Հավանական է, որ իրանցիները պլանավորում են ինչ-որ բան անել, որպեսզի դժվարացնեն միջանցքի ձևավորումը, մինչ միջանցքի ձևավորումն Իրանը ժամանակ կունենա այնտեղ խնդիրներ առաջացնելու համար. Գոբլ
«Որոշ հայեր դժգոհ են Վաշինգտոնում կնքված համաձայնությունից»,- այս մասին նշել է ԱՄՆ Պետքարտուղարի նախկին հատուկ խորհրդական (1990-ական թթ.), ԽՍՀՄ հարցերում մասնագիտացած ամերիկացի հեղինակավոր վերլուծաբան, ներկայումս Վաշինգտոնի Համաշխարհային քաղաքականության ինստիտուտի պրոֆեսոր Փոլ Գոբլը՝ անդրադառնալով Սպիտակ տանն օրերս կնքված Փաշինյան-Թրամփ-Ալիև եռակողմ հռչակագրից:
Նա արձանագրում է, որ եռակողմ հռչակագիրը քայլ առաջ էր, թեև այն, ի վերջո, խաղաղության համաձայնագրի ստորագրում էլ չէ: Նա նշում է, որ որոշ հայեր դժգոհ են տեղի ունեցածից, քանի որ խաղաղության համաձայնագիրը կպահանջի փոփոխություն Հայաստանի Սահմանադրության մեջ՝ հայտարարելով, որ 1991 թվականի սահմանները Հայաստանի մշտական վերջնական սահմաններն են, և դրանք պետք է հարգվեն միջազգայնորեն։
«Եվ երկրորդ, կան մարդիկ, որոնք մտահոգված են այն փաստով, որ Սյունիքի տարածքում կլինի ամերիկյան ներկայություն, որը կարող է օգտագործվել Իրանի հետ Հայաստանի շփումներն արգելափակելու համար։
Կարծում եմ, Բաքվում մարդիկ տոնում են։ Կարծում եմ, որ նրանք սա համարում են իսկապես ուշագրավ նվաճում, և, իհարկե, դա Ադրբեջանին գերիշխող դիրքում է դնում Կենտրոնական Ասիայի Կասպից ավազանից և, իհարկե, Չինաստանից եկող առևտրի հարցում։ Միևնույն ժամանակ, միջազգային ասպարեզում կան հարցեր։ Նախ, կան հարցեր, թե արդյո՞ք Միացյալ Նահանգները թույլ կտա Չինաստանին անարգել մուտք գործել և առևտուր անել։
Ակնհայտ է, որ եթե ամերիկյան ընկերությունները պատասխանատու լինեն, նրանք կունենան որոշակի ազդեցություն այն հարցում, թե ով և երբ կհեռանա, և դա կարող է օգտագործվել Չինաստանի դեմ, և որոշ մարդիկ մտահոգված են, որ դա կարող է տեղի ունենալ: Երկրորդ, Իրանից կան հստակ ցուցիչներ, որ Իրանը դժգոհ է և պատրաստվում է ինչ-որ բան անել դրա հետ կապված: Իրանի գերագույն առաջնորդ Այաթոլլահ Խամենեիի ավագ օգնականն ասաց, որ Իրանը երբեք չի հանդուրժի Սյունիքով, Զանգեզուրով անցնող ամերիկյան վերահսկողությամբ միջանցքը»,- նշում է Գոբլը՝ շարունակելով, որ քիչ հավանական է, որ իրանցիները պլանավորում են ինչ-որ բան անել, որպեսզի դժվարացնեն իրավիճակը։
Գոբլը նկատում է, որ այդ միջանցքը, մայրուղիների, երկաթուղիների և խողովակաշարերի տրանսպորտային միջանցքը կառուցելու համար որոշ ժամանակ է պահանջվում, ուստի ցանկության դեպքում այդ ընթացքում Իրանը բավականաչափ ժամանակ կունենա այնտեղ խնդիրներ առաջացնելու համար։ Ավելին, ըստ նրա, հավանական է նաև, որ ռուսները նույնպես դժգոհ են։
Վերլուծաբանի կարծիքով, Ալյասկայում սպասվող Պուտին-Թրամփ հանդիպման ֆոնին, որը ՌԴ-ի համար մեծ պլյուս է, ռուսական կողմը չի ցանկանում արտահայտվել:
«Այնուամենայնիվ, վերջին 24 ժամվա ընթացքում Մոսկվայում մի շարք մեկնաբաններ հստակեցրել են, որ Մոսկվան դժգոհ է դրանից, և, որ Մոսկվան ունի ազդեցության լծակներ։ Մենք տեսել ենք ռուսական կողմի կարողությունը՝ հայերին փողոց դուրս բերելու՝ Փաշինյանի կառավարության դեմ բողոքելու համար։ Հավանական է, որ դա կրկնվի»,- ասում է Գոբլը՝ շարունակելով, որ երթուղու վերաբերյալ պայմանավորվածությունը տեղի չի ունենալու այս շաբաթ կամ վաղը, տեղի է ունենալու այս միջանցքի կառուցման ընթացքում, որը լավագույն դեպքում կտևի մի քանի տարի։
Անդրադառնալով ԱՄՆ-ից Ադրբեջան սպազառազինության վաճառքի արգելքի վերացմանը, Գոբլը նշում է, որ եթե կա համաձայնագիր, որն, իրոք, խաղաղություն է ապահովում, ապա Միացյալ Նահանգների կողմից Ադրբեջանին զենք վաճառելը մի կարող է դիտարկվել այն տեսանկյունից, որ Ադրբեջանն ունի այլ հարևաններ, որոնք խնդիրներ են ներկայացնում։ Խոսքն, ըստ վերլուծաբանի, Իրանի ու Ռուսաստանի մասին է:
Ըստ Փոլ Գոբլի՝ Փաշինյանը շատ հետևողական քաղաքականություն է վարել, նա ցանկանում էր համաձայնություն, նա պատրաստ է փոխել Սահմանադրությունը։
«Նա շատ կոշտ դիրքորոշում է որդեգրել Հայ եկեղեցու նկատմամբ, որը դեմ է նման բաներին։ Շատ են ընդդիմադիրները: Կան 100.000 էթնիկ հայեր Ղարաբաղից, որոնք դժգոհ են դրանից։ Սա մի ազգ է, որը նահանջել է տարածքներից, որոնք մի ժամանակ իրենն էին»,- նշում է Գոբլը՝ հավելելով, որ մարդկանց զայրացնում է այդ քաղաքականությունը, և զայրույթը կարող է հանգեցնել ցույցերի։ «Հարցն այն է, թե կարո՞ղ է այդ զայրույթը հանգեցնել քաղաքական փոփոխությունների։ Կարծում եմ՝ մենք պետք է ընդունենք, որ նման բողոքի ցույցերը բացահայտ կամ գաղտնի աջակցություն կունենան Ռուսաստանի կողմից, և դա կարող է ստեղծել տարատեսակ խնդիրներ։ Ես չեմ ասում, որ դա տեղի կունենա։ Ես պարզապես ասում եմ, որ դա կարող է տեղի ունենալ։ Եվ ես կզգուշացնեի բոլորին գիտակցել, որ, այսպես կոչված, Թրամփի միջանցքը վաղը չի բացվելու։ Դա ամիսներ կամ նույնիսկ մի քանի տարի է տևելու, և դա ժամանակ է տալու նրանց, ովքեր չեն ուզում, որ այն բացվի, որպեսզի փորձեն խնդիրներ ստեղծել»,- ասում է Գոբլը
Նրա կարծիքով, Հայաստանում շատերն այս երթուղու պայմանավորվածությունը համարելու են ևս մեկ դեպք, երբ վիճարկվում է սեփական տարածքը, իսկ համաձայնագրերը երբեմն նաև խախտվում են՝ հատկապես, երբ կա 44-օրյա պատերազմին հաջորդած եռակողմ հայտարարության օրինակը: «Ուստի կարծում եմ, որ տեղի ունեցածը մեծ առաջընթաց է։ Բայց չեմ կարծում, որ սա նոր դրախտ և նոր երկիր է ստեղծում։ Ես կարծում եմ, որ սա հող է նախապատրաստում հսկայական առաջընթացի հնարավորության համար, եթե ենթադրենք, որ ամերիկացիները շարունակեն ակտիվորեն ներգրավված լինել, և եթե Հայաստանը և Ադրբեջանը պարտավորվեն համաձայնության գալ և առաջընթաց գրանցեն, և երբ տեսնենք, որ իրանցիներն ու ռուսները խուսափում են իրավիճակի անկայունացումից»,- ասաց նա:
