Տնտեսություն

Այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանը Թուրքիայի հովանավորությամբ ու անմիջական մասնակցությամբ լայնածավալ ագրեսիա սկսեց Ղարաբաղում և Հայաստանի սահմաններին, համավարակի դեմ պայքարը մի տեսակ հետին պլան մղվեց։ Շատերը սկսեցին մատների արանքով նայել համավարակի կանխարգելման տարրական կանոնների պահպանմանը՝ կարծես այն այլևս դադարել էր սպառնալիք լինել հասարակության համար։

Ընկնող լիրան և կորոնավիրուսային համաճարակի հետևանքով անկում ապրած տնտեսության վերականգնման նվազող հեռանկարները «թունավոր խառնուրդ» են, որոնք կարող են հանգեցնել լիակատար ճգնաժամի. կարծիք է հայտնում Rabobank-ի զարգացող շուկաների արտարժույթի ավագ ռազմավար Պետր Մաթիսը:

Եթե որևե պատճառով կատարվել է վարկի մարման նպատակով հաշիվներից ավտոմատ գանձում, վարկառուները կարող են դիմել համապատասխան սպասարկող բանկ՝ հարցի կարգավորման նպատակով:

2020 թվականի երրորդ եռամսյակում աշխարհում ոսկու ընդհանուր պահանջարկն անցյալ տարվա նույն ժամանակամիջոցի համեմատությամբ 19 տոկոսով նվազել է՝ մինչեւ 892 տոննա՝ կորոնավիրուսի շարունակվող համավարակի ֆոնին: Դա ամենացածր եռամսյակային ցուցանիշն է 2009 թվականից ի վեր, հետեւում է Ոսկու համաշխարհային խորհրդի (World Gold Council, WGC) «Ոսկու պահանջարկի դինամիկան» հաշվետությունից։

Պետական եկամուտների կոմիտեի և Համաշխարհային բանկի ներկայացուցիչները տեսակոնֆերանսի միջոցով քննարկել են արհեստական բանականության և մեքենայացված ուսուցման կիրառմամբ ռիսկերի վերլուծություն իրականացնելու և հարկային ստվերը բացահայտելու հնարավորությունները: 

ԱՄՆ-ի նախագահ Դոնալդ Թրամփը 2021 ֆինանսական տարում (սկսվել է հոկտեմբերի 1-ից) փախստականների ընդունման սահմանաքանակն իջեցրել է մինչեւ 15 հազար՝ նվազագույն մակարդակը 1980 թվականից ի վեր:

Վերջին շրջանում թուրքական ազգային արժույթը՝ լիրան, շարունակում է թարմացնել արժեզրկման ռեկորդները ամերիկյան դոլարի, եվրոյի և ֆունտ ստերլինգի նկատմամբ։ Այս մասին տեղեկացնում է ermenihaber.am-ը։

«Արտաքինից կարող է թվալ, որ այնտեղ ազատ շուկայական հարաբերություններ են, մրցակցություն, լավ ներկայացված համաշխարհային տարբեր ընկերություններ, եզակի երկրներից է, որ բոլոր խոշոր ընկերությունները ներկայություն ունեն, որտեղ բոլոր խոշոր ընկերությունները ձգտում են ներկայություն ունենալ: Կար ձևավորված տեսակետ, որ Թուրքիան գյուղատնտեսական մթերքների արտահանման համար միշտ դոտացիաներ է տալիս, սուբսիդավորում է, նույն տուրիզմի ոլորտում ինքը սուբսիդավորում է, բայց պարզվում է, որ տնտեսության բոլոր ճյուղերում, որոնք միտված են արտահանման, սուբսիդավորում է իրականացվում: Այսինքն՝ առանց պետության օգնության այդ ընկերությունները չեն կարող աշխատել»,- ասաց տնտեսագետը:

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է:

Թուրքական արժույթի ռեկորդային անկման ֆոնին Թուրքիայի կենտրոնական բանկը այս տարվա գնաճի հետ կապված ավելի մռայլ կանխատեսումներ է արել, քան կառավարությունը։

ՀՀ կառավարությունը հարկերից ազատման համար կսահմանի ԵԱՏՄ անդամ երկրներից համապատասխան նախարարություններին հանձնվող ռազմական, հումանիտար և առողջապահական նշանակության ապրանքների ցանկ:

Պետությանն աջակցողներին կօգնի նաև պետությունը: Պատերազմի օրերին մեկ նպատակի` հաղթանակի շուրջ համախմբված անհատներն ու կազմակերպությունները Հայաստան օժանդակություն ուղարկելիս կարող են չմտածել հարկեր վճարելու մասին: Պետությունը կազատի նրանց այդ հոգսից: Հոկտեմբերի 23-ից ուժի մեջ է մտել «Ռազմական դրության ժամանակահատվածում հարկային արտոնություններ սահմանելու մասին» ՀՀ օրենքը, որով սահմանված արտոնությունները վերաբերելու են սեպտեմբերի 27-ից հետո կատարված աջակցություններին:

ՀՀ Կառավարության որոշմամբ՝ 2020թ.-ի դեկտեմբերի 31-ից 6 ամսով կարգելվի թուրքական ապրանքների ներմուծումը Հայաստան: Տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը սա քաղաքական որոշում է համարում, քանի որ տնտեսական հիմնավորում առայժմ չկա: Տնտեսագետի պնդմամբ՝ թուրքական ապրանքների ներմուծման թեման պարբերաբար ակտուալ է դարձել, սակայն պետական մակարդակով առաջին անգամ է նման արգելք դրվում:

Տնտեսագետը` Թուրքիայից Հայաստան ապրանքների ներմուծման արգելքի մասին. ՈւՂԻՂ

Հայաստանում պաշտոնական գնաճը ցածր է։ Ինն ամիսների տվյալներով՝ այն կազմել է 1,4 տոկոս։ Չնայած դրան, վերջին շրջանում պարենային և ոչ պարենային որոշ ապրանքների շուկաներում, որտեղ առկա է պահանջարկի որոշակի աճ, նկատվում է գների բարձրացում։ Օգտվելով առիթից՝ առանձին տնտեսվարողներ փորձում են հավելյալ շահույթներ ստանալ։

Վերջին շրջանում թուրքական ազգային արժույթը՝ լիրան, շարունակում է արժեզրկման ռեկորդներ գրանցել ամերիկյան դոլարի և եվրոյի նկատմամբ։ Այս մասին տեղեկացնում է ermenihaber.am-ը։

Թադևոս Ավետիսյանը նշեց նաև ԱՄՆ-ի հետ Թուրքիայի ակնհայտ հակասությունների խորացման տնտեսական հետևանքների մասին. «Այս ֆոնին, ըստ իս, ամեն օր մոտենում է նաև Միացյալ Նահանգների կողմից Թուրքիայի նկատմամբ տնտեսական սանկցիաների կիրառումը: Վերջինս արագացնում է նաև սեպտեմբերի 27-ին նրանց կողմից սանձազերծած պատերազմը, որովհետև ակնհայտ է, որ Թուրքիան հակադրվում է աշխարհի հիմնական կենտրոնների մոտեցումներին՝ իր ծավալապաշտական մղումներից ելնելով, և Ադրբեջանին ուղղակի հարկադրում է, որպեսզի Ադրբեջանը հակադրվի ԱՄՆ-ին, Ռուսաստանին, Ֆրանսիային»:

2020 թվականին աշխարհում ուղիղ արտասահմանյան ներդումները կնվազեն 30-40 տոկոսով, սակայն անկումը կարող է էլ ավելի ուժեղ լինել՝ մոտ 50 տոկոս՝ պանդեմիայի երկրորդ ալիքի պատճառով:

ՀՀ կենտրոնական բանկը, պատերազմի և կորոնավիրուսի բաձր տեմպով տարածմամբ պայմանավորված, վերանայել է դեռ սեպտեմբերին կանխատեսած ՀՆԱ-ի 6.2 տոկոս անկման ցուցանիշը՝ կանխատեսելով շուրջ 7 տոկոս անկում: Այս մասին հոկտեմբերի 27-ի ասուլիսում հայտնեց Կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը:

ՀՀ կենտրոնական բանկի գնահատմամբ՝ թուրքական ծագմամբ ապրանքների ներմուծման արգելքն իր մեջ գնաճային պոտենցիալ չունի: Այս մասին ասուլիսում ասաց ՀՀ կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը՝ անդրադառնալով հարցին, թե արդյոք թուրքական ապրանքների ներմուծման արգելքը կազդի՞  սպառողական գների վրա, և թե ի՞նչ ապրանքներով կարելի է փոխարինել թուրքականը:

Հայտարարելով տարվա վերջից թուրքական ապրանքների ներմուծումը սահմանափակելու կամ էմբարգո կիրառելու մասին՝ կառավարությունը դեռևս չի հստակեցրել, թե ինչ պետք է լինի արդեն ներմուծված թուրքական ապրանքների հետ։

Վերջին շրջանում թուրքական լիրայի արժեզրկման անընդհատ գերազանցվող ռեկորդները խոսում են երկրի տնտեսությունում խորը և համակարգային ճգնաժամի մասին, որը ժամ առ ժամ բարդացնում է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի էքսպանսիոնիստական «ախորժակը» և դրան հագուրդ տվող ֆինանսական քաղաքականությունը։

Եվրամիության, ԱՄՆ-ի հետ Թուրքիայի հարաբերություններում աճող լարվածության ֆոնին թուրքական ազգային արժույթi` լիրայի փոխարժեքը աննախադեպ անկում է գրանցել։

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հերթական հակաֆրանսիական ելույթն է ունեցել։ Նա նախ Եվրոպային մեղադրել է իսլամի հանդեպ թշնամություն անելու մեջ, ապա խոսքը մասնավորեցրել է ու անդրադարձել Ֆրանսիային։ Այս մասին տեղեկացնում է ermenihaber.am-ը։

Ադրբեջանաթուրքական ագրեսիայի նախօրյակին՝ Հայաստանի պետական պարտքը նվազել է։ Սեպտեմբերի վերջի դրությամբ պետության պարտավորությունները կրճատվել են շուրջ 113 մլն դոլարով։ Դա տեղի է ունեցել հիմնականում կառավարության պարտքի գծով։ Թեև նվազել են նաև Կենտրոնական բանկի պարտավորությունները։

Ռազմական փորձագետ Կարեն Վրթանեսյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է:

Թուրքական լիրան իններորդ շաբաթն անընդմեջ անկում է ապրում: Սա այս երկրի արժույթի ամենաերկար անկումն է 1999 թվականից ի վեր, երբ այն բախվել էր քաղաքական (նաև տնտեսական՝ 2000 և 2001 թ.) ճգնաժամի և երկու ավերիչ երկրաշարժերի, որոնք հազարավոր մարդկանց կյանք խլեցին. այս մասին, ըստ yerkir.am–ի՝ գրում է Bloomberg-ը:

«S&P Global Ratings» միջազգային վարկանիշային գործակալությունը Ադրբեջանի պարտքի սպասարկման կարողության կանխատեսումն իջեցրել է բացասական մակարդակի:

Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների հոկտեմբերի 23-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:

Պատերազմական այս օրերին Հայաստանի բանկային համակարգը փորձում է վերցնել իր բաժին բեռը։ Հազարավոր քաղաքացիներ մեկնել են ռազմաճակատ՝ իրենց պարտքը տալու հայրենիքի փրկությանը։ Նրանց մեջ քիչ չեն նաև այնպիսիք, ովքեր վարկեր ունեն ու հիմա կանգնած են այդ վարկերը սպասարկելու կամ վերադարձնելու խնդիրների առաջ։