություններով ասել՝ սա է, բայց սա 1984թ. չէ, 21-րդ դարն է, երբ մարդիկ պետք է ինքնուրույն փաստաթուղթ կարդան, և շատ մարդիկ ինքնուրույն են հասկանում՝ ինչ ասվեց:

– ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության ղեկավար Լիլիթ Մակունցն ասել է. «ՍԴ-ն ունի լեգիտիմության խոր դեֆիցիտ, ինչը վերականգնելու համար այսօր մեր առջև պահանջ է դնում ՀՀ քաղաքացին։ ՀՀ քաղաքացիները մեր առջև այդ պահանջը դնում են, և մենք՝ որպես առաջնային մանդատ կրող ինստիտուտ, պարտավոր ենք այս հարցը հանգուցալուծել»: Դուք՝ որպես ՀՀ քաղաքացի, նման պահանջ դրե՞լ եք գործող իշխանության առաջ:

– Լրիվ հակառակ պահանջն եմ դնում, և այդ պահանջը պայմանավորված չէ Հրայր Թովմասյանի կամ ցանկացած այլ ՍԴ դատավորի անձով: Այստեղ խնդիրը պետական ինստիտուտի մասին է, խնդիրն այն է, որ գործադիրը կամ օրենսդիրը չեն կարող հարձակվել ՍԴ-ի վրա: Իշխող խմբակցության ղեկավարի ասած 2-3 նախադասության մեջ 2-3 հատ Քրեական օրենսգրքի հոդվածի խախտում կա: Ի՞նչ է նշանակում՝ հանրային պահանջ է դրվում. 37 թվին էր հանրային պահանջ դրվում, ֆաշիզմի ժամանակ էր դրվում հանրային պահանջ՝ այրել հրեաների գրքերը կամ տները, ի՞նչ ենք խոսում մենք: Սա փակ համակարգի հոգեբանության դրսևորում է:

– Առհասարակ, երբ իշխանության ներկայացուցիչներն իրենց քայլերն անում են ժողովրդի անունից, դրանք որակում՝ ժողովրդի պահանջ, փորձում են ազատվե՞լ պատասխանատվությունից, թե՞ դասական պոպուլիզմի հետ գործ ունենք:

– Հակառակ կողմից սկսեմ՝ դա կվերջանա այն պահին, երբ կլինի այլընտրանքային ձևավորված քաղաքական ուժ, երբ ինքը կհանի փողոց 50.000 մարդ և կասի՝ մենք դեմ ենք: Դա հավերժ ձգվող երևույթ է՝ ես իրավունք ունե՞մ խոսել ժողովրդի անունից, թե՞ ոչ, ես 80 տոկոս եմ ստացել… և՛ ձայները, և՛ վարկանիշը դինամիկ են: 80 կամ 70 տոկոս ստացել եք 1.5 տարի առաջ՝ էյֆորիայի բումի վրա, բոլորիս պարզ է, որ այդ տոկոսները վաղուց արդեն չկան, լրիվ այլ տոկոսներ են: Հիմա իշխող ուժի լեզուն երկար է, որովհետև չկա ձևավորված քաղաքական միավոր, որը կասի՝ ժողովուրդ, այս, այս, այս հարցերով դուրս ենք գալիս փողոց և մեր կարծիքը ձևակերպում ենք այնպես, ինչպես կատարվում է բոլոր քաղաքակիրթ երկրներում: Հենց դա լինի՝ մնացածը շատ արագ կվերանա:

– ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Վահագն Հովակիմյանը շրջանառության մեջ է դրել երեք նախագիծ, որոնցով առաջարկում է փոփոխություններ ու լրացումներ կատարել «Ազգային ժողովի կանոնակարգ», «Սահմանադրական դատարանի մասին» և «Հանրաքվեի մասին» օրենքներում։ Դուք այստեղ հակասահմանադրականություն, Սահմանադրական դատարանի լիազորությունների յուրացման փորձ տեսնո՞ւմ  եք:

