Նավթի համաշխարհային գնորդները լուրջ վնաս են կրել՝ դոլարի աճով պայմանավորված
Brent ապրանքանիշի նավթն այս տարվա ամենաբարձր ցուցանիշից նվազել է ավելի քան 30 տոկոսով, գրում է Bloomberg-ը և նշում, որ դա նկատելի չի լինի, եթե ապրում եք Փարիզում, Մումբայում կամ Աքրայում։
Համաշխարհային նավթի հենանիշի անկումը համընկել է դոլարի մոտ 15 տոկոս աճի հետ, ինչը նշանակում է, որ վառելիքի գները շարունակում են կարևոր գործոն լինել, որը բարձրացնում է կյանքի արժեքը աշխարհի շատ մասերում:
Նավթի պահանջարկ ունեցող առաջատար պետությունները, ինչպիսիք են Չինաստանը, Հնդկաստանը և Եվրամիությունը, նավթի գների անկում են գրանցել, որոնք ավելի փոքր էին, քան ենթադրում էին չափորոշիչները: Իսկ որոշ զարգացող շուկաների համար, ինչպիսին է Շրի Լանկան, նավթի գների կտրուկ աճի և արժույթի փլուզման ազդեցությունն արդեն դրսևորվել է գրեթե ամբողջական տնտեսական կոլապսի տեսքով:
«Ավելի ուժեղ դոլարը կանխարգելիչ է նավթ սպառող երկրների համար, որոնց արժույթները կապված չեն ԱՄՆ դոլարի հետ», – նշել է UBS Group AG-ի ապրանքային վերլուծաբան Ջովաննի Ստաունովոն՝ հավելելով, որ վերջին 12 ամիսների ընթացքում նավթի գները տեղական արժույթով զգալիորեն աճել են։
Արժույթներին աջակցելու նպատակով տոկոսադրույքների բարձրացումը սպառնում է դանդաղեցնել առանց այն էլ փխրուն տնտեսությունը, մինչդեռ զարգացող երկրները պետք է ուշադրություն դարձնեն դոլարային պահուստներին:
Եվրոգոտու պետությունները մեծապես կախված են նավթի ներկրումից։ Քանի որ հում նավթի ներքին պաշարները գործնականում բացակայում են, արժութային բլոկի առաջատար հինգ տնտեսություններից յուրաքանչյուրը՝ Գերմանիան, Ֆրանսիան, Իտալիան, Իսպանիան և Նիդեռլանդները, առնվազն 90%-ով կախված են արտասահմանյան գնումներից՝ նավթավերամշակման գործարանները շահագործելու համար:
Այս ֆոնին նավթի դոլարային արժույթը գլխացավանք է դարձել հատկապես Եվրոպական կենտրոնական բանկի պաշտոնյաների համար։ Գազի մատակարարումների կրճատմանն ուղղված Ռուսաստանի գործողությունների պատճառով՝ էներգակիրների մատակարարումների կրճատումը հանգեցրել է սպառողական գների կտրուկ աճի՝ սեպտեմբերին հասնելով ռեկորդային 9,9 տոկոսի։
Ինչ վերաբերում է ասիական պետություններին, ապա գոստոսի ընթացքում Չինաստանի նավթի ներմուծման արժեքը տարեկան կտրվածքով աճել է 50 տոկոսով, չնայած ընդհանուր ծավալների նվազմանը, քանի որ երկիրը պայքարում է սահմանափակումների դեմ՝ Covid-19-ի տարածումը կանխելու համար:
Կորեայի բանկի կառավարիչ Ռի Չան Յոնգը անցյալ ամիս դժգոհել է, որ արժույթի թուլությունը փոխհատուցում է նավթի ցածր գների առավելությունները: Ե՛վ Կորեան, և՛ Ճապոնիան երբեմն փորձել են պաշտպանել սպառողներին վառելիքի բարձր գներից՝ պետական սուբսիդիաներ առաջարկելով:
Դոլարի շուրջ ստեղծված իրավիճակը Հնդկաստանին դրդել է դիմել առեւտրային գործընկերներին, ներառյալ Սաուդյան Արաբիային, Ռուսաստանին եւ ԱՄԷ-ին՝ գործարքները տեղական արժույթների դարձնելու համար: Այս տարի ռուփին դոլարի նկատմամբ նվազել է մոտ 11 տոկոսով։
Թեեւ դոլարի շուրջ ստեղծված իրավիճակը համատարած բնույթ է կրում, ամենից շատ տուժում են զարգացող տնտեսությունները: Գանայական cedis-ում գնահատվելիս Brent-ը ոչ միայն ավելի բարձր է, քան մարտին, այլեւ հասել է ռեկորդային բարձր մակարդակի:
Վառելիքի գների աճը և արտարժույթի պակասը ոմանց համար թունավոր խառնուրդ է ստեղծել։ Շրի Լանկան վերջերս փակել է նավթավերամշակման իր միակ գործարանը, քանի որ չէր կարող վճարել հում նավթի համար: Ամառվա ընթացքում երկիրը փաստացի սնանկացել է, քանի որ դժվարանում էր ֆինանսավորել սննդամթերքի եւ վառելիքի ներկրումը:
Թեև զարգացած երկրներն ավելի շատ տեղ ունեն արժույթի տատանումներին հարմարվելու համար, «կան միանշանակ զարգացող շուկաներ, որոնք նավթի բարձր գների հետեւանքով վճարային հաշվեկշռի հետ կապված խնդիրներ կունենան», – նշել է Capital Economics-ի գլխավոր հումքային տնտեսագետ Քերոլայն Բեյնը:
