Ի՞նչ կտա Հայաստանին Հայոց Ցեղասպանության վերաբերյալ բանաձևի ընդունումը․ պարզաբանում է Սուրեն Սարգսյանը

«168 TV»-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ամերիկագետ Սուրեն Սարգսյանի հետ զրուցել ենք ԱՄՆ ներկայացուցիչների պալատի կողմից Հայոց Ցեղասպանության վերաբերյալ բանաձևի ընդունման, Թուրքիայի արձագանքի, հայկական կողմի հետագա անելիքների մասին:

– Պարոն Սարգսյան, 405 կողմ,10 դեմ ձայներով ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատն ընդունեց Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ բանաձևը: Սա ի՞նչ է նշանակում, ի՞նչ սպասենք, և ի՞նչ ընթացակարգեր պետք է հետևեն սրան:

– Սա օրենք չէ, և պարտադիր չէ, որ այս բանաձևը գնա Սենատ՝ քվեարկության, հետո էլ՝ նախագահի հաստատման: Սա Ներկայացուցիչների պալատի, այսինքն՝ երկպալատանի Կոնգրեսի պալատներից մեկի դիրքորոշումն է Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ: Սա նշանակում է, որ ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատը ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը: Ինչ վերաբերում է Սենատին, ապա այնտեղ նույնպես լինելու է քվեարկություն՝ համանման բանաձևի վերաբերյալ: Իհարկե, նույն բանաձևը չէ, տարբեր են, բայց մոտ ժամանակներս նման քվեարկություն լինելու է նաև Սենատում: Դրա նախաձեռնողներն են հանրապետական Թեդ Կրուզը և դեմոկրատ Բոբ Մենենդեզը՝ բավականին ազդեցիկ սենատորներ: Այս նախաձեռնությանը միացել են տարբեր սենատորներ, և կարծում եմ, որ հաջողությամբ կպսակվի քվեարկությունը նաև ԱՄՆ Սենատում, և երբ դա լինի, կարող ենք արդեն ԱՄՆ-ի Կոնգրեսին շնորհակալություն հայտնել, որ Հայոց ցեղասպանությունն ԱՄՆ օրենսդիր մարմնի կողմից ճանաչվել է:

Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ ԱՄՆ-ը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը: ԱՄՆ-ի կողմից Ցեղասպանությունը կարող ենք համարել ճանաչված այն ժամանակ, երբ ԱՄՆ պաշտոնյաների վրայից այդ տաբուն դուրս գա, և կարողանան «ցեղասպանություն» բառը բոլոր առիթներով օգտագործել: Բայց սա, իհարկե, չափազանց կարևոր քայլ էր:

– Այս փուլում այս բանաձևի ընդունումն արդյո՞ք հայկական լոբբիի աշխատանքի արդյունքն է, թե՞ սա ԱՄՆ-ի պատասխանն էր Թուրքիայի գործողություններին Սիրիայի հյուսիսում:

– Մի իրավիճակ է ստեղծվել, երբ հակաթուրքական տրամադրությունները բավականին շոշափելի են Վաշինգտոնում և հենց այս ֆոնին էլ ժամանակը ճիշտ էր ընտրված նաև մեր լոբբիստների կողմից, որ քվեարկության դրվեր հարցը և անցներ: Բայց այստեղ մի ուրիշ հարց էլ կա՝ արդյո՞ք ամերիկացիները փորձում են թուրքերին պատժել՝ օգտագործելով հայերին: Ես այստեղ վերապահում ունեմ, որովհետև անմիջապես մեր բանաձևի քվեարկությունից հետո քվեարկության դրվեց նաև մեկ այլ բանաձև, որով ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատը հայտարարեց, որ պետք է պատժամիջոցներ կիրառվեն թուրքերի դեմ: Այսինքն՝ թուրքերին պատժելու համար կար հատուկ բանաձև, և միանշանակ չէ, որ հենց մեզնով են պատժում թուրքերին:

– Քվեարկությունից րոպեներ անց Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն գրառում է կատարել թվիթերյան իր միկրոբլոգում՝ նշելով, որ պատմությունը քաղաքական նպատակներով օգտագործելու այս ամոթալի որոշումն առոչինչ է Թուրքիայի կառավարության և ժողովրդի համար: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այս հայտարարությունը:

– Շատ տրամաբանական. թուրքական քաղաքականության բոլոր նրբերանգներն այս թվիթում կան, որևէ նոր բան չկա, ասել է այն, ինչ մշտապես ասել են, և Թուրքիայի դիրքորոշման մեջ ոչինչ չի փոխվելու, սա Թուրքիայի վրա ազդեցություն չի ունենալու: Իհարկե, Թուրքիան ջղաձգված շարժումներ կանի, բայց սա մաքսիմումն է, ինչ այս պահի դրությամբ Թուրքիան կարող է անել: Երկու շաբաթից պլանավորված էր Էրդողանի այցն ԱՄՆ, և չեմ էլ ուզում բացառել, որ միգուցե այցը կամ կչեղարկեն, կամ կհետաձգեն, կամ միգուցե ծրագրում որոշակի փոփոխություններ կանեն, և Էրդողանը չի հանդիպի կոնգրեսականների հետ:

-Հնարավո՞ր է՝ Թուրքիան Հայաստանի նկատմամբ ինչ-որ քայլեր ձեռնարկի՝ ի պատասխան այս բանաձևի:

– Իհարկե, ամեն ինչ կարելի է Թուրքիայից սպասել, ոչինչ չի կարելի բացառել, բայց միևնույն ժամանակ՝ պետք է հաշվի առնենք, որ այս նախաձեռնության հեղինակներն ու ակտիվ ջատագովները, հաղթանակը բերողները բացառապես ԱՄՆ-ի հայ համայնքն էր և հայկական կազմակերպությունները, այսինքն՝ ԱՄՆ-ի քաղաքացիները: Այնպես որ, ինչ պետք է Թուրքիան անի Հայաստանի դեմ, դժվարանում եմ պատկերացնել, բայց եթե հաշվի առնենք, որ գործ ունենք Թուրքիայի հետ, ամեն ինչ էլ կարելի է ակնկալել:

-Այս բանաձևի ընդունումը, թերևս, ներկայացվելու է՝ որպես հայկական կողմի դիվանագիտական հաղթանակ, խնդրում եմ պարզաբանել՝ Հայաստանն այստեղ որևէ ազդեցություն ունեցե՞լ է, թե՞ ոչ:

-Հայաստանն այստեղ ազդելու հնարավորություններ չունենալուց զատ՝ նաև իրավունք էլ չուներ, որովհետև սա ամերիկյան ներքաղաքական գործընթաց է: Եվ եթե դու լոբբիստական գործունեությամբ ես զբաղվում ԱՄՆ-ում, պետք է ԱՄՆ Արդարադատության դեպարտամենտում գրանցված լինես՝ որպես լոբբիստական գործունեություն իրականացնող անհատ կամ կազմակերպություն:

– Դուք բազմիցս հայտարարել եք, որ հայ-ամերիկյան հարաբերություններում աշխատանք չի տարվում, չկա ռազմավարություն, չկա տարվող քաղաքականություն: – Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ դուք սերտ հարաբերություններ ունեք ամերիկյան բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ, իշխանությունները փորձե՞լ են կապ հաստատել Ձեզ հետ՝ պարզելու, թե ինչ աշխատանքներ պետք է տարվեն այդ ուղղությամբ:

– Ես խորհուրդներ եմ ինչ-որ ուղղություններով տվել, փորձել եմ օգտակար լինել, երևի թե դրա կարիքը չեն ունեցել: Բայց, համենայնդեպս, ես մշտապես պատրաստակամ եմ եղել, որովհետև կարծում եմ, որ ԱՄՆ-ը թիվ մեկ գերտերությունն է աշխարհի, և այս ուղղությամբ պետք է ակտիվ աշխատել: Ցավով եմ արձանագրում, որ ակտիվ աշխատանք չկա, դա մեր կողմի ցանկության բացակայությունից է: Մենք պետք է նախաձեռնողը լինենք ԱՄՆ-ի հետ աշխատելու համար, ոչ թե՝ ԱՄՆ-ը: Միացյալ Նահանգները գերտերություն է, ունի հարյուրավոր գործընկերներ, իսկ Հայաստանն ԱՄՆ-ի 172-րդ առևտրային գործընկերն է՝ աշխարհի 193 պետությունների շարքում: ԱՄՆ-ի հետ պետք է բիզնես կամ տնտեսական կապերը խորացնել, եթե քաղաքական կապերից վախենում ենք:

– Դուք հայտարարել եք, որ մենք Անվտանգության խորհուրդ չունենք, ի՞նչ պետք է անի այդ կառույցը, որ չի անում, ի՞նչ նկատի ունեք:

– Եթե դուք իմ հարցին պատասխանեք, թե այդ կառույցն այսօր ինչո՞վ է զբաղված և ի՞նչ է անում, ես էլ կարող եմ ձեր հարցին պատասխանել, թե ի՞նչ պետք է անի: Այստեղ կառույցի խնդիրը չէ, կառույցում աշխատում են տասնյակ պրոֆեսիոնալ մարդիկ, իրենց գործը լավ անող մարդիկ: Ընդհանրապես, ամբողջ աշխարհում Անվտանգության խորհուրդն ամենակարևոր մարմիններից մեկն է: Նույն ԱՄՆ-ի Անվտանգության խորհուրդը համակարգում է նախագահի խորհրդականը, որը քանի որ անվտանգության հարցերով նախագահի խորհրդականն է, դառնում է ազդեցիկ մարդկանցից ոչ միայն՝ Վաշինգտոնում, այլև՝ ամբողջ աշխարհում: Հայաստանում, ցավոք, դա չկա, որովհետև Անվտանգության խորհուրդը ճիշտ չի ղեկավարվում, ճիշտ չի կառավարվում, ճիշտ մարդու կողմից չի կառավարվում: Կան բազմաթիվ լավ գեներալներ, ովքեր հասկանում են անվտանգությունից, անվտանգության ճարտարապետությունից, տարածաշրջանից, ռազմական գործից և, բնականաբար, ծառայել են բանակում, այդ դեպքում շատ ավելի էֆեկտիվ կլիներ: