«Ես չգիտեմ՝ արդյոք, եթե ես լինեի նրա փոխարեն, կդիմանայի՞ այդ փորձություններին». Ավետիք Իշխանյան

«Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտե» հ/կ-ի նախագահ, իրավապաշտպան Ավետիք Իշխանյանի հետ 168.am-ը զրուցել է ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանի շուրջ ծավալվող իրադարձությունների, ԱԺ աշխատակազմի նախագահի նախկին տեղակալ Արսեն Բաբայանի ձերբակալության, արդարադատության նախկին նախարար Արփինե Հովհաննիսյանի այսօրվա գրառման ու օրախնդիր այլ թեմաների մասին:

– Արժանահավա՞տ են արդյոք Ձեզ համար ԱԺ աշխատակազմի նախագահի տեղակալ Արսեն Բաբայանի ձերբակալության հիմքերը:

– Արդեն ես վստահաբար կարող եմ ասել, որ Հրայր Թովմասյանի նկատմամբ  աներևույթ, ներեցեք, «առերևույթ»  քրեական հետապնդում է իրականացվում: Մի կողմից, կարծես թե ունենալով գործառութային անձեռնմխելիություն՝ անձամբ Հրայր Թովմասյանի նկատմամբ չի այդ քրեական հետապնդումը, բայց մյուս կողմից՝ սա ըստ էության քրեական հետապնդում է հենց Հրայր Թովմասյանի հանդեպ: Երբ Հրայր Թովմասյանը «չհանձնվեց», հետապնդումներ սկսվեցին նրա մերձավորների նկատմամբ: Հետաքրքրականն այն էր, որ, այս ամենը սկսվեց ինչ-ինչ քրեական գործերով, բայց… անընդհատ շեշտվում էր, որ մեղադրյալները Հրայր Թովմասյանի  սանիկներն են: Եվ այս ամենը ներկայացվում էր «դեմքի խելոք» արտահայտությամբ, այսինքն՝ քրեական գործի շրջանակներում «պատահականորեն» պարզվեց, որ նրանք Հրայր Թովմասյանի սանիկներն են: Հետո  անցան ընտանիքի անդամներին, իսկ երբ Հրայր Թովմասյանը կրկին մնաց աննկուն, անցան Բաբայանին ու Բաբլոյանին: Ուղղակի նույնիսկ մեղադրանքն է ծիծաղելի՝ իշխանության յուրացում: Այս ամենը հետևողական հետապնդում է Սահմանադրական դատարանի նախագահի նկատմամբ և փորձություն:

Ես չգիտեմ՝ արդյոք, եթե ես լինեի նրա փոխարեն, կդիմանայի՞ այդ փորձություններին, հատկապես, երբ դրանք առնչվում են նրա մերձավորներին և ծանոթներին: Սա, իհարկե, քրեական իրավունքի տեսակետից կարող է երկրորդական թվալ, որովհետև կարող են օրենքի պահանջ վկայակոչել, բայց երբ Արա Բաբլոյանին վիրահատությունից հանում, բերում են ՀՔԾ, ի՞նչ անվանես այս երևույթը: Մի՞թե, այսպես կոչված, «հանցագործություն» բացահայտելն այդքան հրատապ էր, և մի՞թե Արա Բաբլոյանը կթաքնվեր: Ես համարում եմ, որ այստեղ այլևս լռել չի կարելի:

Ես համարում եմ, որ սա քաղաքական հետապնդում է ոչ միայն՝ Հրայր Թովմասյանի, այլև՝ այն անձանց նկատմամբ, ովքեր  կամ նրա մերձավորներն են, կամ լինելով «նախկին, կոռումպացված» իշխանությունների հետ կապված անձինք՝ համարձակվում են քննադատել նոր  իշխանությանը:

– Երեկ պիտի տեղի ունենար Արսեն Բաբայանի ձերբակալության որոշման դեմ բերված բողոքի քննությունը, որը պետք է քննարկվեր անհապաղ, սակայն Արսեն Բաբայանին դատական նիստերի դահլիճ չբերեցին, և, ինչպես հետո նկատեց վերջինիս պաշտպան Երվանդ Վարոսյանը, դատարանը քննության չառավ իրենց բողոքը, ինչի իրավունքը չուներ, որովհետև հավանաբար նախաքննական մարմնից տեղեկություն ուներ, որ այսօր նրանք կալանքի միջնորդություն են ներկայացնելու: Սա Դուք մարդու իրավունքների խախտում չե՞ք դիտարկում:

– Ես մի փոքր ձեռնպահ կմնամ «մարդու իրավունքների խախտում» տերմինից: Այստեղ ես մի քիչ ավելի լայն կասեմ. Ներեցեք, համեմատության համար, բայց երբ Անդրեյ Սախարովը խոսում էր, նա հո ի պաշտոնե մարդու իրավունքների պաշտպա՞ն չէր և չէր խոսում մարդու իրավունքներից: Սա այն դեպքն է, երբ իրեն քաղաքացի համարող ցանկացած անձ պետք է այս ամեն ինչի մասին խոսի, որովհետև սա արդեն շատ վտանգավոր զարգացումների է տանում: Եվ երեկվա բողոքարկման այս դեպքը, և «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի նախկին տնօրեն Արա Վարդանյանի հետ կապված դեպքը, երբ դատավորը դեռ խորհրդակցական սենյակում՝ արդեն համապատասխան ստորաբաժանման ծառայողները եկել էին նրա հետևից: Այսինքն՝ գիտեին, որ կալանքի որոշում է լինելու: Ահա ձեզ դեպի դատարանների անկախություն հռչակած Հայաստանի իշխանությունների վարմունքը:

– Այսինքն՝ Դուք չեք հավատում վարչապետի այն պնդմանը, որ դատարաններն այսօր բացարձակապես ազատ են:

– Ես դրա մասին մի քանի անգամ ասել եմ, նորից եմ կրկնում, որ Հայաստանի որևէ իշխանություն, որքան որ իշխանափոխություն է եղել, երբևէ չի ասել, որ Հայաստանում դատարաններն անկախ չեն: Ես ամբողջն այս համատեքստում եմ տեսնում, որովհետև ոչ թե պետք է խոսքերին հավատալ, այլ, թե ինչպես են գործում դատարանները:

– ՍԴ դատավոր Վահե Գրիգորյանը վերջերս, ի պատասխան այն մեղադրանքների, թե ինքն աշխատանքի չի հաճախում, բայց բավականին բարձր աշխատավարձ է ստանում ու օգտվում է ՍԴ դատավորին օրենքով հասանելիք բոլոր արտոնություններից, ասաց, որ ՍԴ-ում երբևէ որևէ իրավաչափ նիստ տեղի չի ունեցել, որին ինքը չի մասնակցել: Այդ դեպքում հակասություն չկա՞. Ինչո՞ւ էր ինքը ձգտում դառնալ ՍԴ դատավոր ու նույնիսկ իրեն ՍԴ նախագահ հայտարարեց:

– Պատկերացրեք, որ ՍԴ մեկ այլ անդամ կամ դատավոր (թույլ տվեք օգտվել հայտնի բառախաղից) նույն ձևով, ինչպես Վահե Գրիգորյանը, չմասնակցեր որևէ նիստի, չունենար ու չկատարեր որևէ հանձնարարություն և օգտվեր այդ բոլոր արտոնություններից, ինչ կկատարվեր նրա հետ:

– Իսկ ի՞նչ կկատարվեր:

– Շարունակությունը թողնում եմ Ձեր երևակայությանը:

– ՍԴ-ն իրավասություն ունի այս կազմով այս հարցին ընթացք տալ, ինչո՞ւ չի քննում այդ հարցը:

– Դժվարանում եմ պատասխանել: Ճիշտ կլինի այդ հարցը տալ ՍԴ անդամ-դատավորներին, բայց կարող եմ ենթադրել, որ եթե փորձեն գործին ընթացք տալ, հերթական անգամ նրանց նկատմամբ «հուժկու հարձակում» կլինի:

– Հրայր Թովմասյանի լիազորությունները դադարեցնելու հարցով ԱԺ դիմումը ՍԴ-ն վարույթ չընդունեց, իսկ ինչպե՞ս եք մեկնաբանում պատգամավոր Արման Բաբաջանյանի հաղորդումը հանցագործության մասին, որի հիմքով էլ հենց հարուցվեց այս քրեական գործը: Ձեզ համար բերված բողոքի հիմքը հավատ ներշնչո՞ւմ է:

– Ես մի առիթով այդ մասին ասել եմ, որ, իհարկե, մասշտաբները համեմատելի չեն, բայց այսօր Արման Բաբաջանյանը կատարում է նույն դերը, ինչ 1930-ականներին կատարում էր Նաիրի Զարյանը:

– Արդարադատության նախկին նախարար Արփինե Հովհաննիսյանն այսօր ծավալուն գրառում էր կատարել, որում հանգամանորեն խոսում էր Արթուր Սարգսյանի՝ «Հաց բերողի» ձերբակալության, հիվանդությունների, նրա կալանքից ազատման, կրկնակի փորձաքննության, կրկնակի կալանավորման ու խնդրին առնչվող այլ հանգամանքների մասին: Դուք այս գործընթացներին ու իրադարձություններին, վստահ եմ, քաջածանոթ եք: Արփինե Հովհաննիսյանի գրառումից ի՞նչ հետևությունների հանգեցիք:

– Պատկերացրեք, որ Արփինե Հովհաննիսյանի այդ բացահայտումները հրապարակված լինեին «Ժամանակ» թերթում: Դա ի՞նչ կնշանակեր: Դա կնշանակեր, որ և Արթուր Դավթյանի, և կալանքը տված դատավոր Արթուր Մկրտչյանի, ով այսօր Ընդհանուր իրավասության դատարանի նախագահն է, և «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի դատաբժշկական փորձաքննությունների բաժնի պետ, ներկայումս՝ նույն ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Արգամ Հովսեփյանի (պատասխանատու է հիվանդության՝ կալանքի հետ համատեղելի կամ անհամատեղելի լինելու հարցը պարզելու համար) գլխին սև ամպեր են կուտակվում, և շուտով ԱԱԾ աշխատողները նրանց կայցելեն, և Հատուկ քննչական ծառայությունը նրանց նկատմամբ գործ կհարուցի:

Բայց  քանի որ դա «Ժամանակ» թերթում չի հրապարակվել, և Արփինե Հովհաննիսյանը «մերժված» անձ է այսօրվա իշխանությունների կողմից, սա ուղղակի հերթական ազդակը կլինի այդ անձանց, այդ թվում՝ գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանի համար՝ ավելի հնազանդորեն ծառայելու իշխանություններին, չնայած դժվար է պատկերացնել առավել հնազանդորեն ծառայելը:

– Անկախ Հայաստանի պատմության ընթացքում Դուք հիշո՞ւմ եք դեպք, երբ մի քանի ամսվա ընթացքում որևէ պաշտոնյայի իրար հետևից շնորհվեին բարձրագույն զինվորական կոչումներ: Խոսքը գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանին արդարադատության նախ՝ երրորդ, ապա՝ երկրորդ դասի պետական խորհրդականի դասային աստիճան շնորհելու մասին է: Մտաբերո՞ւմ եք էլի դեպքեր, երբ գեներալ-մայորից գեներալ-լեյտենանտ ճանապարհը մոտ երեք ամիս տևի:

– Անկեղծ ասած, չեմ հիշում: Դժվարանում եմ պատասխանել, բայց ենթադրում եմ, որ դժվար թե եղած լինի: Նույնիսկ կարծում եմ, որ Հայաստանի նախկին բոլոր իշխանությունների բարեհաճությունը վայելած գեներալ Մանվել Գրիգորյանը կերազեր այդքան արագ կոչումներ ստանալ:

Գոհար Սավզյան