Եղիր ինքդ քո բռնակալը. Ռոքֆելլերի հաջողության գրավականը

Հաստատակամություն, ինքնատիրապետում, դաժանություն և այլ հատկություններ, որոնք օգնեցին հասարակ ընտանիքի տղային դառնալ առաջին միլիարդատերը աշխարհում:

1870-ին, 31 տարեկան հասակում Ջոն Դևիսոն Ռոքֆելլերը դարձավ աշխարհի խոշորագույն նավթավերամշակողը: Թոշակի անցնելուց հետո նա համարվում էր Ամերիկայի ամենահարուստ մարդը, իսկ իր կյանքի վերջում` աշխարհի ամենահարուստ մարդը: Նրա անհատականությունն ու մեթոդները տարբեր կերպ են գնահատվում:

Քննադատների համար Ռոքֆելլերը անողոք կապիտալիստ է, որը ճնշեց մրցակիցներին և ստեղծեց չարամիտ մենաշնորհ: Երկրպագուների համար` բիզնեսի հանճար, ով իրականություն է դարձրել հաջողության հասնելու երազանքը՝ սեփական աշխատանքով: Նա, ով ուժեղացրեց անկայուն արդյունաբերությունը, ստեղծեց նոր աշխատատեղեր, իջեցրեց նավթի գները:

Ռոքֆելլերն իր առաջին գործարքի համար ներդրել է 2000 դոլար: Դրանցից 1200-ը նա պարտքով է վերցրել իր հայրիկից: 1937 թվականին, երբ Ռոքֆելլերը մահացավ, նրա կարողությունը գնահատվում էր 1.4 միլիարդ դոլար: Այսօրվա արժույթով դա կազմում է 318 միլիարդ դոլար:

Թերևս այս անհատականության ամենազարմանալին որակը անհավատալի ինքնատիրապետումն էր: Նա ասում էր, որ եթե ուզում եք լինել Ձեր սեփական առաջնորդը, սովորեք ինքներդ առաջնորդվել:

Անսասան համառություն

Ռոքֆելլերը ծնվել է հասարակ աղքատ ընտանիքում: Մանկուց նա օգնում էր ծնողներին ֆերմայում, խնամում էր կրտսեր եղբայրներին ու քույրերին, փող էր վաստակում: Դպրոցում սովորելը դժվար էր նրա համար: Ավելի ուշ նրա դասընկերները ասում էին, որ այդ ժամանակ նա չէր առանձնանում խելացիությամբ, որքան համբերատարությամբ: Բայց սա նրա հաջողության գաղտնիքներից մեկն էր. նա համբերատարությամբ էր կատարում առաջադրանքները:

Դպրոցից հետո Ջոնը ընդունվեց քոլեջ և շուտով բացահայտեց թվերի հետ աշխատելու ունակությունը: Չցանկանալով ուսանելու համար տարիներ վատնել՝ նա հեռացավ քոլեջից և ստացավ հաշվապահության եռամսյա դասընթացներ: 16 տարեկանում նա սկսեց աշխատանք փնտրել:

Ռոքֆելլերը ցանկանում էր տեղ նվաճել մեծ հեղինակավոր ընկերությունում, որտեղ ինչ-որ բան սովորելու և շարժվելու առավելագույն հնարավորություններ կունենար: Նա կազմեց առավել հուսալի բանկերի, առևտրային և երկաթուղային ընկերությունների ցուցակը:

Ամեն օր նա կոստյում էր հագնում, սափրվում, մաքրում կոշիկները և գնում աշխատանք փնտրելու: Յուրաքանչյուր ընկերությունում նա հարցնում էր գլխավոր տնօրենին, բայց սովորաբար նրան առաջարկվում էր խոսել օգնականի հետ: Ռոքֆելլերը անմիջապես տեղեկացնում էր, որ ինքը լավ է վարում հաշվապահությունը և ցանկանում է աշխատանք գտնել:

Նա որոնումը համարում էր լիաժամկետ աշխատանք՝ շաբաթը վեց օր՝ առավոտից երեկո: Վեց շաբաթ անց նա վերջապես լսեց ցանկալի բառերը. «Մենք Ձեզ հնարավորություն կտանք»: Hewitt & Tuttle փոքր ընկերությանը շտապ անհրաժեշտ էր հաշվապահի օգնական, և Ռոքֆելլերին առաջարկվեց անհապաղ սկսել աշխատանքը: Այս օրը նա հիշեց իր ամբողջ կյանքում և համարեց իր հաջողության սկիզբը:

Ինքնատիրապետում և զսպվածություն

Ռոքֆելլերի մայրը մանկուց սովորեցնում էր նրան, որ ինքդ քեզ վերահսկելը նշանակում է վերահսկողություն ուրիշների նկամամբ: Նա հիշում էր դա, և նրա առաջնորդության ոճը շատ տարբերվում էր այն ժամանակվա արդյունաբերական մագնատներին բնորոշ ոճից: Նա ոչ թե բարկացած հարվածում էր սեղանին, այլ զարմանալի կերպով տիրապետում էր իրեն:
Պատանեկության տարիներին նա արագ բռնկվում էր, բայց հետո սովորեց վերահսկել իր տրամադրությունը: Այդ ժամանակից մինչև կյանքի վերջը նա աչքի էր ընկնում զարմանալի սառնասրտությամբ՝ միևնույն ժամանակ պահպանելով արդարությունը բոլոր իրավիճակներում: Դա լրացնում էր ընդգծված զսպվածությունը: Սովորաբար, Ջոնը չէր բացահայտում իր մտքերը նույնիսկ մտերիմ գործընկերների մոտ:

Նա վերահսկում էր իր տրամադրությունը, արձագանքները և արտահայտությունները: Նա երբեք չէր փոխում իր տրամադրությունը աշխատակիցների հետ խոսելու ժամանակ, նույնիսկ երբ նրանք բողոքում էին ինչ-որ բանից: Ըստ նրանց՝ նա միշտ բարի խոսք էր գտնում բոլորի համար և ոչ մեկին չէր մոռանում: Նրանք նրան համարում էին ազնիվ և առատաձեռն` զերծ մանր բռնկումներից և բռնատիրությունից:

Ռոքֆելլերը հավատում էր, որ լռությունը ուժ է, և այլ առաջնորդների հետ հանդիպումների ժամանակ նա ավելի շատ լսում էր, քան խոսում: Այս գրեթե գերբնական հանգստությունը միայն ուժեղացրեց նրա ազդեցությունը: Դա անհանգստացնում էր նրա մրցակիցներին, իսկ գործարքի քննարկման ընթացքում երկար դադարները շփոթեցնող էին:

Համեստություն

Ռոքֆելլերը գուցե հպարտ թվար, բայց դա այդպես չէր: Իր կյանքի ընթացքում նա ջանասիրաբար զարգացնում էր համեստությունը իր մեջ: Նա հասկանում էր, որ ուժն ու հարստությունը կարող են մարդուն ամբարտավան դարձնել, և գիտակցաբար պայքարում էր դրա հետ:

Երբ նրա եկամուտը սկսեց աճել, ամեն օր նա ինքն իրեն կրկնում էր նմանատիպ ասացվածքներ. «Հպարտը երդվեց, բայց գլորվեց փոշու մեջ»: Երեկոյան անկողնում պառկած ՝ նա իրեն հիշեցնում էր նավթային արդյունաբերության անկայունության և հաջողության փխրունության մասին:

Այսպիսով, գործարարը զգուշացնում էր ինքն իրեն իրեն: Նա հավատում էր, որ ինքն իր հետ այդպիսի խոսակցությունները օգնում են չկտրվել իրականությունից:

Բացի ադ, Ռոքֆելլերի վրա դրականորեն էր ազդում եկեղեցական համայնքի կյանքին մասնակցությունը: Նա ջանասիրաբար հաճախում էր ծառայության և ամեն կերպ օգնում էր եկեղեցուն: Նա աղոթքներ էր վարում և դասավանդում էր կիրակնօրյա դպրոցում, իսկ անհրաժեշտության դեպքում կատարում էր քարտուղարի կամ դռնապանի պարտականությունները: Ոչ մի աշխատանք չէր համարվում նրա արժանապատվությունից ցածր: Դառնալով երկրի ամենահարուստ մարդկանցից մեկը՝ նա չսկսեց հաճախել ավելի նորաձև եկեղեցի, ինչպես մյուսները: Ընդհակառակը, նա սկսեց ավելի բարձր գնահատել հասարակ մարդկանց հետ կապվելու հնարավորությունը:

Ռոքֆելլերը, ընդհանուր առմամբ, միշտ հետաքրքրվում էր մարդկանցով և նրանց ճակատագրերով: Նա սիրում էր նոր ծանոթներին հարցնել կյանքի մասին և ուշադիր լսում էր նրանց:

Տնօրենների հետ հանդիպումներում Ռոքֆելլերը չէր նստում սեղանի գլխին, այլ իր գործընկերների շրջանում: Նա հարցնում էր բոլորի կարծիքը` նախքան իր սեփականն արտահայտելը:

Նրա համեստությունը դրսևորվում էր նույնիսկ բարեգործությամբ: Ի տարբերություն շատ այլ բարերարների՝ Ռոքֆելլերը չէր ցանկանում, որ շենքերն ու կազմակերպությունները անվանվեն իր անունով: Նա նախընտրում էր ֆինանսավորել նախագծերը՝ առանց աղմուկ բարձրացնելու:

Չձգտել միայն հարստությանը

Մանկուց Ռոքֆելլերը ցանկանում էր հարստանալ և երբեմն իսկապես առաջնորդվում էր ագահությամբ: Բայց նա միայն դրան չէր ձգտում: Նա վայելում էր աշխատանքը, ներառյալ այն ազատությունը, որը տալիս էր իրեն, և դժվար գործերը: Հաշվապահի առաջին պաշտոնում նա աշխատում է առավոտից մինչև երեկո՝ ոչ միայն ղեկավարության վրա տպավորություն թողնելու, այլև այն պատճառով, որ իրեն դուր էր գալիս դա:

Մյուսները համարում էին, որ հաշվապահական գրքերը ձանձրալի և չոր են, մինչդեռ Ռոքֆելլերը կարծում էր, որ դրանք անսահմանորեն հետաքրքիր են: Նա սիրում էր ուշադիր ուսումնասիրել թվերը, դրանք կարգի բերել և սխալներ փնտրել: Ցանկացած գրքում նա գտնում էր մի բան, որը կարելի էր սովորել, որը կարող էր բարելավել իր որակները:

Բայց ապագա միլիարդատերը աշխատում էր ոչ միայն հաճույքի համար, նա ուներ երկու մեծ նպատակ: Նախ, նա ցանկանում էր ներկայացնել բիզնեսի վարման նոր եղանակ: Նավթային արդյունաբերության մեջ այդ ժամանակ շատ գործարարներ կային, ովքեր ցանկանում էին անմիջապես շահույթ ստանալ: Նրանք երկարաժամկետ հեռանկար չէին տեսնում, նրանք ոչնչացնում էին տնտեսությունն ու այն երկիրը, որտեղ նավթ էին փնտրում:

Ռոքֆելլերը բոլորովին այլ տեսակետ ուներ ոլորտի ապագայի վերաբերյալ՝ հիմնվելով հուսալի և երկարաժամկետ ինչ-որ բան ստեղծելու ցանկության վրա:
Նա արդյունաբերության կայունացումը համարում էր աշխատատեղերի ստեղծումը և հետագայում գների իջեցումը:

Երկրորդ բանը, որ դրդեց Ռոքֆելլերին կառուցել իր կայսրությունը5 այն գաղափարն էր, որ որքան ավելի շատ փող վաստակեր, այնքան ավելի շատ կարող էր տալ: Դեռ մանուկ հասակից մայրը նրան խորհուրդ էր տալիս անել թեկուզ փոքր բարեգործություն եկեղեցու համար:

Աշխատանքի առաջին տարում ունենալով փոքր եկամուտ՝ գործարարը իր աշխատավարձի 6%-ը նվիրաբերեց բարեգործությանը: 20 տարեկանում նա պարբերաբար տալիս էր ավելի քան 10%: Հետագայում նա ֆինանսավորում էր խոշոր ծրագրեր՝ համալսարաններ, բժշկական հետազոտությունների ինստիտուտներ, հարավում գտնվող դպրոցներ և առողջապահական արշավներ ամբողջ աշխարհում:

Ուշադրություն դարձնել դետալներին

Ռոքֆելլերը միշտ կոկիկ հագնված էր և կոկիկ տեսք ուներ: Նա բծախնդրորեն ճշտապահ էր ՝ համարելով, որ ոչ ոք իրավունք չունի ուրիշի ժամանակը անտեղի վատնելու: Նա խստորեն հետևում էր ժամանակացույցին ՝ որոշակի ժամեր նվիրելով աշխատանքին, ընտանիքին, կրոնին և հոբբիին, և նույնիսկ մեկ վայրկյան չէր շեղվում դրանից: Ֆինանսական գործարքներում նա միշտ վճարում էր պարտքերը ժամանակին և կատարում էր պարտավորությունները:

Հաշվապահական հաշվառման հարցերում գործարարի եռանդը սահմաններ չուներ: Իր կարիերայի սկզբում նա «սովորեց հարգել թվերն ու փաստերը, որքան էլ որ փոքր լինեին դրանք»: Եթե նախագծում կար ամենափոքր սխալը, ապա Ռոքֆելլերը նկատում էր դա: Եթե նրան վճարել էին մի քանի ցենտ, նա պահանջում էր շտկել հաշվետվությունը:

Ոմանք այդպիսի մոլուցքը չափազանց փոքր էին համարում, բայց Ռոքֆելլերը գիտեր, որ նույնիսկ փոքր կարգավորումը կարող է ի վերջո նշանակալի ներդրում ունենալ:

Խնայողություն

Ռոքֆելլերը հավատում էր, որ իր հաջողության հիմնական գործոններից մեկը բոլոր ծախսերն ու եկամուտները հետևելու որոշումն է: Նա այս սովորությունը սկսել է դեռ երիտասարդ տարիքից՝ խստորեն ամրագրելով բոլոր գումարները փոքրիկ կարմիր նոթատետրում: Նա պահում էր այդ նոթատետրը մինչև ծերությունը՝ որպես սուրբ մասունք: Այս աշխատելաոճը նրան սովորեցրեց գնահատել յուրաքանչյուր դոլար և ցենտ և, այդպիսով, ազդել նրա ամբողջ կյանքի վրա:

Նույնիսկ երբ նա արդեն հսկայական գումարներ էր ստանում, նա ինքն էր զբաղվում անձնական գրքերով՝ շտկելով ամենափոքր սխալները: Եվ չնայած այդ ժամանակ Ռոքֆելլերը կարող էր իրեն թույլ տալ գրեթե ցանկացած ծախսեր, նա շարունակում էր ապրել բավականին պարզ: Նա գնել և կառուցել է մեծ տներ, բայց դրանք միշտ համեստ էին, համեմատած նրան, ինչ նա կարող էր իրեն թույլ տալ:

Իր աղջկան և որդիներին սեփական գումարը խնայել սովորեցնելու համար Ռոքֆելլերը նրանց չէր ասել, թե իրականում որքան հարուստ են իրենք:

Գրպանի փող վաստակելու համար նրանք սպանում էին ճանճերին, հանում էին մոլախոտերը, զերծ մնում քաղցրավենիքից: Փոքրերը հագնում էին այն հագուստը, որը մնացել էր ավագներից: Երեխաները շրջապատված չէին շատ խաղալիքներով և այլ նվերներով: Օրինակ՝ երբ նրանք սկսեցին հեծանիվներ խնդրել, Ռոքֆելլերը որոշեց բոլորին ոչ թե անհատական գնել, այլ մեկը գնեց բոլորի համար, որպեսզի նրանք սովորեն՝ ինչպես կիսել:

Նման դաժանությունը կյանքի սկզբունք էր, որը գործարարը ցանկանում էր պահպանել, նույնիսկ այն դեպքում, երբ խնայողությունների գործնական պատճառ չկար: Սա օգնեց զսպել հպարտությունը և չփոխել սովորությունները աճող հարստությամբ:

Ռոքֆելլերը նախընտրում էր լինել ինքն իր գիշատիչը և թույլ չտալ, որպեսզի հարստությունն ու հպարտությունը ոչնչացնեն իրեն:

Սիրարփի Աղաբաբյան