Չիպ՝ մարդու ուղեղում․ ի՞նչ է իրականում ցանկանում անել Իլոն Մասկը

Ամերիկացի ձեռնարկատեր Իլոն Մասկի նեյրոտեխնոլոգիական Neuralink ընկերությունն առաջին անգամ իմպլանտ է տեղադրել մարդու ուղեղում: Այս մասին Մասկը հայտնել է իրեն պատկանող X սոցիալական հարթակում։

«Առաջին մարդը երեկ (հունվարի 28-ին.- Ս.Ա.) ստացել է Neuralink-ի իմպլանտը, նրա ապաքինումը լավ է ընթանում»,- գրել է Մասկը՝ հավելելով, որ սարքի աշխատանքի առաջին տվյալները խոստումնալից են։

Ձեռնարկատերը հավելել է, որ Neuralink-ի առաջին արտադրանքը կոչվում է Telepathy։
Neuralink-ի մասին կարծիքները, իհարկե, հակասական են․ մի մասը մտածում է, որ այս հեղափոխական գաղափարն անփոխարինելի կլինի բժշկական տեսանկյունից, իսկ մյուսները համոզված են, որ սա մարդկանց գիտակցությունն ու բանականությունը կառավարելու հերթական փորձն է: Ո՞վ է ճիշտ՝ պարզ կլինի միայն տարիներ անց, երբ կապրեն առաջին մարդիկ, ում ուղեղում չիպ է տեղադրված: Այժմ կարող ենք միայն հետհայացք գցել այս ծրագրի զարգացմանը և փորձել հասկանալ՝ ինչ է իրականում ուզում անել Մասկը:

«Այն թույլ է տալիս ընդամենը մտքի ուժով կառավարել հեռախոսը և համակարգիչը, իսկ նրանց միջոցով՝ գրեթե ցանկացած սարք։ Առաջին օգտատերերը կլինեն այն մարդիկ, որոնք կորցրել են իրենց վերջույթների վերահսկողությունը»,- ասում է Մասկը:

Neuralink-ն Իլոն Մասկի ընկերությունն է, որը մշակում է աշխարհում առաջին նվազագույն ինվազիվ նեյրոչիպը: 2021 թվականի ապրիլին գիտնականները ցույց տվեցին, թե ինչպես է մակական վիդեոխաղ խաղում նման չիպի շնորհիվ, իսկ 2023 թվականին չիպը տեղադրվեց մարդու մեջ։

«Դժվար կլիներ պարզապես ինչ-որ մեկին գցել գետնին, Neuralink-ը մտցնել նրա գլխի մեջ և ասել՝ փաստորեն, շատ պայմանագրեր պետք է ստորագրվեն: Մենք հենց այնպես չենք օգտագործի չիպերը։ Մենք առաջին հերթին կօգնենք ուղեղի լուրջ վնասվածքներ ունեցող մարդկանց: Առաջին բաներից մեկը, որի վրա մենք կենտրոնանում ենք, դա այն է, թե ինչպես օգնել ամբողջությամբ պարալիզացված մարդկանց, ինչպես նրանց տալ իմպլանտ, որը թույլ կտա նրանց կառավարել համակարգիչը կամ սմարթֆոնն առանց լարերի: Այս մարդիկ լիովին նորմալ տեսք կունենան, իսկ դուք երբեք չէիք էլ իմանա, որ նրանց գլխում չիպ կա: Մեր առաջնային նպատակը, որի վրա մենք աշխատում ենք, լուրջ վնասների դեպքում մարմնի ֆունկցիոնալությունը վերականգնելն է: Ես խաղացել եմ Cyberpunk, և դա իսկապես ինձ մի փոքր հիշեցնում է, թե ուր ենք գնում: Բայց այս փուլում մեր նպատակն է՝ օգնել մարդկանց, ովքեր իսկապես դրա կարիքն ունեն:

Ինձ դուր է գալիս մարդ լինել: Փայտե սեղանի շուրջ նստելը և վիսկի խմելը շատ մարդկային փորձ է, բայց ժամանակի ընթացքում այդ ամենը կհնանա: Աստիճանաբար մենք նույնպես կվերածվենք այլմոլորակայինների՝ մեծ գլուխներով և փոքրիկ մարմիններով: Զգացմունքները կդառնան վիրտուալ և կգերազանցեն իրականը։ Վիրտուալ օրգազմը սովորականից հարյուրավոր անգամ ավելի լավ կլինի»,- այսպես էր Մասկը խոսում չիպերի մասին 2021 թվականին:

Neuralink-ը մշակում է հատուկ սարք, որն ունակ է ուղեղի ազդանշաններ փոխանցել Bluetooth-ի միջոցով։ Սա թույլ կտա ուղղակիորեն կառավարել ձեր համակարգիչը կամ սմարթֆոնը՝ օգտագործելով ուղեղի իմպուլսները:

Ենթադրվում է, որ ընդունիչի պարկուճը կկցվի ականջի հետևում, ինչպես լսողական սարքը։ Թելանման էլեկտրոդները դրանից կգնան ուղեղ։ Ընդհանուր առմամբ, ուղեղում տեղադրվում է մինչև 1500 էլեկտրոդ, որոնցից յուրաքանչյուրը 4 անգամ ավելի բարակ է, քան մարդու մազը։ 4 x 4 մմ չափերով մեկ պրոցեսորը մշակում է 10 հազար էլեկտրոդներից ստացված տեղեկատվություն։ USB-C մալուխը կապահովի տվյալների փոխանցման առավելագույն թողունակություն:

Մասկի խոսքով՝ սարքը կօգնի վերահսկել հորմոնները, հաղթահարել անհանգստությունը և նույնիսկ կարող է ստիպել ուղեղն ավելի արդյունավետ աշխատել։ Չիպը թույլ կտա նաև երաժշտությունը փոխանցել անմիջապես ուղեղին: Մարդիկ կկարողանան երաժշտություն լսել այնպիսի հաճախականություններով, որոնք սովորաբար անհասանելի են մեր ականջների համար:
Նեյրոչիպի իմպլանտացիայի վիրահատությունը կլինի ռոբոտային և ոչ ավելի բարդ, քան տեսողության լազերային շտկումը, խոստանում են Neuralink-ի գիտնականները: Առաջին փորձարկումները, Մասկի խոսքով, արդեն իրականացվել են առնետների և կապիկների վրա և բարեհաջող ավարտվել։ Մարդկանց վրա թեստեր անցկացնելու համար թույլտվություն է ստացվել ԱՄՆ Առողջապահության նախարարությունից:

Մասկը խաղադրույք է կատարում, որ մարդու ուղեղի հնարավորությունների ընդլայնումը հնարավորություն կտա ոչ միայն հաղթահարել լուրջ հիվանդությունները, այլև մրցակցել արհեստական ​​ինտելեկտի հետ։ Ընկերությունը փորձել է մտնել նեյրոլաբորատորիաներ Ռուսաստանում և Չինաստանում, սակայն դա անհնար է դարձել ԱՄՆ քաղաքականության և օրենքների պատճառով։

Neuralink-ի երկրորդ հանրային ցուցադրության ժամանակ Իլոն Մասկը մանրամասներ է բացահայտել նախագծի վերաբերյալ.

Թարմացված նյարդային ինտերֆեյսը կոչվում է Link: Այն կարծես մետաղադրամ է և 2019 թվականից այն նկատելիորեն փոքրացել է՝ 23 x 8 մմ և ավելի արդյունավետ: Ուղեղի նեյրոններից տեղեկատվություն փոխանցող էլեկտրոդների թիվը 3072-ից նվազել է 1024-ի: Սա դեռ վերջին տարբերակը չէ,

Չիպը տեղադրվում է մաշկի տակ և միացված է ուղեղին: Ամբողջ վիրահատությունը կատարում է ռոբոտ-վիրաբույժը, ով գանգի վրա անցք է բացում և միացնում էլեկտրոդները։ Մասկի խոսքով՝ վիրահատությունը ցավազուրկ է և անզգայացում չի պահանջում։ Հիվանդը կարող է դուրս գալ կլինիկայից նույն օրը։ Իմպլանտացիայից հետո հետքեր չեն մնում, իսկ սեփականատերը չիպը չի զգում՝ որպես օտար մարմին,

Որպես ապացույց՝ ներկայացումը ցույց տվեց երկու խոզ (ևս մեկը մնացել էր կուլիսներում), որոնք հաջողությամբ իմպլանտացիայի էին ենթարկվել միջոցառումից 2 ամիս առաջ: Էկրանները ցույց են տվել չիպերի միջոցով փոխանցվող ուղեղի ակտիվության ցուցանիշները. ինչպես են խոզերն արձագանքում շրջապատող առարկաներին, հպմանը և սննդին,

Link-ը կարդում է ուղեղի տվյալները և Bluetooth-ի միջոցով միանում է տարբեր սարքերին՝ մինչև 10 մետր հեռավորության վրա։ Ապագայում չիպը կկարողանա ոչ միայն կարդալ, այլև գրել տեղեկատվություն. սա օգտակար կլինի հիվանդությունների բուժման համար,

Չիպը տեղեկատվություն է կարդում շատ ավելի արագ, քան համակարգիչը. ուշացումը նանվայրկյանից պակաս է: Սա, ի թիվս այլ բաների, թույլ կտա ուղեղային կաթված ունեցող մարդկանց լիովին շարժվել և մոդելավորել տեսողությունը կույրերի համար,

Նեյրոչիպի լիցքավորումը տևում է ամբողջ օրը, իսկ գիշերն այն լիցքավորվում է Apple Watch-ի նման մագնիսական սարքի միջոցով։ Այն նախատեսված է տասնամյակների անխափան աշխատանքի համար,

Ավելի ուշ տարբերակները նաև կաջակցեն Tesla մեքենաներ վարելուն և StarCraft-ի նման խաղեր խաղալուն,

Չիպի գինն աստիճանաբար կնվազի մինչև մի քանի հազար դոլար, ներառյալ՝ վիրահատությունը,
Մասկը բոլոր թեստերը հաջող է գնահատում։ 2020 թվականի հուլիսին Neuralink-ը ստացավ բեկումնային արտադրանքի անվանումը Սննդի և դեղերի վարչությունից (FDA):

Շնորհանդեսից մի քանի օր առաջ համացանցում անսպասելի մանրամասներ հայտնվեցին ընկերության նախկին աշխատակիցներից մեկից։ Նա խոսեց մի խումբ գիտնականների և ինժեներների միջև կոնֆլիկտի մասին։

Հիմնական պատճառը Մասկի պահանջներն էին՝ արագացնել նախագծի ժամկետները՝ չնայած բոլոր սահմանափակումներին։ Արդյունքում՝ 8 հետազոտողներից 6-ը լքեցին նախագիծը։
Իրավիճակը սրվել է կենդանիների վրա անհաջող փորձերի պատճառով։ Դրանց թվում են 10 հազար միկրոէլեկտրոդների միացումը կենդանի ոչխարի ուղեղին և կապիկի ուղեղի վիրահատությունը։ Երկու փորձերն էլ իրականացվել են հետազոտվողների կյանքի համար մեծ վտանգի տակ։

Տեխնոլոգիայի առավելությունների և թերությունների մասին խոսելը դեռ վաղ է. չիպը դեռ ցույց չի տվել իր արդյունքները մարդու վրա փորձարկումից հետո։

Գիտնականները նշել են, որ միկրոչիպի նոր տարբերակը նկատելիորեն ավելի լավն է, քան նախորդը՝ և՛ տեխնիկական բնութագրերով, և՛ հնարավորություններով։ Նրանք հույս ունեն, որ միկրոչիպը կօգնի կարդալ ուղեղի ալիքները և ավելի լավ հասկանալ նյարդաբանական հիվանդությունների բնույթը։

Մյուս կողմից, նման սարքի վերջնական տարբերակի ստեղծումը կարող է շատ ավելի երկար տևել, քան Մասկի ընկերության խոստումները։ Մարդու ուղեղը շատ բարդ է, և ցանկացած ոչ ճիշտ միջամտություն կարող է վնասել նրան։ Մեր ուղեղի փոխանցած ողջ տեղեկատվությունը վերծանելու համար մեզ անհրաժեշտ է շատ ավելի շատ գիտելիքներ դրա մասին, և սա է հիմնական խնդիրը:

Այս ամենը նաև դժվար է անվանել տեխնոլոգիական հեղափոխություն. նեյրոչիպերի անալոգները տեղադրվել են տասնամյակներ շարունակ, օրինակ՝ Պարկինսոնի հիվանդությամբ կամ ողնաշարի վնասվածքներով հիվանդների մոտ:

Ի՞նչ արդյունքներ ցույց տվեցին կենդանիները

2021 թվականի ապրիլի 9-ին Neuralink-ը ցույց տվեց տեսահոլովակ, որտեղ մակական տեսախաղ է խաղում՝ օգտագործելով իր ուղեղում տեղադրված չիպը։

Չիպը, որը վեց շաբաթ առաջ տեղադրվել էր իննամյա մակակայի ուղեղում, միացված էր տեսախաղի կոնսոլին: Սկզբում Փեյջերը խաղում էր ջոյսթիկով՝ առարկան խրելով նարնջագույն քառակուսու մեջ։ Այնուհետև հետազոտողները հանել են ջոյսթիկն ու չափաբերել նեյրոչիպը: Նրանք սկսեցին ազդանշան ուղարկել խաղային սարքին՝ մոդելավորված տվյալների հիման վրա, որոնք գալիս են ուղեղից՝ չիպի միջոցով: Ընդ որում, տարբերություն չկար, այսինքն՝ չիպի օգնությամբ՝ բառացիորեն մտքի ուժով, կարող ես կառավարել առարկաները։ Չիպն աշխատում է նաև iPhone-ի հետ համատեղ՝ Bluetooth-ի միջոցով:

Սակայն սա չի կարելի անվանել գիտական ​​առաջընթաց։ Մտքի ուժով Պոնգի խաղը ցուցադրվել է 10 տարի առաջ, իսկ 6 տարի առաջ հնարավոր է եղել հասնել նրան, որ անդամալույծն իր ուղեղի օգնությամբ կառավարել է պրոթեզը։

Neuralink-ը չի հրապարակում հետազոտության և փորձի վերաբերյալ որևէ գիտական ​​տվյալ:
Ընկերության հիմնական արժանիքն այն է, որ թիմին հաջողվել է չիպը դարձնել նվազագույն ինվազիվ և ստեղծել ամբողջովին անլար ինտերֆեյս: Իլոն Մասկը խոստացել է, որ Neuralink-ը կանցնի մարդկանց փորձարկումներին մինչև 2021 թվականի վերջ։ Այնուամենայնիվ, Մասկը չիպի հաջող ներդրման մասին թվիթերում գրել է միայն 2024 թվականի հունվարի 30-ին։

Սիրարփի Աղաբաբյան