– Երկրի բոլոր հեղինակավոր իրավաբանները՝ անկախ քաղաքական և այլ նախասիրություններից, այս օրինագիծը համարում են աբսուրդ: Առողջ բանականության տեսակետից անհնար է դա պատկերացնել, որ այս օրինագիծը կարող է մտնել ԱԺ, դրվել քվեարկության, որովհետև նրանք, ովքեր քվեարկելու են, և հեղինակները վաղն ուղղակի կրելու են պատասխանատվություն: Ես համաձայն եմ իմ իրավաբան կոլեգաների հետ, որոնք ասում են, որ սա սահմանադրական կարգի տապալման փորձ է:

– Այսինքն՝ եթե օրինագիծն ընդունվի, դա կլինի սահմանադրական կարգի տապալո՞ւմ:

– Շատ կոշտ արձագանք է ստանալու միջազգային հանրության կողմից: Մեր այսօրվա հանրային տրամադրություններում մեծ փոփոխություններ չեն լինելու, որովհետև հանրությունը շատ մոլորված է, չունի ուղենիշներ, իրեն ուղղորդող քաղաքական միտք, երկրում մտածող հատվածների մոտ շոկ է առաջանալու, որովհետև հասկանալու են, որ իշխանական բեսպրեդել է: Իշխանությունը դրանից թևավորված՝ գնալու է հաջորդ անօրինականություններին, և շատ արագ մեր հասարակական տրամադրությունները փոխվելու են, որ՝ այսպես չի կարելի: Սա լինելու է համակարգաստեղծ սխալներից մեկը:

– Նիկոլ Փաշինյանը Կապանում Արցախի հարցի վերաբերյալ ասաց, որ բանակցային սեղանին այս պահին որևէ թուղթ չկա: Եթե որևէ թուղթ չկա, համանախագահներն ինչո՞ւ են կոչ անում կոնֆիդենցիալությունը պահպանել, և եթե ժողովուրդներին պետք է պատրաստեն խաղաղության, գաղտնիությունը որքանո՞վ է նպաստում դրան:

– Ժնևում արտգործնախարարների հանդիպումը փակ էր, ինֆորմացիայի ոչ մի լրացուցիչ աղբյուր ես չունեմ, բայց գիտեմ մի բան, որ դա այն հարցն է, որ երբեք չի լինելու թաքուն որևէ բան անել, երբեք հնարավոր չի լինելու խաբելով անել, երբեք հնարավոր չի լինելու ասել՝ ժողովրդի պահանջն է: Որ պահից դա հրապարակայնացվի, լինելու է շոկ:

– Առհասարակ, Արցախի հարցում այս պահին վտանգավոր զարգացումներ տեսնո՞ւմ եք, որովհետև ընդդիմադիր որոշ գործիչներ ահազանգում են Արցախի ադրբեջանական համայնք կոչվածին գործոն սարքելու մասին:

– Արցախի ադրբեջանական համայնքի գործոն դառնալը փաստ է: Ադրբեջանն օգտվեց մեր սխալից և ադրբեջանական համայնքի ղեկավար նշանակեց: Մեր սխալը բանակցություններում Արցախի անվերապահ մասնակցության մասին՝ միանգամից, առանց նախապատրաստելու՝ նոր թեզ, հայտարարելն էր: Դրանք տակտիկական սխալներ էին, որոնցից Ադրբեջանը շատ լավ օգտվեց: Առանձին Արցախի հարց չկա, կա մեր պետության անվտանգության խնդիր: Եթե, Աստված մի արասցե, Արցախի մի մասում փլվեց դիմադրության գիծը, այնտեղից մինչև Երևանի կենտրոն 2-3 ժամվա հեռավորություն է: Կանգնած ենք թուրք-ադրբեջանական պլանների առաջ. Կունենա՞նք այդքան գրագիտություն, պետական մտածողություն՝ խուսափել պատերազմից, անընդունելի լուծումների պարտադրանքից, այն, ինչ կարողացել ենք անել 25 տարիներին:

 Մանրամասները՝ 168TV-ի տեսանյութում