Նոր պատվաստանյութը կարող է ամբողջությամբ վերացնել մալարիան մինչև 2040 թվականը
Բրիտանացի հետազոտողները հնդիկ գործընկերների հետ մալարիայի դեմ պատվաստանյութ են մշակել։ Այն օգնում է հիվանդության վաղ փուլերում և կարող է զգալի հաջողությունների հասնել այն վերացնելու գործում։
Ի՞նչ է մալարիան և ինչպե՞ս է այն տարածվում
Մալարիան վարակիչ հիվանդություն է, որն առաջանում է Plasmodium մակաբույծի կողմից։ Այն շատ ավելի մեծ է, քան սովորական վիրուսը: Օրինակ՝ COVID-19-ն ունի 13 գեն, իսկ մալարիան՝ մոտ 5,5 հազար: Ամենից հաճախ մալարիան փոխանցվում է մարդկանց մոծակի խայթոցի միջոցով։ Օրգանիզմում հայտնվելով՝ մակաբույծները մեկ շաբաթ շարունակ բազմանում են լյարդում, այնուհետև անցնում արյան մեջ։
Մալարիան ոչնչացնում է արյան կարմիր բջիջները: Մինչ մակաբույծների խտությունը բարձրանում է, մարդը կարող է ընկնել կոմայի մեջ և մահանալ ծանր անեմիայից։ Այնուհետև հիվանդությունը նորից վերածվում է այն ձևի, որը մոծակը կարող է ընդունել իր հաջորդ խայթոցի ժամանակ և շարունակել իր կյանքի ցիկլը՝ վարակելով մեկ այլ մարդու: Գիտնականները ցանկանում են խախտել այս ցիկլը՝ ոչնչացնելով մակաբույծներն այն պահին, երբ նրանք մտնում են օրգանիզմ մաշկի միջով, մինչ վարակը կհասնի լյարդին:
Գրեթե ամբողջ քսաներորդ դարի ընթացքում մարդիկ փորձում էին պատվաստանյութ ստեղծել մալարիայի դեմ: Այս փորձերը հաջողությամբ չեն պսակվել:
Ամեն տարի մոտ 40 միլիոն երեխա է ծնվում Աֆրիկայի մալարիայով հիվանդ շրջաններում, ովքեր կշահեն պատվաստանյութից: R21/Matrix-ը նախատեսված է չորս չափաբաժինների համար 14 ամսվա ընթացքում, ուստի տարեկան անհրաժեշտ է մոտ 160 միլիոն պատվաստանյութ: Հնդկաստանի շիճուկի ինստիտուտի արտադրության մասշտաբների շնորհիվ նոր կադրը կարող է արտադրվել նման քանակությամբ։ R21/Matrix-ը նույնպես էժան է՝ մոտ 5 դոլար մեկ դոզայի համար:
Հետազոտողները կարծում են, որ մալարիան բարձր տեղ է զբաղեցնում այն հիվանդությունների ցանկում, որոնք մարդկությունը պետք է արմատախիլ անի: Օքսֆորդի համալսարանի գիտնական Ադրիան Հիլլն ասել է. «Չեմ կարծում, որ ամբողջական վերացումը տեղի կունենա հինգ կամ տասը տարվա ընթացքում, իրատեսական թիրախը կլինի մոտ 15 տարի: 2040 թվականը կլինի ողջամիտ թիրախ պատվաստանյութի համար։ Ոչ ոք չի առաջարկում հրաժարվել ներկայիս միջոցներից՝ մոծակների ցանցերից և դեղամիջոցներից։ Բայց հիմա մարդկությունն ունի նոր դեղամիջոց, որը կարող է ավելի լավ պաշտպանել, քան մյուս բոլոր մեթոդները»:
Սիրարփի Աղաբաբյան
