Հայաստանը՝ տարածաշրջանային սրացումների կենտրոնում
Ռուս-վրացական հարաբերությունների նոր անսպասելի լարումն անհանգստություն է առաջացրել նաև Հայաստանում: 5 օր առաջ Թբիլիսիում սկսված բողոքի ակցիաներին Ռուսաստանը պատասխանել է՝ դադարեցնելով ավիահաղորդակցությունը Վրաստանի հետ, իսկ Կենտրոնական զինվորական օկրուգում մարտունակության հանկարծակի ստուգում է սկսել, ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի որոշմամբ զորքերը բերվել են մարտական բարձրագույն պատրաստության:
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը երեկ Ազգային անվտանգության խորհրդի նիստ հրավիրեց՝ քննարկելու իրավիճակը Հայաստանի շուրջ: Իրադրությունը թեժ է ոչ միայն Վրաստանում, այլև հարևան Իրանում, և հայտնի չէ, թե ինչ զարգացումներ կլինեն ԱՄՆ-Իրան հակամարտությունում: Ի՞նչ կարող է անել Հայաստանը՝ պարպելու տարածաշրջանում ահագնացող լարվածությունը:
ԱԺ Արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի փոխնախագահ Հովհաննես Իգիթյանը հույս ունի, որ բոլոր խնդիրները կհարթվեն բանակցությունների միջոցով:
«168 Ժամի» հետ զրույցում նա նշեց, որ Հայաստանն իր համեստ հնարավորությունների շրջանակներում, իհարկե, կփորձի նպաստել խաղաղությանը մեր տարածաշրջանում: Թե ԱՄՆ-Իրան լարվածության խորացումն ինչպե՞ս կազդի Ղարաբաղյան հակամարտության վրա, հնարավո՞ր է՝ Ադրբեջանը փորձի օգտվել դրանից՝ հարցին, Հ.Իգիթյանը պատասխանեց.
«Ընդհանրապես եկեք նախապես չխոսենք, որովհետև ցանկացած լարվածություն ազդում է ամբողջ տարածաշրջանի, էլ չասած՝ որոշ դեպքերում՝ աշխարհում իրադարձությունների վրա: Իսկ ԼՂ հարցն այսօր գտնվում է ՄԽ շրջանակներում, այդտեղ ավելի կարևոր է, թե կողմերն ինչպես կկարողանան այն սպասվող մթնոլորտը ստեղծել, որ, ի վերջո, ընդհատված բանակցությունները մի օր շարունակվեն»:
«Իմ քայլը» խմբակցության ղեկավար Լիլիթ Մակունցը Վրաստանում ծավալվող իրադարձությունների հարցում Հայաստանի դերակատարում չի պատկերացնում: «Իհարկե, այն լարվածությունը, որն այսօր առկա է Վրաստանի Հանրապետությունում, անհանգստացնող և մտահոգող է մեզ համար՝ որպես հարևան և դաշնակից պետություն: Միայն կարող եմ հույս հայտնել այս պահին, որ հնարավոր կլինի գալ որևէ եզրահանգման և լարվածության թուլացման ուղղությամբ շուտափույթ քայլեր ձեռնարկել: Հայաստանի դերակատարումն այս պարագայում ես անձամբ չեմ պատկերացնում, թե ինչը կարող է լինել»,- հայտարարեց Մակունցը:
Ըստ նրա՝ տարածաշրջանում որևէ պետությունում տեղի ունեցողն անմիջականորեն ազդում է հարևան պետության վրա, սակայն Վրաստանում տեղի ունեցողը ներքաղաքական պրոցեսներ են, և ՀՀ-ն իրավունք չունի միջամտել դրանց:
«Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Անի Սամսոնյանը մեզ հետ զրույցում հակառակ տեսակետը հայտնեց:
«Հայաստանը կարող է կրել հաշտարարի կամ միջնորդի դեր, որովհետև Վրաստանի և Ռուսաստանի միջև հակամարտության ցանկացած խորացում, ցանկացած խնդիր մեզ համար ևս խնդիրներ է ստեղծում, որովհետև մենք ունենք ճանապարհ, մենք ունենք պատուհան Վրաստանով դեպի Ռուսաստան, և այդ ճանապարհը շատ կարևոր ռազմավարական նշանակություն ունի մեր տնտեսության համար»,- ասաց Ա.Սամսոնյանը:
Ըստ նրա՝ այս առումով հայ խորհրդարանականները պետք է գործեին հենց տեղում, երբ Վրաստանում էին. «Այն ժամանակ, երբ Վրաստանի խորհրդարանում իրադարձությունները ծավալվեցին, իմ խորին համոզմամբ, հայերը պետք է միջամտեին, փորձեին մեղմել այդ վեճը: Բայց քանի որ դա չի եղել, գոնե հիմա փորձեն դիվանագիտական խողովակներով ինչ-որ կերպ կատարել հաշտարարի դեր: Մենք միշտ խոսել ենք, որ այդ հակամարտությունն այնքան խորն է, որ հայերն այդտեղ անելու որևէ բան չունեն, բայց ես կարծում եմ, որ մենք գոնե պետք է փորձենք, որովհետև Հայաստանը ևս չի շահելու այդ հակամարտությունից»:
