Տնտեսություն

«Բազմիցս ասել եմ, որ կորոնավիրուսի պայմաններում և նաև հետպատերազմական իրավիճակում, որպեսզի  այս ամբողջ բացասական ազդեցությունները կարողանանք հաղթահարել, ընդհակառակը,  անհրաժեշտ է որքան կարելի է հեշտացնել  գործարար միջավայրը, օրենսդրությունը դարձնել ավելի բարենպաստ, ավելի friendly (ընկերական): Այսպիսով, գործատուները, տնտեսվարողները կկարողանան ավելի վերականգնել իրենց բիզնես գործունեությունը, իրենց հնարավորությունները ապագայի հետ ճիշտ կապել և դրանով կարողանալ ներդրումներ կատարել, աշխատատեղեր պահպանել, նոր հնարավորություններ ստեղծել:

Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալը 2020-ի հունվար-հոկտեմբերին կազմել է 6,4 մլրդ կՎտ.ժ, որը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշը գերազամցել է 1,7%-ով։ 

Նավթի շուկան կարող է 2021 թվական մտնել 2019 թվականի վերջի մակարդակի նկատմամբ 625 միլիոն բարել պաշարների գերավելցուկով, պահանջարկի վերականգնման տեմպերը եղել են ավելի դանդաղ, քան գարնանն ակնկալվում էր:

Պատերազմն իր ազդեցություն է թողել նաև անշարժ գույքի շուկայի վրա, Հայաստանում նվազել են բնակարանների առքուվաճառքի գործարքները, նաև՝ գները, անշարժ գույքի գործակալություններից շատերն էլ նկատել են վարձով բնակարանների պահանջարկի ավելացում, հետևաբար նաև՝ վարձավճարների ավելացում, ոմանք էլ նկատում են, որ պատերազմի ավարտից հետո վարձով բնակարանները սկսում են ազատվել, վարձավճարներն էլ կամաց-կամաց վերադառնում են հին չափերին:

Արցախի հանրային ծառայությունները և տնտեսական մրցակցությունը կարգավորող պետական հանձնաժողովի աշխատակազմի տնտեսական մրցակցության պաշտպանության բաժնի մասնագետների կողմից Ստեփանակերտ քաղաքում գործող 20 առևտրային օբյեկտներում 43 լայն սպառման ապրանքատեսակների դիտարկման արդյունքում նախորդ՝ դիտանցման համեմատ արձանագրվել է 11 ապրանքատեսակի միջին գների փոփոխություն՝ 9 գնաճ և 2 գնանկում:

ԵՏՀ-ի տվյալներով՝ Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) երկրների այս տարվա առաջին տասն ամիսների ընդհանուր արդյունաբերական արտադրության ցուցանիշը եղել է 837 մլրդ 433,8 մլն դոլար և 2019-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել 2,8 %-ով։

ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը, հատուկ նշանակություն տալով ՀՀ գյուղատնտեսության զարգացմանը, շահավետ պայմաններ է առաջարկում գյուղատնտեսական վարկերի համար։ Վարկերը տրամադրվում են ինչպես հիմնական, այնպես էլ շրջանառու միջոցների ձեռք բերման և համալրման, նաև այլ բանկերից և վարկային կազմակերպություններից գործող գյուղատնտեսական վարկերի գնման նպատակով։ 

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը դեկտեմբերի 16-ին հանդիպում է ունեցել Հայաստանի Հանրապետությունում ՉԺՀ նորանշանակ արտակարգ և լիազոր դեսպան Յոն Ֆանի հետ:

Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների դեկտեմբերի 15-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:

«Ամուլսարը կարող է դառնալ համար մեկ հարկատուն»,- նախօրեին «Ազատություն» ռադիոկայանի «Ֆեյսբուքյան ասուլիս» հաղորդման ընթացքում  ասել է ՀՀ Էկոնոմիկայի նորանշանակ նախարար Վահան Քերոբյանը:

Ակնհայտ է, որ դրամը պետք է արժեզրկվեր, և պետք է հանգիստ վերաբերվել դրան, քանի որ մեր նման փոքր բաց տնտեսություններում հենց անվանական փոխարժեքը պետք է ճշգրտվի, որպեսզի ապահովվի մեր երկրի տնտեսության և արտաքին աշխարհի հաշվեկշռվածությունը:

Դեկտեմբերի 15-ի նիստում ՀՀ ԿԲ խորհուրդը որոշեց բարձրացնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 1.0 տոկոսային կետով՝ սահմանելով 5.25%:

ՀՀ կենտրոնական բանկը հորդորում է զերծ մնալ առանց համապատասխան լիցենզիայի վարկային միջոցներ տրամադրելու կամ այդ գործընթացին աջակցելու առաջարկով հանդես եկող անձանց կողմից մատուցվող ծառայություններից։

ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը` Հայաստանի բանկերի միության հետ համատեղ, մասնակցություն է ունեցել Շիրակի մարզի Քարաբերդ գյուղի դպրոցի տանիքի շինարարական աշխատանքների ֆինանսավորմանը, որը քանդվել էր 2020 թվականի մայիսին`ուժգին քամու հետևանքով: Այդ պատճառով՝ դպրոցում դասերը չեղարկվել էին, և 140 աշակերտներ չունեին կրթություն ստանալու հնարավորություն, քանի որ վերջինս գյուղի միակ դպրոցն է:

Դեկտեմբերի 11-ին Արժույթի միջազգային հիմնադրամի Գործադիր խորհուրդը հաստատել է Հայաստանի հետ համատեղ եռամյա ծրագրի գնահատման երրորդ փուլի արդյունքները, ինչի արդյունքում Հայաստանի Հանրապետության համար հասանելի են դարձել 25․714 միլիոն ՀՓԻ (շուրջ 36․7 մլն ԱՄՆ դոլար) ծավալով բյուջետային միջոցներ։ Համատեղ ծրագրի ներքո հատկացվել են 231․657 մլն ՀՓԻ (շուրջ 315 մլն ԱՄՆ դոլար) ընդհանուր ծավալով վարկային միջոցներ։ Այս մասին տեղեկացնում են ՀՀ ԿԲ–ից։

2020 թվականին ապրանքների առեւտրի ծավալը համավարակի հետեւանքով կարող է նվազել 5,6 տոկոսով, իսկ ծառայությունների առեւտրի ծավալը՝ 15,4 տոկոսով:

Fitch Ratings միջազգային վարկանիշային գործակալությունը հրապարակել է Թուրքիայի բանկերի վերաբերյալ իրականացրած 3-րդ եռամսյակի տվյալների մոնիտորինգի տեղեկագիրը:

Ոչ պարենային ապրանքների շուկայում 2020թ. նոյեմբերին 2019թ. նոյեմբերի համեմատ արձանագրվել է 1.0%, իսկ 2020թ. հոկտեմբերի համեմատ՝ 0.6% գնաճ:

Համավարակի ու տնտեսական անկման հետևանքները դեռևս չմարսած, անշարժ գույքի շուկան սկսել է կրել նաև ղարաբաղյան պատերազմի անմիջական ազդեցությունը։ Ինչպես և սպասվում էր, հոկտեմբերին շուկայի բոլոր հատվածներում կտրուկ պասիվացում է արձանագրվել։

Մեր երկրի կուտակած պետական պարտքը սպասարկելու համար տարեկան միլիարդավոր դրամներ են հատկացվում։ Այդ գումարները դուրս են գալիս պետական գանձարանից։ Միայն պարտքի տոկոսների վճարումը հաջորդ տարի կպահանջի բյուջեի ծախսերի գրեթե 10,4 տոկոսը։ Չհաշված մայր գումարների մարումը, ինչն անհամեմատ ավելի մեծ բեռ է։  

Տնտեսությամբ հետաքրքրվողների սպասումն այս պարագային առանձնակի էր: Մեր երկրի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակը 2020թ․ հոկտեմբերին ներկայացնող հաշվետվությունը պատերազմի հետքը պիտի ունենար: Բայց այս հաշվետվությունը ևս ընդգծեց մի քանի բան, որ հայտնի էր ի սկզբանե: Նախ՝ այն, որ տնտեսությունն էական որևէ փոփոխություն չի կրել:

Չնայած հասարակության շրջանում օր օրի ահագնացող դժգոհությանը, Նիկոլ Փաշինյանը մտադիր չէ ինքնակամ հեռանալ իշխանությունից։ Մյուս կողմից՝ նրան հրաժարական պարտադրելու շատ մեծ հնարավորություններ այս պահին չեն երևում, որքան էլ դրա համար առկա են բոլոր պայմանները. իշխանությունը լիակատար ձախողում է արձանագրել բոլոր ոլորտներում։

Ֆինանսների նախարարությունը հրապարակել է պետական բյուջեի կատարման 10 ամիսների հաշվետվությունը։ Այդ հաշվետվությունն առանձնահատուկ է նրանով, որ դրանում տեղ են գտել նաև «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հանգանակություններից պետական բյուջեին նվիրաբերված գումարները։ Խոսքը շուրջ 52 մլրդ դրամի մասին է։

Լայն սպառման ապրանքները Հայաստանում սկսել են համատարած թանկանալ։ Թե դա ինչի հետ է կապվում, դեռ կանդրադառնանք։ Մինչ այդ՝ արձանագրենք մեկ այլ կարևոր հանգամանք. թանկացումները տեղի են ունենում սպառողների եկամուտների նվազման պայմաններում։

Յունիբանկը բարելավել է «Դասական» ավանդի  պայմանները և բարձրացրել տոկոսադրույքները՝ ՀՀ դրամի համար այն սահմանելով  մինչև 10.25% տարեկան: 

Հրանտ Բագրատյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է․ «Հիմա էլ տնտեսական ճգնաժամն է թակում մեր դռները։ Այն ոչ միայն և ոչ այնքան պատերազմի և COVID-19-ի արդյունք է, այլև ՀՀ կառավարության և ԿԲ պոպուլիստական, անհեռատեսական քաղաքականության։ Քանի տարի է ասում ենք, գլոբալ աշխարհում ճիշտ է ազգային արժույթի փոխանակարժեքի մշտական և սահուն իջեցումը (օրինակ, տարեկան 8-10 դրամով)։ Ո՞ւմ և ի՞նչի համար էր ՀՀ ԿԲ-ի վերջին 2.5 տարիների ընթացքում «կայունացրել» դրամը։ Բացատրությունը մեկն է. աչքակապություն և պոպուլիզմ։ Այս պայմաններում դրամի փոխանակարժեքը պարբերաբար գահավիժում է։ Մեր օրերի տնտեսական ճգնաժամի կվինտէսենցիան կրկին փոխանակարժեքն է։

ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտերեշը նախազգուշացրել է, որ աշխարհի երկրները կարող են բախվել վերջին 80 տարվա ընթացքում ամենաուժեղ տնտեսական անկմանը:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ Էկոնոմիկայի նախկին նախարար (1993-1995 թթ.), 1995-1999թթ. ԱԺ պատգամավոր և ԱԺ ֆինանսատնտեսական հանձնաժողովի նախագահ, Բանկերի միության նախկին նախագահ, Օրենսդրության կարգավորման ազգային կենտրոն պետական հիմնադրամի տնօրեն տնտեսագետ Արմեն Եղիազարյանն է:

Վահե Դանիելյանն անդրադառնալով տարեսկզբից առկա խնդիրներին՝ արձանագրեց. «Ահավոր տարի էր. մեր տնտեսությանը կրկնակի վնաս հասցրեց թե՛ պատերազմը, թե՛ կորոնավիրուս: Որ քաղաքում քայլում եք, դուք էլ նկատած կլինեք, թե ինչքան են շատանում այն տարածքները, որոնք վարձով են տրվում: Այսինքն՝ ինչ-որ բիզնես է եղել, որը փակվել է: Կոնկրետ թվեր դեռ չեմ կարող ասել. Կադաստրի կոմիտեն կտա այդ թվերը, բայց երբ ուղղակի նայում ես, պարզ է դառնում իրավիճակը»:

ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը, հանդիսանալով առաջատարներից մեկը դրամական փոխանցումների ծավալով` իր հաճախորդներին առաջարկում է միջազգային դրամական փոխանցումների լայն հնարավորություններ: