Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի Բիզնեսի և տնտեսագիտության քոլեջի դեկան Վաչե Գաբրիելյանը վստահեցնում է՝ 2022 թվականին արձանագրված 14.1 տոկոս տնտեսական աճը պայմանավորված է ռուս-ուկրաինական հակամարտությամբ, ինչի հետևանքով էլ ունենք սպասարկման, ֆինանսական ծառայությունների, անշարժ գույքի և հյուրընկալության ոլորտում աննախադեպ ֆինանսական հոսքեր։
Կառավարությունն ասում է՝ ՏՏ ոլորտում աննախադեպ հաջողություններ ունենք, բազմաթիվ նոր ընկերություններ են գրանցվել, հազարավոր նոր աշխատատեղեր են բացվել, երկնիշ աճեր են արձանագրվում։ Այնինչ՝ ոլորտում զբաղվածները բողոքում են, որ ընկերություններ են փակվում, աշխատողներ են կրճատվում, ու եթե կառավարությունը հրատապ քայլեր չանի առաջացած խնդիրները լուծելու, ռիսկերը մեղմելու ուղղությամբ, առաջիկայում ավելի վատ է լինելու։
Ընդամենը 1-2 ամիս առաջ Կենտրոնական բանկը կանխատեսում էր, որ տարեվերջին գնաճը կլինի 8-8,5 տոկոս։ Սակայն այդ կանխատեսումն էլ շատ արագ փոխվեց. հիմա արդեն համարում են, որ դրան էլ անհնարին կլինի հասնել։
Պարտքի սպասարկումը գնալով ծանր բեռ է դառնում պետական բյուջեի վրա։ Եվ դա պատահական չէ, եթե հաշվի առնենք, թե այն ինչպիսի տեմպերով է աճում։
Ներդրումների զուտ հոսքերը պակասել են, մաքուր պաշարները՝ կրճատվել. սա մասնագիտական շրջանակների ահազանգերն են վերջին ամիսներին: Հակառակ սրան՝ Էկոնոմիկայի նախարարը շարունակում է տնտեսության մասին անհավանական, անիրական պատկերներ ներկայացնել:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հանրային ֆինանսների կառավարման միջազգային փորձագետ, ՀՀ Ֆինանսների նախկին նախարար, «Վալլեքս» խմբի ընկերությունների ավագ փոխնախագահ Վարդան Արամյանն է:
Վերջին օրերին ՔՊ պատգամավոր, իշխանությունների երբեմնի սիրելի օլիգարխ Խաչատուր Սուքիասյանն ակնհայտորեն լարված է ու ագրեսիվ։ Տպավորություն է, որ իշխանությունների հետ նրա նախկին ջերմ հարաբերությունները ճաքեր են տալիս։
2023 թվականի պետական բյուջեի նախագծի վերաբերյալ դիրքորոշում հայտնելուց առաջ նախ շատ կարևոր է հիշել 3 բան. առաջինը՝ պետության համար այդ կարևոր քաղաքական փաստաթուղթն ԱԺ բերած իշխանությունն ինչպիսի՞ նախընտրական խոստումներով է եկել իշխանության, երկրորդ՝ բնակչության սոցիալական ապահովվածության հարցի լուծումն օրվա իշխանության սահմանադրական պարտավորությունն է, ոչ թե բարի կամքի դրսևորումը, երրորդ՝ կարևոր է համեմատել այս իշխանության վարած տնտեսական քաղաքականությունն այլ երկրներում վարվող տնտեսական քաղաքականությունների հետ։
Դոլարի արժեզրկումը, դրամի արժևորումը քայքայում է Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտը՝ ահազանգում են ոլորտի ներկայացուցիչները: Ի դեպ, թեմայով առաջին դժգոհությունները հնչել են դեռևս փետրվարին. նշում են՝ ՏՏ-ընկերությունները հարվածի տակ են, քանի որ պայմանագրերի մեծ մասը երկարաժամկետ է և կնքվում է ԱՄՆ դոլարով, մի շարք ընկերություններ նույնիսկ գնացել են կրճատումների, կամ փակվել են:
Պաշտոնյաներին սպասարկող ծառայողական ավտոմեքենաների պարկը թարմացնելու համար կառավարությունը նախատեսում է միանգամից 200 էլեկտրամոբիլ ձեռք բերել։ Դա պատրաստվում է անել մի կառավարություն, որի ղեկավարը ժամանակին հայտարարում էր, թե Հայաստանում պետք է ընդամենը 30-35 ծառայողական ավտոմեքենա լինի` հատուկ պահպանության ենթակա պաշտոնյաներին սպասարկելու համար։
Հայ-ռուսական քաղաքական հարաբերություններում վերջին շրջանում խորացող անդունդը, որոշ դրսևորումներով հանդերձ, առայժմ այնքան էլ նկատելի չէ տնտեսական հարաբերություններում։ Բայց այսպես շարունակվելու դեպքում, անհնարին կլինի խուսափել քաղաքական լարվածության տնտեսական հետևանքներից։ Այդ հետևանքները կարող են ի հայտ գալ ցանկացած պահի։ Ու այդ պարագայում մեր տնտեսությունը կարող է կանգնել փլուզման վտանգի առաջ։
Հայաստանի բանկային համակարգն այս տարի ահռելի շահույթներ է ստացել։ Ինն ամսում դրանք կազմել են 188 մլրդ դրամ, ինչը համարժեք է գրեթե 460 մլն դոլարի։
Եթե հավատանք խոսակցություններին, որ մինչև տարվա վերջ խայտառակ կապիտուլյացիայի ինչ-որ փաստաթուղթ են ստորագրելու (ու անկախ հանգամանքից՝ դա կլինի ռուսական, թե արևմտյան տարբերակ, միևնույն է, դրանից խաղաղություն չի հաստատվի), ապա կարելի է ասել, որ ադրբեջանական կողմը վստահ է, որովհետև կան ինչ-որ բանավոր պայմանավորվածություններ, որոնց մասին կիմանանք միայն վերջում»,- 168.am-ի հետ զրույցում մանրամասնեց Էներգետիկ և անվտանգության հարցերով փորձագետը:
Վարչապետի աշխատակազմի վարչական շենքի՝ ք. Երևան, Հանրապետության հրապարակ, Կառավարական տուն 1, գլխավոր մուտքի նախասրահի կահավորման համար կառավարությունը որոշում է կայացրել ձեռք բերել գույք և սարքավորումներ, իսկ նիստերի դահլիճի համար՝ տեսակոնֆերանսի համակարգ։
Լավ կլիներ, որ Նիկոլ Փաշինյանը նաև ասեր, թե ինչպիսի ռեկորդային տեմպերով է ավելացրել պետական պարտքը. 4 տարում շուրջ 3,3 մլրդ դոլարով։ Նման կարճ ժամանակահատվածում նախկինում երբևէ պարտքի այսպիսի աճ չենք ունեցել։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ Պետեկամուտների կոմիտեի (ՊԵԿ) նախկին նախագահ, «DSA խորհրդատվական խումբ» ընկերության գլխավոր տնօրեն, տնտեսագիտության թեկնածու Դավիթ Անանյանն է:
Այսօր խորհրդարանում Նիկոլ Փաշինյանը, 2023 թվականի բյուջեն ներկայացնելիս, անդրադարձել է նաև ավիացիայի ոլորտին` նշելով, թե խոստացել էին, որ պայմաններ են ստեղծելու ոլորտի «վերածնվելու» համար։
Փաշինյանի իշխանության օրոք ՔՊ-ականներին տրվում են պարգևավճարներ աշխատավարձի չափ, մի բան էլ՝ ավելի (դա արվում է, որովհետև եթե աշխատավարձը բարձրացնեին, ապա ստիպված կլինեին ամբողջ տնտեսության մեջ աշխատավարձ բարձրացնել), իսկ թոշակառուների կենսաթոշակի բարձրացումը զգալիորեն ավելի ցածր է եղել, քան գների բարձրացումը, իսկ պետական սեկտորի աշխատողների աշխատավարձը համահունչ է գների բարձրացմանը (ոչ մի տոկոս էլ իրական աշխատավարձի բարձրացում չկա): Արդյունքում՝ ունենք աղքատության շեշտակի աճ:
«Այդ տվյալները չունենք, դրա համար նրանք կարող են հիմա այդ մասին բարձրաձայնել։ Ես ձեզ վստահեցնում եմ, որ այդ աշխատողների մի մասը Հայաստանում չեն ապրում, այս 8000-ը, որ նշում են, չի՛ բացառվում, որ նրանցից 6000-ը հիմա Ռուսաստանում են։ Որպեսզի ավելի թափանցիկ լինի, իրենք պետք է անուն-ազգանուններով, նրանց բնակության վայրերով հրապարակեն»։
Աշխարհում դոլարը թանկանում է, իսկ Հայաստանում շարունակում է արժեզրկվել։ Թե դրանից ինչպիսին են տնտեսության օգուտներն ու վնասները, շատ է խոսվել։ Բայց բոլորը մոռացել են այն հազարավոր քաղաքացիներին, որոնք մեծ վնասներ են կրում դոլարի ու ընդհանրապես տարադրամի արժեզրկումից։
Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանն այսօր ԱԺ-ում լրագրողների հետ ճեպազրույցում անդրադարձել էր մասնավորապես Ջերմուկ տուրիստական քաղաքի ուղղությամբ ադրբեջանական վերջին ագրեսիային և դրա ազդեցությանը տուրիզմի ոլորտի վրա։ Նախարարն ասել է, որ պետք է ապրել՝ հաշվի առնելով այս նոր, իր ձևակերպմամբ՝ նորմալ իրավիճակը․
Մեկ անգամ չէ, որ Նիկոլ Փաշինյանը խեղաթյուրել ու կեղծել է փաստերը։ Բայց այն, ինչ հայտարարեց ՔՊ համագումարում, ուղղակի զավեշտ է։
7 տոկոս տնտեսական աճ, 2 տրիլիոնը գերազանցող հարկային եկամուտներ, ավելացող կապիտալ ծախսեր. ԱԺ մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստում 2023 թ. ֆինանսական գլխավոր փաստաթղթի նախագծի քննարկման ժամանակ այս ցուցանիշները ներկայացրեց Ֆինանսների նախարար Տիգրան Խաչատրյանը:
Հաջորդ շաբաթ Ազգային ժողովի հանձնաժողովները կսկսեն քննարկել կառավարության ներկայացրած 2023թ. պետական բյուջեի նախագիծը։ Սպասվում է, որ քննարկումներից առաջ ելույթ կունենա Նիկոլ Փաշինյանը և կներկայացնի այն ձեռքբերումներն ու հաջողությունները, որոնք «արձանագրել» է իր գլխավորած կառավարությունը։
Նույնիսկ Ադրբեջանի սեպտեմբերյան լայնածավալ ագրեսիան չի կանգնեցրել Հայաստանի տնտեսության սրընթաց աճը։ Այն շարունակել է հաղթարշավը։ Թեև թվում էր, թե հակառակը պիտի լիներ։
Հայաստանի տնտեսությունն այս տարի բարձր տեմպերով աճում է։ Նույնիսկ երկնիշ աճ ունենք։ Տնտեսական ակտիվությունը, 8 ամիսների տվյալներով, հասել է ընդհուպ 13,9 տոկոսի։ Բոլոր ոլորտներում բարձր աճեր են։
Պարզվում է, միկրոձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնողների քանակը Հայաստանում շատ ավելին է, քան կառավարությունը կանխատեսել էր։ Այդ պատճառով որոշել են այնպես անել, որ միկրոձեռնարկատերերի թիվը կրճատվի։
Վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է 9 ամսվա սոցիալ-տնտեսական վիճակը բնութագրող նախնական հիմնական մակրոտնտեսական ցուցանիշները: Ըստ այդմ՝ աճ է արձանագրվել բոլոր ոլորտներում՝ բացի գյուղատնտեսությունից. այս ոլորտը, ինչպես վերջին տարիների բոլոր վիճակագրությունների դեպքում, գրանցել է անկում:
Հանձնաժողովի նախագահի հայտարարությունն արդեն իսկ որոշակի կասկածների տեղիք է տալիս։ Եթե պարզվի, որ իսկապես գործ ունենք արհեստական դեֆիցիտի հետ, ապա դա նշանակում է, որ շուկայի մասնակիցները չարաշահելով իրենց դիրքը՝ փորձել են այդ ճանապարհով բարձրացնել գները և սպառողների հաշվին լրացուցիչ շահույթներ ստանալ։
Մինչ Հայաստանում հակառուսական տրամադրություններն ակտիվանում են, ռուսական շուկայից Հայաստանի տնտեսական կախվածությունը գնալով մեծանում է։ Դա ակնհայտորեն երևում է հատկապես արտաքին առևտրի, մասնավորապես՝ արտահանման ցուցանիշներում։