Անդրադառնալով ռուս-վրացական սահմանին հայ ուղևորներով ավտոբուսի մուտքը խոչընդոտելու հանգամանքին՝ Ա.Սամսոնյանը նշեց, որ դա այդքան էլ կապված չէ Թբիլիսիում կատարվողի հետ, այլ կապված է վարորդի հետ:
«Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր, հայ-վրացական բարեկամական խմբի անդամ Հայկ Գևորգյանը հուսով է, որ տվյալ դեպքում այս սրացումը երկար չի տևի. «Չեմ կարծում, որ նոր ինչ-որ անհայտ խնդիր է ծագել, որ մինչև հիմա չկար: Բոլորս էլ գիտենք՝ ինչ հարաբերություններ են Վրաստանի և Ռուսաստանի միջև: Կարծում եմ՝ որոշակի առանձին դեպքեր կլինեն, բայց ընդհանուր առմամբ չեմ կարծում, որ սա շատ կխորանա»:
Ըստ նրա՝ տնտեսական առումով Հայաստանն այս ամենի ազդեցությունը չի զգա. «Կարծես թե Վրաստանում իրավիճակը մի քիչ հանդարտվում է, այդ պրոցեսների զարգացման դինամիկա չկա: Չեմ կարծում, որ շատ լուրջ հետևանքներ կլինեն: Ամեն դեպքում մենք պետք է պատրաստ լինենք այլընտրանքային ուղիների: Բայց ճիշտն ասած, մեր այընտրանքները սահմանափակ են օբյեկտիվ պատճառներով»:
Հ.Գևորգյանը տեղեկացրեց, որ մի քանի օրից նախատեսվում է հայ-վրացական խորհրդարանական բարեկամական խմբի ճանաչողական այցը Վրաստան, և այդ հարցերն անպայման կքննարկվեն:
«Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության քարտուղար Արման Աբովյանը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ յուրաքանչյուր դեպքում վրացական ուղղությամբ սրացումը և ներվրացական իրադարձությունները մտահոգիչ են տարածաշրջանային առումով.
«Համոզված եմ, որ վրացիներն իրենց հարցերը կլուծեն: Կարևոր է, որ մենք ունենանք տարբեր տիպի ճգնաժամային գործողությունների պլաններ, թե մենք ինչ ենք անում որոշակի իրավիճակների դեպքում: Ուշի ուշով հետևում ենք դեպքերին: Իհարկե, որևէ ոչ ստանդարտ իրավիճակ Վրաստանում չի կարող չմտահոգել մեզ: Մտահոգությունն այն է, թե որքանով իրենց ներքին խմորումները կարտահայտվեն Հայաստանի վրա, որովհետև գիտենք՝ յուրաքանչյուր սրացում ազդելու է նաև մեզ վրա»:
ԱԺ Արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի անդամ, «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արման Բաբաջանյանի կարծիքով՝ արտաքին քաղաքական համատեքստ ունեցող վրացական ներքաղաքական ճգնաժամը դառնալու է Ստրասբուրգում մեկնարկած ԵԽԽՎ ամառային նստաշրջանի կարևոր թեմաներից մեկը, և ՀՀ պատվիրակությունը պետք է ամեն ինչ անի արժանի բարձրության վրա մնալու համար.
«Վրաստանը մեզ համար չափազանց կարևոր հարևան է։ Վրաստանը մեր միակ հնարավորությունն ու ցամաքային ճանապարհն ու դուռն է դեպի Ռուսաստան և դեպի Արևմուտք։ Վրաստանի այդ բաց դուռը Հայաստանի և Արցախի անվտանգության համար կենսական արժեք ունի։ Միևնույն ժամանակ՝ Ռուսաստանը Հայաստանի համար չափազանց էական դաշնակից է, որի հետ մեր երկրի ինքնիշխանության վրա խարսխված հարաբերությունների պահպանումն ու խորացումը Հայաստանի արտաքին և պաշտպանական քաղաքականության առաջնահերթություններից է։ Ուզում եմ հավատալ, որ ԵԽԽՎ-ում իմ խորհրդարանական գործընկերներն արժանապատվորեն կկատարեն իրենց առաքելությունը՝ Հայաստանի կարևորությունը հավասարապես կզգան ու կգնահատեն և՛ եղբայր վրացիները, և՛ բարեկամ ռուսները»։
