Թե ինչպես Աննա Իսրայելյանի մայրը թույլ չտվեց նրան դերասան դառնալ
168.am-ը շարունակում է զրուցել լրագրողների հետ և բացահայտել նրանց՝ ոչ միայն մասնագիտական, այլև մարդկային տեսանկյունից: Մեր զրուցակիցն առցանց «Առավոտի» խմբագիր, լրագրող Աննա Իսրայելյանն է:
– Վերջերս Ձեր համակուրսեցի Գնել Նալբանդյանի հետ էի զրուցում, ով պատմեց, որ դեռ ուսանողական տարիներից ասում էիք, որ լրագրող եք դառնալու: Նա ժամանակին փոքր-ինչ թերահավատորեն էր ընդունել Ձեր այդ խոսքերը: Ինչպե՞ս ստացվեց, որ լրագրողի մասնագիտությունն ընտրեցիք:
– Պետք չէ անլուրջ ընդունել իմ խոսքերը: Ես առանձնապես խոստումներ չեմ տալիս, բայց եթե մի բան ասում եմ, ապա անպայման փորձում եմ այն կատարել: Երբ ինձ չթողեցին դերասան դառնալ, ես հաստատ որոշեցի, որ լրագրող եմ դառնալու: Դեռ հինգերորդ դասարանից թղթակցում էի «Պիոներ կանչ» թերթին, որի պատասխանատու քարտուղարը Սերգեյ Հարությունյանն էր:
Այդ ժամանակ մի հոդված էի գրել այն մասին, թե ինչո՞ւ մեր շենքի նկուղային հարկում տարբեր խմբակներ բացելու փոխարեն՝ հարսանիքներ են կազմակերպում: Ինձ կանչել էին Բնակշահագործման գրասենյակ: Մանկավարժի ներկայությամբ ԲՇԳ-ի պետը գոռում էր վրաս և ասում` «Այ, կմեծանաս, կամուսնանաս, կուզենաս, որ քո հարսանիքն էլ այդ նկուղում լինի, մենք քեզ չենք թողնի»: Ի դեպ` իմ հարսանիքը հենց այդ նկուղում էլ եղավ … (ժպտում է.- Գ. Ա.):
Ես բանասիրության ֆակուլտետն ընտրեցի այն պատճառով, որ միայն այնտեղ կային լրագրողի մասնագիտացման խմբեր: Լրագրությունն այդ ժամանակ բավականին արհամարհված էր: Ես հիշում եմ` նույնիսկ ժուռնալիստիկայի ամբիոնը զուգարանի կողքին էր գտնվում, և բանասերները, գրականագետները և գրաքննադատները կարծում էին, որ ով ոչինչ չգիտի՝ ժուռնալիստ է դառնում: Չէի ասի, որ նրանք շատ հեռու էին ճշմարտությունից… (ժպտում է.- Գ. Ա.):
– Իսկ ինչո՞ւ դերասան չդարձաք:
– Մայրիկս չթողեց: Ասեմ, որ չգիտեմ՝ արդյոք լավ դերասան կդառնայի՞, թե՞ ոչ, բայց լրագրողները, հատկապես խմբագիրները, պետք է նաև մի փոքր դերասանություն անել իմանան: Նկատի ունեմ այն, որ հերթական անգամ, երբ զանգում են և բողոքում, պետք է անակնկալի գալ և ասել` «Ինչպե՞ս, ես այդ մասին չգիտեի», և այլն:
– Գիտեմ, որ «Հայլուրում» աշխատելու տարիներին հետաքրքիր դեպք է պատահել, կպատմե՞ք:
– Ինձ շատ երկար ժամանակ Ալիկ Հարությունյանը համոզում էր «Հայլուրում» աշխատել, ես ասում էի, որ չեմ ուզում, որովհետև հեռուստալրագրությունն այլ մասնագիտություն է: Ես հիմա էլ եմ պնդում, որ այն արմատականորեն տարբերվում է լրագրության այլ ճյուղերից: Հազիվհազ նա ինձ համոզեց, գնացի, երկու սյուժե պատրաստեցի, որոնք եթերով հեռարձակվեցին: Գնացի և Գնելին երկյուղած հարցրեցի` «Իսկ մի բան կստացվի՞»: Նա «Հայլուրի» տաղավարի կլոր սեղանի շուրջ պտտվեց ու գլուխն օրորելով` բացասական նշան արեց: Դա ինձ համար վերջին կաթիլն էր… Ալիկին ասացի, որ «Հայլուրում» այլևս չեմ աշխատելու: Հարցրեց` «Ինչո՞ւ», պատմեցի տեղի ունեցածը: Կատաղած զանգեց Գնելին ու ասաց` «Այդ ի՞նչ ես ասել Աննային»: Գնելը պատասխանեց` «Նա ուղղակի ինձ չտվեց երկրորդ հարցը` իսկ եթե փորձեմ, կստացվի՞: Եթե հարցներ, ես կպատասխանեի` հրաշալի կստացվի»:
Հետո շատ հեռուստաընկերություններում աշխատելու փորձ ձեռք բերեցի, բայց ասեմ, որ երկար տարիներ ոչ մի աշխատանքային առաջարկի չէի համաձայնում:
– Իսկ դա ինչո՞վ էր պայմանավորված:
– Ես չեմ հավատում հայկական հեռուստաեթերի ազատությանն ու անկախությանը: Կարծում եմ, որ հայկական հեռուստաեթերը խիստ կառավարելի է մի կենտրոնից: Փոխվում են այդ կենտրոնի ղեկավարները, բայց կենտրոնացվածությունը միշտ մնում է: Ինչպես խամաճիկների թատրոնում է, երբ տիկնիկներին պարաններով ձգում են, այնպես էլ հեռուստաեթերում է: Այսօր իմ շատ լավ գործընկերները հայտնվել են նույն վիճակում: Մեկ նրանց թելերը պինդ են ձգում, ինչպես, օրինակ, նախկին նախագահի օրոք էր, մեկ էլ` թուլացնում, ինչպես ներկայիս նախագահի օրոք է: Չգիտեմ` գուցե ինչ-որ ժամանակ հետո կրկին ձգեն:
Ես աշխատանքի երկու սկզբունք ունեմ` բարձր վարձատրություն, որն ինձ անկախություն է ապահովում, և մասնագիտական ազատություն: Ես գիտեմ, որ հայկական հեռուստաեթերում կա բարձր վարձատրություն, բայց ես վստահ եմ, որ մասնագիտական ազատության առումով այնտեղ լուրջ խնդիրներ կան:
– Այս երկու օրենքները պահպանելով էլ Դուք կարողացաք անկախ լինել…
– Երկար ժամանակ լրագրությամբ զբաղվելով` որոշակի մարդկային կապեր են ստեղծվել, և պարզ է, որ երբեմն չեմ կարող այդ կապերի վրայով անցնել ու վարվել միայն իբրև լրագրող: Այս իմաստով էլ` մասնագիտական ազատությունդ հարաբերական է դառնում: Իմ աշխատանքի մեջ ես միշտ ունեցել եմ այս երկու սկզբունքները և դրանցից ելնելով էլ ընդունել կամ մերժել եմ այս կամ այն լրատվամիջոցին թղթակցելու առաջարկը:
– Մենք` լրագրողներս, գործի բերումով՝ շատ ենք բացասական ինֆորմացիա ստանում: Ի՞նչ եք կարծում` ինչպե՞ս պետք է բացասականը մեր միջից մի փոքր վերացնենք:
– Մենք ինքներս ենք գիշանգղերի պես սնվում բացասական ինֆորմացիայից: Մենք դրական ինֆորմացիա հաղորդելու հույզեր չունենք, որովհետև գիտենք մեր հասարակության պահանջարկը: Ես տեսնում եմ, թե ինչպես է հասարակությունը կլանում բացասական ինֆորմացիան հերթական ավտովթարի, ինքնասպանության մասին: Այնպես չի, որ մենք ուզում ենք բարին, վեհն ու մարդկայինը քարոզել, մենք գիտակցաբար գնում ենք բացասական ինֆորմացիայի հետևից: Դա մեզ վրա արժենում է փչացած նյարդային համակարգ, սպանված լիքը նյարդային բջիջներ: Դա այն գինն է, որը մենք վճարում ենք ամենաշատ կարդացված նյութեր ունենալու համար:
– Նյարդային համակարգը վերականգնելու համար ի՞նչ պետք է անել:
– Պետք է թոշակի անցնել … (ժպտում է.- Գ. Ա.):
– Բայց հասարակությունն այդքան բացասականի կարիք ունի՞:
– Ես շատ լավ տեսնում եմ, որ մի լավ կիթառահարի, գիտության մի նվաճման մասին նյութը որքան դիտում, ընթերցող է ունենում, իսկ ինչ-որ բացասական ինֆորմացիան, օրինակ, երբ մեկը հայհոյեց, ասաց` «Կտամ, ծնոտդ կջարդեմ», որքան շատ դիտում է ունենում: Համաձայն չեմ, որ մենք ենք այդ պահանջարկը ձևավորում: Ես տեսնում եմ այլ լրատվամիջոցներ, որոնք փորձում են այլ պահանջարկ ձևավորել` որակյալ լրատվություն տալ, բայց նայեք, որ իրենք circle.am-ում լավագույն դեպքում՝ 3-րդ տասնյակում են գտնվում: Իսկ այն կայքերը, որոնք մասնագիտացված են ստորին բնազդները սպասարկելու մեջ, ինչպես, օրինակ` սեքս, պատահարներ, արյուն, տեսարաններ՝ բարձր վարկանիշ ունեն:
– Բայց չե՞նք կարող այնպես անել, որ հասարակությունը դրական ինֆորմացիայի պահանջ ունենա:
– Դա միայն լրագրողների գործը չէ, եթե նույնիսկ լրագրողների գործն է, ապա ոչ մեկ ոլորտի լրագրողների: Սա ամբողջ հասարակության, դպրոցի, կրթության, մտավորականության, նաև մամուլի խնդիրն է: Եթե լրագրողներով պայմանավորվենք ու որոշենք, որ այլևս նման տեղեկատվություն չենք հաղորդում, չի ստացվելու: Չենք կարող բոլորս միասին պահել խաղի կանոնները, անպայման կհայտնվի մեկը, ով այդ կանոնները կխախտի:
– Այս խնդիրների լուծման համար, իհարկե, պետական վերահսկողություն է անհրաժեշտ, ի՞նչ եք կարծում, պետության ղեկավարների մոտ այդ գիտակցությունը ե՞րբ կձևավորվի:
– Չգիտեմ: Ես պետության ղեկավարների հետ միշտ խնդիրներ ունեմ և չգիտեմ, թե իրենք ի՞նչ են մտածում: Ես գիտեմ, որ մասնավորապես վերջին նախագահը շատ լավ է խոսում այդ մասին: Ժամանակ առ ժամանակ տեսնում եմ, որ հենց նախագահականից ուղղորդված ինչ-որ քայլեր կատարվում են, օրինակ` սերիալներում բռնության և սեքսի քարոզի վերաբերյալ, բայց մեր երկրում, ինչպես ամեն ինչ, այնպես էլ այս քայլերն արշավային բնույթ են ունենում: Հրահանգվում է՝ դադարեցնում են կրիմինալի գովերգումը, ժամանակավորապես սսկվում են, բայց անցնում է որոշ ժամանակ, արշավն ավարտվում է, և ամեն ինչ կրկին վերադառնում է իր շրջանակներում:
