«ԼՂԻՄ-ի խնդիր առհասարակ երբեք չէր կարող քննարկվել բանակցային գործընթացում, նման բան առհասարակ չի եղել»․ Դավիթ Բաբայանը հակադարձում է Նիկոլ Փաշինյանին
Դեկտեմբերի 24-ին Նիկոլ Փաշինյանն իր կազմակերպած առցանց մամուլի ասուլիսի ընթացքում լրագրողների և հասարակական կազմակերպությունների նախապես ուղարկված գրավոր հարցերին պատասխանելիս անդրադարձավ նաև Արցախի հիմնախնդրին և հերթական անգամ հայտարարեց, որ 2018 թվականին ստացել է բանակցային վատ ժառանգություն։
Նա մատնանշեց ԼՂԻՄ-ում ապրող ադրբեջանցիների իրավունքների մասին՝ ընդգծելով, որ բանակցային գործընթացում ոչ մի իշխանության ու բանակցողի կողմից երբեք չի վիճարկվել ԼՂ-ում ապրած ադրբեջանցիների իրավունքների հարցը։ Այս հարցի շրջանակներում Նիկոլ Փաշինյանը նաև հերթական անգամ հայտարարեց, որ 2016 թվականին բանակցային գործընթացում տեղի է ունեցել աղետ։
Նիկոլ Փաշինյանի ասուլիսից 2 օր անց նրա արտահայտած մտքերին արձագանքեց Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանը՝ նշելով, որ արցախահայության ինքնորոշման իրավունքի լիարժեք ճանաչումը որևէ վերապահման ու զիջման ենթակա չէ, և այդ հարցի բացառիկ տերը հենց արցախահայությունն է: Ուստի, միայն Արցախի Հանրապետության իշխանություններն են լիազորված խոսելու Արցախի բնակչության անունից: Եվ Արցախի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը պետք է վերականգնվի առնվազն այն տարածքներում, որտեղ 1991թ. հռչակվել է Արցախի Հանրապետությունը: Ուստի, մեր բռնազավթված տարածքները պետք է ապաբռնազավթվեն, և իրենց բնակիչները պետք է կարողանան վերադառնալ իրենց հայրենի տներ:
168.am-ի հետ զրույցում Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Դավիթ Բաբայանն անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի վերոնշյալ հայտարարություններին, նկատեց՝ բանակցային գործընթացում երբեք չի խոսվել ԼՂԻՄ հասկացության մասին, որովհետև ԼՂԻՄ հասկացություն չկա։
«Ի՞նչ է նշանակում՝ Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզ, այդ կազմավորումը, այո՛, մեր պատմության մի մասն է, մենք արժևորում ենք այն, անկախ այն հանգամանքից, որ ստեղծվել է մեր կամքին հակառակ։ Սակայն մենք երբեք չենք փնովել մեր անցյալը։ ԼՂԻՄ-ը եղել է մեր ազգային, պետական կազմավորումը, բայց սա արդեն անցյալում է, այն անցյալ փուլ է, այն էվոլյուցիոն ձևով դարձել է Արցախի Հանրապետություն։ ԼՂԻՄ-ի խնդիր առհասարակ երբեք չէր կարող քննարկվել բանակցային գործընթացում, նման բան առհասարակ չի եղել։ Առաջին հերթին մենք սա պետք է հասկանանք, չի կարելի այն նորից մտցնել շրջանառության մեջ։ Պե՞տք է խոսել Խորհրդային Հայաստանի և Խորհրդային Ադրբեջանի մասին, այսօր կա՞ն այդ երկրները, չկան, չէ՞»,- նշեց Դավիթ Բաբայանը։
Նրա խոսքով՝ ԼՂԻՄ-ը չէր կարող լինել բանակցային կողմ, այն չկա, իսկ Արցախի Հանրապետությունը, որպես այդպիսին, ֆիքսվել է, որ հանդիսանում է և՛ հակամարտության, և՛ բանակցային կողմ։ Այն միջազգային փաստաթուղթ է, որն ընդունվել է ԵԱՀԿ Բուդապեշտի 1994 թվականի հիմնադիր գագաթնաժողովի ժամանակ։ Այդ դրույթը որևէ մեկը չի վերանայել, որովհետև կոնսենսուսի հիման վրա է ընդունվել, և որպեսզի ԼՂՀ-ի այդ կարգավիճակը՝ որպես բանակցային և հակամարտության կողմ, վերանա, պետք է բոլորը հավաքվեն և կոնսենսուսի հիման վրա որոշում կայացնեն, բայց նման որոշում չի կայացվել։ Հետևաբար՝ ԼՂՀ-ի լեգիտիմությունը ճանաչվել է, եթե ոչ ուղղակիորեն, բայց դրա գոյությունը ֆիքսվել է տարբեր միջազգային փաստաթղթերում։
«ԼՂԻՄ-ը մեզ համար անընդունելի է, որովհետև նախևառաջ այն վաղուց չկա։ Ի դեպ, ասեմ, որ ադրբեջանցիները մասնակցել են հանրաքվեին՝ 1991 թվականին։ Մասնակցել են՝ ճիշտ է, բոյկոտի միջոցով, չեն քվեարկել ԼՂՀ անկախության օգտին, բայց դա իրենց իրավունքն է, որևէ մեկն իրենց այդ իրավունքից չի զրկել։ Եվ առաջին գումարման մեր Գերագույն խորհրդում նրանց տեղերը թափուր են մնացել, մինչև ձևավորվել է երկրորդ խորհրդարանը։ Սա ժողովրդավարության դրսևորումներից մեկն է, բայց սա չի նշանակում, որ այս պահի դրությամբ մենք դրա մասին պետք է նորից խոսենք։
Բացի դրանից, որևէ մեկը չի ժխտել ադրբեջանցի փախստականների վերադարձի իրավունքի մասին, բայց մենք ֆիքսել ենք հետևյալը՝ ինչը եղել է ու կմնա, որպես մեր պաշտոնական մոտեցում՝ հումանիտար, մարդասիրական հարցերը կարող են լուծվել միայն քաղաքական հարցերի լուծումից հետո։ Եթե փախստականները վերադառնում են, ապա որտե՞ղ են վերադառնում, եթե կարգավորված չեն քաղաքական խնդիրները, կամ՝ ո՞ւմ իշխանությունն են ընդունում։ Չի կարող վերադարձ լինել միակողմանի ձևով, այսինքն՝ եթե ադրբեջանցիները վերադառնում են Արցախի Հանրապետություն, ուրեմն՝ հայերն էլ պետք է վերադառնան Ադրբեջան, մենք միայն Բաքվում ունեինք 400.000 հայ։ Եթե հայերը չեն վերադառնում, ինչո՞ւ պետք է ադրբեջանցիները վերադառնան, սա արդարության սկզբունք է, չէ՞։
Հետևաբար՝ եթե խոսվում է դրա մասին, պետք է խոսվի նաև մյուս մասի մասին։ Սա մեր պաշտոնական դիրքորոշումն է, ես բանակցային գործընթացում եմ 1998 թվականից, տարբեր կարգավիճակներում եմ եղել և կրկնում եմ՝ երբեք որևէ մեկը չի քննարկել, որ Արցախը պետք է լինի Ադրբեջանի կազմում։ Այդ հարցը քննարկել է միայն Ադրբեջանը, միայն Ադրբեջանի կողմից էր առաջարկվում նման մոտեցում, մենք էլ մերժում էինք՝ ասելով, որ մոտեցումն ու տեսլականը բոլորովին տարբեր է։ Ես ներկայացնում եմ փաստեր»,- եզրափակեց Արցախի Հանրապետության արտաքին գերատեսչության ղեկավարը։
